- آرشیو
- |
- عضویت در خبرنامه
- |
- درباره ما
- |
- |
-
- صفحه نخست
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- شهرستان ها
- |
- تماس با ما
- |
- پیوند ها
- چرا سید ابوالحسن حسن زاده ؟
- ساعت جدید کاری برای ادارات اعلام شد
- مدیران با مردم ارتباط نزدیکی داشته باشند
- رفع مشکل استقرار شرکتهای دانش بنیان با تحقق مصوبه سفر رییس جمهور به خوزستان
- رسانه طراز انقلاب اسلامی یعنی نقد منصفانه، اطلاع رسانی شفاف و صادقانه و پرهیز از دروغ و تهمت
- بهره مندی از ظرفیت های فرهنگی انقلاب برای مقابله با اباحه گری بسنده می کند
- چرا به جای ساماندهی متکدیان؛ سیستمی افزایش پیدا می کنند؟!!
- انقلابات رنگی تحت الگوی جوکریسم
به روز شده در: ۰۱ آذر ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۷
قال علی علیه السلام: انسان سه جا تغییر میکند: نزد صاحبان قدرت، روی صندلی قدرت و غنا بعد از فقر و هرکس تغییر نکند دارای خرد ناب و اخلاق مستقیم است. القُربِ مِنَ المُلوكِ ، و الوِلاياتِ ، و الغَناءِ من الفَقرِ ، فمَن لَم يَتَغَيَّرْ في هذهِ فهُوَ ذو عَقلٍ قَويمٍ و خُلقٍ مُستَقيمٍ
ریاست به دست کسانی خطاست، که از دست شان دست ها بر خداست...سعدی عافیت خواهی نظر در منظر خوبان مکن، ور کنی بدرود کن خواب و قرار خویش را(سعدی)
آن را که چنین دردی، از پای دراندازد، باید که فروشوید، دست از همه درمان‌ها(سعدی)
هر که دلارام دید ،از دلش آرام رفت، چشم ندارد خلاص ،هر که در این دام رفت
(سعدی)
کسی نیک بیند به هر دو سرای، که نیکی رساند به خلق خدای(سعدی) امام علی (ع): كسى كه دانشى را زنده كند هرگز نميرد.
آخرین اخبار
شوشان - محمد کیانوش راد:
خاطرات ایذه
ابوالفضل بیهقی :
« هیچ چیز نیست که به خواندن نیرزد ، که آخرِ هیچ حکایت از نکته ای که به کار آید خالی نباشد .
در تاریخی که می کنم ، سخنی نرانم که آن به تعصبی و تزیّدی کشد و خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر را . بلکه آن گویم که خوانندگان با من اندرین موافقت کنند و طعنی نزنند.»
زندگی ، داستانِ داستان های زندگی است . روایتِ واقعیت های واقعیِ آدم ها ، گاه از هر داستانی ، داستانی تر است . داستان بیان ِ تقلیدی از واقعیت و ناداستان بیان بی تکلف و بی تخیّلِ واقعیت است . گرچه هیچ روایت واقعی هم ، عین‌واقعیت نخواهد شد و تا حدی متاثرازفهم‌و برداشتهای امروزین گوینده است . خواننده تیزبین با دقت و موشکافی می باید از لابلای سطور نوشته و نانوشته ، حقایق و انصاف گوینده را دریابد .
واقعیت های ساده و بی تکلف مردم ، ایثار و شهادت ها ، عشق و مهرورزی ها ، غرور و جاه طلبی ها ، ترس و فرصت طلبی ها ، حقد و حسادت ها ، خباثت و خیانت ها ، فقر و بی پناهی ها و زجر و زنجیرها و هزاران رویداد روزمره مردم ، داستان گفته ها و ناگفته های ما آدم هاست .
پیچ
داستان سه سال زندگی در میان لرها و بختیاری ها است . حاصل حضور نویسنده از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در ایذه و باغملک است .
در این گزارش با نگاهی مردم شناسانه به لر ها ، بختیاری ها و بهمئی ها از منظر کسی که با بختیاری ها زندگی کرده پرداخته شده است .
نویسنده ضمن شرح فعالیت های خود در ایذه ، به تاریخ و جغرافیا از منظری عینی نگریسته شده و برای نخستین بار ، پرده از برخی جریانات و اختلافات سیاسی میان روحانیون ایذه و مسئولان اجرایی در اوائل انقلاب و همچنین فعالیت گروههای سیاسی توجه داشته است .
شرح جریانات سیاسی ، دیدگاهها ، و اختلافات موجود از نظر نویسنده ، می تواند مورد تایید یا رد نیز قرار گیرد.
