رها معیری: کمتر از هجده روز به آغاز عزاداریهای دهه محرم باقی مانده و با اعلام رئیسجمهور و رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر برگزاری عزای حسینی در مناطق سفید و قرمز و شهر و روستا، حالا متولیان هیاتها و حسینیهها درحال آماده کردن شرایط برپایی مراسماند.
حسن روحانی تاکید کرده است مراسم باید با رعایت پروتکلهای بهداشتی، مثل استفاده از ماسک و ضدعفونی کردن مکان و برپایی عزاداری در محیطی بزرگ برگزار شود. روحانی میگوید میخواهیم عزاداری کنیم و کسی را مبتلا نکنیم.
در این شرایط وزارت بهداشت نیز برگزاری و تصمیمگیری درباره مراسمات محرم را منوط به فرمایشات رهبر معظم انقلاب دانسته بود و رهبر معظم انقلاب بهمناسبت عید سعید قربان در رابطه با عزاداریهای محرم فرمودند: «مردم عزاداری را بالاخره به یک شکلی میکنند. من میخواهم تاکید کنم در عزاداریها معیار آن چیزی است که کارشناسان بهداشت به ما میگویند.
بنده خودم شخصا هرچه را که آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه من به هیئات منبریها و مداحها و دیگران این است که هرکاری میکنید، ببینید ستاد ملی کرونا چه میگوید اگر ضابطه ای تایید کردند همه ما موظفیم آنرا رعایت کنیم».
با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و معاونان وزارت بهداشت و درمان، امسال مراسمات محرم متفاوتی را با آنچه که در طول تاریخ رخ داده، شاهد هستیم. کما اینکه در چند روز گذشته بسیاری تاکید دارند که نذرهای این دهه، بهتر است در قالب نذر سلامتی همچون ماسک انجام شود. در این شرایط دولت عراق با شدت گرفتن دامنه شیوع ویروس کرونا در عراق، تصمیم به قرنطینه کردن شهر زیارتی کربلا گرفت و از عید قربان تا پایان دهه اول ماه محرم (نوزدهم مردادماه) این قرنطینه ادامه خواهد داشت.
استاندار این شهر اعلام کرده که از پذیرش زائران در دهه اول ماه محرم بهویژه برای مناسبت تاسوعا و عاشورا خودداری میشود.
این تصمیم عراق گمانهزنیها را برای برگزار نشدن پیادهروی اربعین در این کشور تقویت کرده است. هرچند عراق هنوز رسما درباره برگزار شدن یا نشدن این مراسم که هر سال ایرانیها و زائرانی از هند، پاکستان و افغانستان در آن شرکت میکنند، اظهارنظر نکرده است.
در میان این دغدغهها مسئولان تعدادی از هیاتها و حسینیههای تهران نیز برای برگزاری محرم قابل تامل است. برخی از آنها معتقدند باید با توجه به محدودیتها بهدلیل کرونا، صداوسیما مشارکت بیشتری در برگزاری مراسم داشته باشد تا مردم بتوانند در خانههایشان با جمعهای محدود عزاداری کنند.
برخی پیشنهاد میدهند نذریها بهتر است به شکل مواد خام و ماسک تغییر کند تا امکان انتقال بیماری کم شود. ستاد ملی مبارزه با کرونا با انتشار پروتکلی بهداشتی اعلام کرد «برگزاری مراسم عزاداری عمومی در فضاهای سربسته صرفا در ایام مشخص شده و ساعات محدود و در مساجد، حسینیهها و تکایایی مجاز است که به تشخیص کارگروه استانی دارای شرایط مناسب بهداشتی و مدیریتی هستند».
وزارت بهداشت هم اعلام کرد «نظر قاطع این وزارتخانه این است که مراسم پر جمعیت در محرم ممنوع باشد، بهویژه در محیط های سربسته که قاطعانه و محکم با آن مخالفت می کنیم».
نظرات متفاوت مسئولان حسینیهها
حمیدی، مسئول یکی از حسینیههای تهران در این رابطه میگوید: «شخصا مخالف برگزاری مراسم حضوری هستم چون نمیتوان روی ورود افراد کنترلی داشت».
