الزام‌های مديريت شهری در گرمای خوزستان

گرچه کلان‌شهر اهواز هنوز درگير جمع‌بندی ماجرای سوء مديريت انتخابات شورای شهر اهواز است اما من خوشحالم که پیوسته و حتی در مسیر انتخابات در وظیفه نگارشگری قصور نکردم، اما اخبار نگران‌کننده‌ای از مجامع علمی معتبر جهان 《با عنوان خاورميانه درگير خشن‌ترین موج گرمايی تاريخ》 ديروز منتشرشده است که جای نگرانی و بررسی ويژه دارد.

نگرانی ازآن‌جهت که افزايش دمای بالای ۵۱ درجه سانتی‌گراد در شهر اميديه خوزستان و سويهان ابوظبی و جهرا در کويت يک ماه زودتر از متوسط حداکثر گرمای هوا در بدترين تابستان سال ۲۰۱۵ ميلادی رخ‌داده است. عواملی همچون کاهش نزولات جوی و به طبع آن تنک شده پوشش گياهی در سطح استان و کاهش ذخاير منابع آب‌ها و عدم توجه به اکوسیستم‌های شهری خصوصاً در شهرهايی که صنايع نفت و گاز و پتروشيمی آن‌ها را محصور و احاطه کرده‌اند بسيار تأمل‌برانگیز و نگران‌کننده است.

با افزايش دمای هوا پدیده‌ای به نام اثر جزيره گرمايی شهری”Urban Heat Island”  رخ می‌دهد که منجر به تراکم گرما در محيط شهری و عدم خروج آن می‌شود و ماندگاری اين پديده می‌تواند بر سلامت شهروندان، پرندگان و زیست‌بوم شهری، رويدادهای اجتماعی، اقتصاد و تجارت شهری، مصرف آب و برق، مجموعه معابر و زیرساخت‌های شهری و منازل و عوامل بشمار ديگری تأثیر مستقيم و مخربی داشته باشد.

در چنين شرايطی لازم است ضمن انجام مطالعات جامع و کامل، تدابير ویژه‌ای برای سال‌های آتی انديشيده شود تا در طرح‌های شهرسازی - معماری و الزامات ساختمانی و تأسیسات و معابر شهری در اقليم گرم خوزستان استانداردهای مقابله با گرما لحاظ شوند، مگر نه با روند افزايش گرما، کم‌آبی و خشک‌سالی و افزايش روند بیابان‌زایی اطراف شهرها و کاهش سطح تالاب‌ها و تخريب زیست‌بوم‌ها و چرخه‌های طبيعی استان و خصوصاً شهرهای پرجمعيت آن دچار مخاطرات جدی می‌شوند، متأسفانه در سطح کلان استان و مدیریت‌های شهری تاکنون به اين مقوله مهم توجهی نشده است، اگر شده بود تاکنون حداقل پوشش گياهی لازم در سطح شهرها متناسب با اقليم گرم و خشک خوزستان تدارک ديده می‌شد و روش‌های آبياری آن‌ها بهينه می‌شد و از گونه‌هایی مقاوم و پایه‌بلند و با تاج‌های سایه‌انداز پهن استفاده می‌شد تا حداقل سطح سایه‌انداز محیط‌های باز شهری از تابش مستقيم اشعه خورشيد و افزايش دما در امان باشند اما نحوه استفاده از پوشش‌ها و هرس‌های بی‌ضابطه نشان می‌دهند که مديريت شهری هیچ‌گونه توجهی به اصول ساده اقليمی منطقه ندارد، يا حداقل استاندارهای لازم برای استفاده از مصالح مقاوم در برابر گرما در ساختمان و عایق‌های حرارتی لازم رعايت نمی‌شود.

لذا در اين زمينه هشدار داده می‌شود که در آينده تعداد زيادی از شهرهای استان به دليل افزايش دمای هوا - رطوبت در تابستان در معرض خطر جدی قرار خواهند گرفت که منجر به افزايش روند مهاجرت و افزايش هزینه‌های زندگی در محیط‌های شهری و حتی روستايی خواهد شد، پس بايد با يک برنامه جامع مطالعات آمايش محيطی مبتنی براثر گرما و کم‌آبی و تغيير اقليم به منطقه خصوصاً زیست‌بوم شهری که بيشتر در معرض خطر و آسيب است نگريست.