نویسنده با نقل قولی از ابوالفضل بیهقی مولف تاریخ بیهقی آورده است ، این نوشته نیز به خواندنش می ارزد .
محمد کیانوش راد سعی کرده است از موضعی بی طرف و منصفانه قضایای سال های ۶۰ تا ۶۳ را از دید خود به رشته تحریر درآورد .
نوشتن اینگونه مطالب می تواند سرنخی برای شناخت بیشتر و بهتر فعالیت های سیاسی - اجتماعی و فرهنگی و وضعیت حاکم در اوائل انقلاب اسلامی و همچنین مکتوب کردن بخشی از تاریخ سیاسی خوزستان باشد .
۱
پیچ
محمد کیانوش راد
ابوالفضل بیهقی :
« هیچ چیز نیست که به خواندن نیرزد، که آخرِ هیچ حکایت از نکته ای که به کار آید خالی نباشد .
در تاریخی که می کنم، سخنی نرانم که آن به تعصبی و تزیّدی کشد و خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر را. بلکه آن گویم که خوانندگان با من اندرین موافقت کنند و طعنی نزنند».
زندگی، داستانِ داستان های زندگی است . روایتِ واقعیت های واقعیِ آدم ها ،گاه از هر داستانی ، داستانی تر است . داستان بیان ِ تقلیدی از واقعیت و ناداستان بیان بی تکلف و بی تخیّلِ خودِ واقعیت است . گرچه هیچ روایت واقعی هم، عین‌واقعیت نخواهد شد و تا حدی متاثرازفهم‌و برداشتهای امروزین گوینده است .
اما خواننده تیزبین با دقت و موشکافی از لابلای سطور نوشته و نانوشته ، حقایق را درمی یابد.
واقعیت های ساده و بی تکلف زندگی مردم ، ایثار و شهادت ها، عشق و مهرورزی ها، غرور و جاه طلبی ها ، ترس و فرصت طلبی ها، حقد و حسادت ها، خباثت و خیانت ها، فقر و بی پناهی ها و زجر و زنجیرها و هزاران رویداد روزمره مردم، داستان گفته ها و ناگفته های ما آدم هاست . داستانِ آدم هایی که آدم های دیگری شده اند .
همه آدم های این نوشته آدم های دیگری شده اند. اما کشف و فهم اینکه چرا اشتباه می کنیم، همواره مهم تر از آنست که بگوییم اشتباه کرده ایم .
اگر در آن روز خاص و ساعت و حتی لحظه ی خاص، گذرم به آن پیچ نمی افتاد مسیر زندگی ام حتما جور دیگری رقم می خورد .
زمین در و با پیج قطب های مغناطیسی اش ، پیچ می خورد ، زمین درپیچ ، سبز و صحرا می شود و در پیچی زندگی و مرگ آدمیان رقم می خورد.
زندگی در پیچ هایی که اتفاقی با آنها برخورد می کنیم و می مانیم یا می رویم تغییر می کند . به همین سادگیِ باور نکردنی .
آنچه می نگارم داستان نیست. خاطرات سه سال زندگی در ایذه ومیان بختیاری ها است.
واقعیت گاه از هر داستانی خواندنی تر است .
روایت ابن بطوطه از ایذه
ایذه در تاریخ به مرکز «بلاد لر معروف است» . این سخنِ «ابن بطوطه » در سفرنامه معروف خویش در قرن هشتم هجری است. ایذه از مراکز اصلی لر و بختیاری است، امروزه این‌مناطق را بختیاری می نامند و نام لر را اختصاصا به مناطق لرستان اطلاق می کنند، اهمیت روایت ابن بطوطه نسبت به دیگر مورخان و جغرافی دانان آن است که خود شاهد و ناظر ایذه بوده است و نقل او بر مبنای گفته دیگران نیست .
ایذه یکی از مراکز مهم فرهنگی و دینی خوزستان بوده است، توصیف عینی ِ ابن بطوطه در قرن هشتم به روشنی رشد و عظمت این شهر فرهنگی را به رخ می کشاند .
ابن بطوطه درسفر نامه اش به نکته ای اشاره دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است او می نویسد: « در ایذه با شیخ الشیوخ آن شهر ، شیخ نورالدین کرمانی ملاقات کردم. این شیخ که دانشمندی پرهیزکار بود، نظارت ِ همه خانقاه ها را بر عهده داشت. .