سالن حسینیه آنها در مرکز شهر، ظرفیت ٦٠٠ تا ٧٠٠ نفر را دارد، او میگوید: این مردم هستند که ساعتها در کنار هم مینشینند و مساله هم تنها به سالن اصلی محدود نمیشود، در آشپزخانه و بخشهای دیگر حسینیه هم تجمعهای زیادی شکل میگیرد.
همه اینها درشرایطی است که در این مدت بیش از ٣٠درصد مداحانی که به مراسم رفته بودند، خودشان درگیر کرونا شدهاند. دو روز پیش هم مراسم خاکسپاری یکی از مداحان معروف قم برگزار شد.» یکی دیگر از موسسان حسینیهای در غرب تهران موافق برگزارشدن مراسم محرم است و در این رابطه میگوید که او و همکارانش اصلا به برگزارنکردن مراسم فکر نمیکنند، چراکه نباید اجازه داد بساط محرم به دست دشمنان بیفتد: «این بساط دست کسی نیست، خدا خواسته که این بساط برپا شود، بنابراین ما هم برگزار میکنیم. برگزارنکردن این مراسم عواقب بدی دارد، مردم گرفتارند و در این مجالس زمینه کمک به آنها فراهم میشود».
طرح هر خانه یک حسینیه
در شرایطی که استان یزد که هر سال مراسمات و اجتماعات بزرگ عزاداری را برپا میکند، امسال مسئولان این استان از لغو مراسمات و اجتماعات مذهبی خبر دادهاند. بر اساس این خبر که در فضای مجازی بازخورد فراوانی داشته، سید علی فقیهزاده، رئیس شورای هیاتهای مذهبی یزد گفته است: «با هدف پیشگیری از شیوع کرونا، اجرای نکات بهداشتی و عمل به توصیه مقام معظم رهبری، برنامههای عزاداری یزدیها در ماه محرم امسال لغو شد.
طبق نظر ستاد ملی کرونا و به رغم میل قلبی باید برای تامین سلامتی مردم و عزاداران حسینی از هرگونه فعالیت مذهبی خودداری کرد». مسئولان دیگر استانها نیز برگزاری هرگونه مراسمات مذهبی را منوط به اجرای کامل پروتکل وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونا دانستهاند.
در این بین دو طرح و پویش مهم این روزها در شبکههای اجتماعی بهراه افتاده است، در طرح «هر خانه یک حسینیه» مردم میتوانند در خانه خود و از طریق رسانهها عزاداری کنند. به باور بسیاری این طرح میتواند نقش تعیین کنندهای در عدم برپایی حسینیههای زیرزمینی و عزاداری پرجمعیت در خانهها داشته باشد.
همچنین پویش «نذر سلامتی» در ستاد کرونای تهران نیز به راه افتاده است و شهروندان میتوانند با شرکت در این طرح که تا پایان محرم ادامه دارد به اقشار کمدرآمد و ضعیف جامعه، اقلام بهداشتی و تجهیزات حفاظت فردی همچون ماسک و مواد ضدعفونیکننده و همچنین مجهز شدن مراکز درمانی و بیمارستانها به تجهیزاتی همچون ونتیلاتور هدیه دهند.
برخورد با هیاتهای متخلف
در این بین حجتالاسلام مصطفی جلالی، معاون امور فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه ابلاغیه ستاد ملی مقابله با کرونا برای برگزاری مراسم محرم شامل هشت بند است، گفت: معتقدم اگر مراسم محرم را مدیریت نکنیم به برگزاری مراسم غیررسمی تبدیل میشود.
نظر ما این است که سختگیری بیشتری نسبت به آن چیزی که از ستاد ملی مقابله با کرونا ابلاغ شده است، داشته باشیم. نظر وزیر بهداشت نیز بر سختگیری بیشتر نسبت به مصوبه ستاد است، بنابراین ما نیز سختگیری بیشتری خواهیم داشت، اما نظر وزیر بهداشت و ستاد مقابله با کرونا این است که مراسم محرم طی پروتکلهایی برگزار شود.
وی در پاسخ به این سوال که در صورتی که پروتکلها در محرم رعایت نشود، چه برخوردهایی انجام خواهد شد؟ اعلام کرد: در ابلاغیهای که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا برای برخورد با تخلفات آمده است، اشاره شده که در مرحله اول مجوز هیات را لغو کنیم، اما خیلی از تجمعات ذیل عنوان هیات صورت نمیگیرد که ما بتوانیم مجوز آنها را لغو کنیم.