حمل و نقل یا جابجایی انسان و کالا جزء نیازهای ابتدایی بشر بوده و طی سالیان متمادی پیشرفت های زیادی داشته و بعنوان یکی از شاخصه های مهم توسعه یافتگی کشورها مطرح می باشد.

حمل و نقل به گونه های مختلف درون شهری ، برون شهری، کشوری و منطقه ای تقسیم می گردد که در کشور ایران حمل و نقل درون شهری درصد بالایی از میزان جابجایی ها را بخود اختصاص داده است و اکثراً از طریق جاده صورت می گیرد، اما طی چند سال اخیر با اجرای خطوط ریلی درون شهری درصدی به این نوع حمل و نقل اختصاص یافته است.

نوع دیگری از جابجایی درون شهری حمل و نقل رودخانه‌ای است که در آن بخش از جهان که از وجود رودخانه های مناسب برخوردارند تقریباً عمومیت دارد ولی استفاده از آن مستلزم شرایطی مانند عمق کافی و وجود جریان های مناسب حرکت آب می باشد.

شرایط اقلیمی و جغرافیائی کشور ایران به گونه‌ای است که بیشتر حمل درون شهری عمدتاً زمینی بوده و به علت عدم وجود دریا ها ودریاچه ها و رودخانه‌های پرآب ، آبراههای درون شهری وجود نداشته و الزاماً حمل و نقل داخلی به صورت زمینی انجام می گیرد.

ولی در این خصوص استثناهایی وجود دارد که کلانشهر اهواز یکی از آنهاست و رود کارون در امتداد شمالی جنوبی از میان شهر گذشته و آن را به دو نیمه غربی و شرقی تقسیم نموده است و در گذشته نه چندان دور یکی از رود های مهم و معروف قابل کشتیرانی در منطقه خاورمیانه محسوب می گردید، بطوری که کشتی های تجاری تا منطقه اهواز و حتی شوشتر مراجعه می نمودند البته شرح آنها در این نوشتار نمی گنجد ولی مکتوبات خوبی در این زمینه موجود است که دوست داران تاریخ خوزستان می توانند به آنها مراجعه نمایند ، همچنین در بسیاری از سفرنامه ها نیز به این نوع سیستم حمل و نقل در کارون اشاره شده و عکس ها و نقاشی های قدیمی بسیاری در این زمینه میان منابع خارجی موجود است.

اما امروز با وجود پتانسیل های زیاد رودکارون چه در حوزه درون شهری چه برون شهری از این نوع حمل و نقل محروم بوده و سال هاست جزء قایق کوچک ماهیگیری و تفریحی شناور دیگری بر روی آن دیده نمی شود، در حالی است که می توان با بهره گیری از این موهبت الهی و پتانسیل عظیم استفاده فراوان نمود.

در بسیاری از کشور های اروپایی از این سیستم حمل و نقل بهره های فراوان برده می شود و هر کجا نیاز بوده به تناسب منطقه آبراههای مصنوعی در جنب رودخانه ها ایجاد یا حریم های آنتنی و اتصالات مختلفی احداث نموده اند و امروزه بر روی این این مسیرها انواع جابجایی های مسافر و بار به اشکال گوناگون در حال انجام است .

طی سال های اخیر بدلیل کاهش دبی و عمق رودخانه کارون در حریم شهر اهواز بدلیل احداث سدهای گوناگون باید برنامه های ویژه ای برای آن در نظر داشت تا بتوان این امکان را در طول مسیر رود ایجاد.

امروزه در اکثر رودخانه های دنیا که از میان شهر ها عبور می نمایند با بکارگیری تکنیک های خاص انواع سیستم جابجایی بر روی آْنها برقرار گشته و این تنوع را می توان در گستره بزرگی از کشور های جهان از آسیای شرقی تا اروپای ، آفریقا و آمریکا رویت نمود، در کشور امارت که در منطقه ما قرار دارد از خور شهر دبی بعنوان معبری مناسب جهت انواع سیستم های جابجایی بهره گرفته می شود.

مزیت های استفاده از این نوع سیستم حمل و نقل درون شهری بسیار زیاد بوده و می توان به مواردی همچون ارزان بودن،ایمن بون،سریع بودن و سازگاری مناسب با محیط زیست و حذف هزینه های احداث و نگهداری راهها و انواع ترافیک و کاهش مصرف سوخت اشاره نمود.

در صورت ایجاد زیر ساخت لازم وضعیت فیزیکی رودخانه کارون در شهر اهواز بگونه ای است که می توان به بهترین وجه ممکن از آن در انواع سیستم های حمل و نقل مانند اتوبوس و تاکسی های آبی بهر برد ، به جرات می توان گفت با برنامه ریزی لازم می شد بیشترین بار جابجایی شهر را بر روی آن برقرار نمود و رودخانه معبری است که در صورت ایجاد بستر مناسب کمترین هزینه های حفظ و نگهداری را دارد.

بطور مثال خط یک متروی اهواز که در حال احداث می باشد.

تقریبا مسیری به موازی رود کارون را طی می نماید و از شمال شهر منطقه زرگان شروع با عبور از مرکز شهر به منطقه بقایی در جنوب گلستان می رسد و جهت اجرای کامل آن باید میلیون دلار هزینه صرف شود تا به سرانجام برسد در صورتی که مسیر رودخانه می توانست بعنوان جایگزینی مناسب برای آن مطرح باشد و می شد با صرف هزینه های کمتر جهت ایجاد زیر ساختار آن اقدام نمود، فقط به اقداماتی مانند مطالعات مهندسی رودخانه احداث بند هایی جهت افزایش ارتفاع آب و تامین سیستم های حمل و نقل آن نیاز بود ، ولی دیگر از این حرف ها گذشته است.

نتیجه اینکه مزیت های ایجاد و استفاده از راههای آبی در علم مهندسی ترافیک برجشته است و نیاز به توضیح ندارد ، از مزایای جانبی چنین سیستمسی می توان برای افزایش ارتفاع و حفظ عمق آب رودخانه بعنوان ضرورت آینده- در سال های آتی بدلیل کاهش نزولات آسمانی و کم آبی های احتمالی و حذف بیشتر سرچشمه های کارون قطعا دبی رود به میزان کمتری خواهد رسید و هویدا شدن بیشتر بستر رود اجتناب ناپذیر است لذا از هم اکنون باید آب بندهایی را در مسیر کارون جهت تنظیم سطح و عمق آب ایجاد نمود – نام برد همچنین می توان به مسائل دیگری مانند استفاده های سرگرمی، تفریحی ، جذب توریست و مسائل زیست محیطی آن اشاره نمود.

امید روزگاری چنین موضوعی مطرح و همتی جهت تحقق آن وجود داشته باشد.

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

نظرات بینندگان

غیر قابل انتشار: ۰

انتشار یافته: ۱

محمد تقی منصوری کیا

۰۷:۰۵ - ۱۴۰۱/۰۱/۱۸

پاسخ

با سلام. امکان ترابری آبی در اقتصادی ترین حالت و حجم بار قابل جابجایی سالیانه تقریبا سبک در کارون با لایروبی و اطلاح مسیر و ایجاد کانال ترابری برای شناورهای 950 تن یا شناور خودکشش همرا با بارج هرکدام 475 تنی که سرجمع بازهم 950 تن می‌شوند، وجود دارد. برای شناورهای بزرگتر طرح غیراقتصادی می‌گردد. البته بحث گردشگری و جدایی از این تحلیل اقتصادی است. تعدادی مقاله از بنده در این موضوع چاپ شده است و عزیزان می‌توانید مطالعه فرموده و نظر دهید.

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه