رهنمودهایی برای رفتار اخلاقی

شوشان – صباح مزبان پور :

اخلاقیات به معنی استانداردهای رفتاری در زمینه یک شغل،تجارت یا حرفه است که از پذیرش جمعی برخوردار باشد. در مقابل معنویات، ادراکاتی از رفتار شخصی است که مبتنی بر زمینه های مذهبی یا فلسفی باشد.

قانون به اصولی رسمی اطلاق می شود که رفتارهای معینی را مجاز یا ممنوع می کند و ممکن است اخلاقیات را هم اعمال کند یا نکند.

با وجود این تعاریف، ما چگونه می توانیم به یک بیان جامعی از اخلاقیات دست پیدا کنیم که بتوانیم آن را در تصمیم گیری در مورد یک شغل، تجارت یا حرفه ای خاص بکار گیریم؟نقطه شروع برای چنین اصول اخلاقی، در نظر داشتن یه رویکرد اساسی زیر نسبت به اصول اخلاقی است:

رویکرد نفع طلبی : بر اساس این رویکرد،اقدامات و برنامه ها باید بر مبنای پیامدهای آنها مورد قضاوت و ارزیابی قرار گیرند.بنابراین افراد باید به گونه ای رفتار کنند که بیش ترین نفع و حداقل مضرات یا کمترین هزینه را برای جامعه به بار آورند.

رویکرد حقوق فردی:بر مبنای این رویکرد افراد انسانی دارای حقوق اساسی معینی هستند که در تمام تصمیمات باید مورد توجه قرار گیرند.از تصمیم یا رفتار ویژه ای که باعث تضییع حقوق دیگران می شود، باید اجتناب کرد.

رویکرد عدالت : بر اساس این رویکرد،تصمیم گیران باید عادلانه،منصفانه و بی غرض،هزینه ها و منافع را بین افراد و گروه ها توزیع کنند.

این رویکرد بر مبنای اصول عدالت توزیعی و انصاف قرار دارد. رویکرد عدالت همچنین ممکن است شامل مفاهیم عدالت کیفری (تنبیه متناسب با جرم) و عدالت جبرانی(جبران خطاها به نسبت تخلف) باشد

اقداماتی مانند تبعیض،مثال هایی از تعارضات بین عدالت توزیعی و جبرانی است.

ایمانوئل کانت  فیلسوف معروف آلمانی دو اصل با نام "فرمان های قطعی" را برای هدایت اقدامات ما بیان می کند:

۱- اقدام فرد زمانی اخلاقی محسوب می شود که وی مایل باشد تا همان اقدام توسط هر کسی که در موقعیت وی قرار گیرد، انجام شود.این حالت شبیه قانون طلای است:

با دیگران به گونه ای رفتار کنید که دوست دارید، دیگران با شما رفتار کنند.

۲- یک فرد هرگز نباید با یک فرد دیگر به عنوان یک ابزار رفتار کند، بلکه همیشه باید به صورت یک هدف رفتار کند.یک اقدام از نظر اصول اخلاقی برای یک فرد اشتباه و خطاست، زمانی که فرد از دیگران فقط به عنوان ابزار برای پیشبرد اهداف و منابع خود بهره گیرد.برای اینکه اقدامات اخلاقی باشند، نباید اقدامات سایر افراد را محدود کنند؛ به گونه ای که آنها بدون برخورداری از هیچ مزیتی به حال خود رها شوند.