گفته می شود باغملک از شهرهای دوره ایلامی است و روستای منجنیق مرکز آن بوده است .شاید آنچه یاقوت حَموی در معجم البدان گفته و از پلی نام برده که از شگفتیهای جهان آن روز شمرده، در همین روستای منجیق بوده است .
بلادیان و تربیت معلم
اگر در آن روز خاص و ساعت و حتی لحظه ی خاص، گذرم به پیچ فلکه ساعت و اداره کل آموزش و پرورش نمی افتادمسیر زندگی ام حتما جور دیگری رقم می خورد . زندگی ما در پیچ هایی که اتفاقی با آنها برمی خوریم و می می مانیم یا می رویم تغییر می کند . به همین سادگیِ باور نکردنی .
اوائل انقلاب در هر جمعی با مارکسیست ها و‌مجاهدین خلق بحث می کردیم . روزی با موتور سیکلت هوندا ۱۱۰ از کنار فلکه ساعت می گذشتم . جمعیتِ جلوی در ورودی اداره کل آموزش و پروش جمع شده بودند ، توجهم را جلب کرد، ایستادم .
اگر آن روز نمی ایستادم، شاید اکنون، کارمند اداره ثبت احوال یا کتابدارکتابخانه ای، کارمند شهرداری یا کاسبی در بازار و یا صاحب هر شغلِ دیگری می شدم.
نمی دانم .
تجمع برای خواندن اطلاعیه ای بود که به دیوار نصب شده بود . فکر کردم مثل همیشه اطلاعیه گروه های سیاسی است . اما آگهی پذیرش دانشجو برای فوق دیپلم ِ تربیت معلم بود. دررشته فوق دیپلم « دینی و عربی » ، ثبت نام و در امتحان کتبی قبول شدم . حالا مصاحبه مانده است . سیدموسی بلادیان که از پیشکسوتان مبارزه در پیش از انقلاب بود . بلادیان انسانی خداجو ، حق طلب و مردم دار است . او با دانشجویان مصاحبه می کرد .
در پایان مصاحبه پرسید :
— اگر قبول نشدی چه می کنی ؟ دنبال چه کاری می روی ؟گفتم :
— من الان هم معلمی می کنم و درس می دهم .
— کجا ؟
— در برخی مساجد و از قبل از انقلاب هم کلاس داشتم .
بلادیان پس از کمی پرس و جوی بیشتر گفت :
— قبولی .
۲
پیش از انقلاب برای درس و سخنرانی به مسجد کوی نیرو می رفتم و و در جلسات مسجد و گروه مروانی ( مجید و محمد رضا ) و شاه محمدی، کتاب « شهید جاوید » از صالحی نجف آبادی را در حلقه جلسه جوانان مسجد درس می دادم . همچنین با سختی و به دعوت همکلاسی ام شیرازی ، به مسجد تصفیه شکر، در مسیر دغاغله می رفتم عاشق معلمی بودم .
پس ازانقلاب با برگزاری اردوهای مختلف فرهنگی ، به آموزش جوانان و نوجوانان مساجد اهتمام داشتم .
معتقد بودم اگر معلم متوسطی هم باشم ، باید کلاهم را به بالا پرت کنم . سخن شریعتی که گفته بود « اگر کسی بتواند معلم خوبی باشد ، خیانت کرده است که به کار خوبِ دیگری برود » . فکر می کردم شاید معلم بدی نباشم.
به مرکز شبانه روزی تربیت معلم رسول اکرم رفتم. ساکن اهواز بودم ودر مرکز نمی ماندم . مدیریت مرکز با اقای فرهنگ بود. مقررات مرکز سختگیرانه و با کنترل بیهوده و نامناسب با محیطی دانشجویی منافات داشت . برخی، از جمله من از این‌وضعیت ناراضی و معترض بودیم .
همان زمان در سمیناری که در تهران برگزار شده بودو شهید رجایی هم سخنرانی داشت ، به نوع ِ نگاه رجایی نسبت به مراکز تربیت‌معلم شبانه روزی و مقررات خشک و کنترلی آن انتقاد داشتم.
کلاس های مرکز هنوزشکل نگرفته بود. در حال تکمیل کادر اساتید بودند‌و در هنگام نبودن استاد، بلادیان به من و علی مطوری که همدوره ای بودیم می گفت :
— بروید کلاس را اداره کنید .
بعدها سه دوست و همکلاسی ( مطوری ، سودانی و من ) با سه گرایش مختلف به عنوان نمایندگان مردم اهواز در مجلس شوری اسلامی انتخاب گردیدیم .
