شوشان - سید مهدی شیرمردی : وقوع حوادث، نارضایتیها و اعتراضات اخیر در استان خوزستان در انتقاد از بیآبی یا کمآبی، یک تلنگر است که همواره در مباحث مرتبط با مدیریت بحران، بایستی مرحلهی موسوم به «پیشگیری و کاهش» را در سیاستگذاریها، جدی گرفت.
فرض کنید بیآبی، کمآبی یا تنش آبی و آن سوی قضیه، بیبرقی و قطع روزانهی برق، بحران تلقی شود.
در مباحث مدیریت بحران، چهار مرحله وجود دارد که مدام به دنبال همدیگر میآیند و کاملاً پیوسته به یکدیگر هستند :
الف ـ پیشگیری و کاهش.
ب ـ آمادگی.
پ ـ مقابله.
ت ـ بازسازی.
به دیگر سخن، مدیریت بحران، از مدیریت پشا بحران، حین بحران و بعد از بحران شکل گرفته است.
در مرحلهی پیشگیری و کاهش و مرحلهی آمادگی، گفته میشود که شرکت آب و فاضلاب استان خوزستان میبایست با رویکرد پیشگیرانه، آمادگی کافی برای مقابله با وقوع احتمالی چنین بحرانی را داشته باشد و حتی تمرینهای فنی و کاری لازم را هم انجام بدهد.
در مورد برق هم همینگونه است؛ ما از قبل باید پیشبینی کنیم روند رشد جمعیت کشور و مصرف برق چگونه است و از قبل، اقدامات پیشگیرانه را انجام بدهیم تا سطح تولید برق در کشور متناسب با سطح مصرف باشد و دچار بحرانی همچون قطعیهای روزانهی برق نشویم.
اگر در مباحث مدیریت بحران و مباحث پدافند غیرعامل، اقدامات عینی از نوع «پیشگیری و کاهش» یا همان «مدیریت پیشا بحران» را به صورت کامل و جامع انجام بدهیم هیچگاه بحرانهای احتمالی به مراحل ضد امنیتی و ضد انتظامی، نخواهند رسید.
برای مثال: وقتی براساس آمار به صورت رسمی اعلام میشود در فلان استان (مثلاً خوزستان) بیش از 500 روستا با تانکر آبرسانی میشود قبل از آنکه انتقادات به حالت اعتراضات خیابانی کشیده شوند و سایر پیامدها رخ بدهد میبایست اقدامات ساختاری و لازم و کافی برای رفع این مشکل انجام بشود.
یا، وقتی بارها گفته شده است و گفته میشود در استان های که حوزه بالادست استان خوزستان است کمتر از 25 درصد اراضی کشاورزی از نوع آبی هستند و این میتواند در آینده باعث مهاجرت، فقر درآمدی کشاورز و ایجاد نارضایتی بشود قبل از آنکه بحران احتمالی رخ بدهد میبایست کوشش کرد تخصیص آب را افزایش داد.
مقصود، آن است که مدیریت استراتژیک به ما میآموزد: منتظر نمانید تا بحران، سراغ شما بیاید و بعد کلی انرژی، مصرف کنید تا بحران، مدیریت و مهار شود؛ بلکه با رویکرد عملیاتی برمبنای دو عنصر «پیشبینی» و «پیشگیری»، موضوعات را قبل از آنکه از سطح «مشکل» به سطح «مسئلهی اجتماعی» تبدیل شوند چارهاندیشی و راهکارشناسی کنیم.
راهکارها و پیشنهادها : کوتاه مدت ،میان مدت ، بلندمدت برای رفع محرمیت خوزستان مظلوم
مشکلات خوزستان جدا از دو مسئله اصلی دیگر مناطق ایران نیستند: نخست توسعه نیافتگی و دوم قهقرای سرزمینی به واسطه تحمیل کشاورزی ناپایدار.
بنابراین تا ایران در مسیر توسعه همه جانبه قرار نگیرد و تا الگوهای ویرانگر کشاورزی و به تبع آن بهره برداری نادرست از منابع آب و دیگر منابع طبیعی برچیده نشود نه فقط خوزستان بلکه دیگر مناطق کشور هم روز به روز چشماندازی ویرانتر و ناپایدارتر خواهند داشت.
اما به طور مشخص اگر بر جلگه خوزستان و مشکلات کنونی آن تمرکز کنیم این ده مورد را می توان به عنوان اقداماتی ضروری برای نجات خوزستان برشمرد:
کوتاه مدت :
1) آبرسانی اضطراری با تانکر به ویژه به شهرها و روستاهای جنوب و غرب استان
2) ترمیم شبکههای آبرسانی موجود و راه اندازی تصفیه خانه های جدید برای نقاط بحرانی
3) توقف طرح های انتقال آب در بالادست استان و اعتمادبخشی به شهروندان در این زمینه
4) مهار اثر سد گتوند و دیگر آلایندگان آبهای استان
میان مدت :
5) راه اندازی و توسعه سیستم های شیرین سازی دریا برای تامین آب شرب نیمه جنوبی استان
6) تقویت خطوط و تاسیسات انتقال نیرو و تضمین دسترسی پیوسته به برق برای همه شهروندان
7) مهار کانونهای تولید ریزگرد با تامین حقابه دشتها و تالابها
بلندمدت :
8) توسعه صنایع و فرصت های شغلی جایگزین با هدف کاهش وابستگی به کشاورزی
9) مهندسی معکوس سرزمین با هدف رفع اثر همه اقدامات نادرست دهههای گذشته
10) تدوین و اجرای برنامه جامع انطباق اقلیمی، با تاکید بر توانمندسازی جوامع بومی و افزایش تاب آوری چشم انداز در ابعاد زیست بومی، اقتصادی و اجتماعی
صدور اولین دستور رئیس جمهور منتخب حضرت آیت الله رئیسی در جهت تشکیل شورای ویژه احصا مسائل و راهکارها برای خوزستان و تعیین استاندار ویژه برای استان استراتژیک و مهم خوزستان توسط رئیس جمهور منتخب نوید بخش روزهای خوب برای استان مظلوم خوزستان و گام بلندی در جهت توسعه و پیشرفت این استان خواهد بود .
انشاالله