انقلاب و بحث و‌گفتکو
اواخر سال ۵۷ فضای بازی در دبیرستان بوجود آمده بود. دبیری مارکسیست داشتیم و از مارکسیسم دفاع می کرد . اجازه خواستم تا توضیح بدهم . با دوره های پنج گانه مکتب مارکسیسم آغاز و از علمی خواندن آنها سخن می گفتم . آثار رضایت و تحسین در ایشان نمایان بود . اما در خاتمه گفتم؛
حالا ببینیم آیا این ادعا ها درست است ؟ و تا پایان کلاس، به رد دوره های پنچ گانه مارکسیستی پرداختم. دبیر رو دست خورده بود و حسابی عصبی شده بود .
در میدان راه آهن، فلکه شهدا،با گروه های مختلف سیاسی‌و در آزادی کامل بحث‌و‌گفتگو‌می کردیم. بازار عقاید گوناگون گرم بود. درخرمکوشک و جلوی باشگاه نفت و ساختمان مرکزی شرکت نفت معرکه آرا و‌جهان بینی ها بود. کریم فرحانی ِ و علی جمالپور هم در آنجا با گروه ها بحث می کردند. علی جمالپور ستاره بی بدیل این گفتگوهای آزاد بود. امامتاسفانه چنین نماندُ و چنین نیز نخواهد ماند.
امروز ، با‌کسی بحث نمی کنم .امروز ، یعنی چندین سال است که با کسی بحث نمی کنم . در تغییر هیچ نظری و اثبات هیچ چیزی اصرار نمی ورزم . هرکس باید راه خود را بیابد . اگر چیزی بدانم می گویم یا می نویسم . اگر چیزی را ندانم حریصانه می پرسم و اگر کسی چیزی را پرسید وپاسخی داشته باشم می گویم . باقی آن اضافه است .
با بازجوها هم بحث نمی کنم، مگر با برهانی قاطع بیایند . چندین سال قبل در مصاحبه با روزنامه جنوبگان و محمد مالی در برابر این سخن که ، « ما زنده به آنیم که آرام نگیریم . موجیم که آسودگی ما عدم ماست » گفتم اکنون : « مازنده به آنیم که آرام بگیرم » . این را به تجربه یافتم ، اما پس از خواندن نامه ای از ابوحامد غزالی به نظام الدین احمد رأی ام مستحکم تر شد .
غزالی می نویسد :
« چون بر سر تربت خلیل - علیه السلام - رسیدم ، در سنه تسع و ثمانین و اربعمائة ، و امروز قریب پانزده سال است ، سه نذر کردم : یکی آنکه از هیچ سلطانی هیچ مالی قبول نکنم ، دیگر آنکه به سلام هیچ سلطانی نروم ، سوم آنکه مناظره نکنم . اگر در این نذر نقض آورم ، دل و وقت شوریده گردد.»
جنگ آغاز شد . مرکز تعطیل و تخلیه و دانشجویان برای ادامه تحصیل در سال ۵۹ به اصفهان فرستاده شدند . یکسال در اصفهان بودیم .سال ۶۰ فارغ التحصیل شدیم .
در این زمان ، گروه نظامی عبدالهادی کرمی در مرکز تربیت معلم واقع در باغ معین مستقر شد.
گروه جنگی نامنظم کرمی ، شبیه گروه چمران مستقل بود . همین عامل اختلاف با سپاه اهواز بود . بزودی گروه توسط سپاه خوزستان منحل اعلام شد و خلع سلاح شد و گروه عبدالهادی کرمی هم مرکز را ترک نمودند .
کمیته و سپاه وجهاد
قبل از سفر به ایذه ودر ابتدای انقلاب ، مدت کمی با کمیته همکاری داشتم . در کمیته با رضا رضوی ( رضا کارتاب) و کاظم شفاعت فعالیت داشتم . با خود می گفتم :
هر کس دیگری هم کار نظامی را می تواند انجام دهد ، ولی در زمینه های فرهنگی شاید بهتر بتوانم مفید باشم ، به همین دلیل در مسجد محل ، مرکز ثقافی ودر کمیته فرهنگی جهاد استان با مجتبی غروی و حمید علم الهدی ، در بخش آموزش فعالیت داشتم . در این زمان احمد علاقمند هم در بخش آموزش سپاه بود .
۳
با سپاه در زمینه آموزش پاسداران همکاری داشتم و خصوصا در دوره آموزشی هیجدهم سپاه در محل ( پرکان دیلم ) آموزش شهید غیور اصلی درس می دادم . محمود اعتبار هم از شاگردان و مریدان علامه شیخ محمد تقی شوشتری اخلاق درس می داد .
فعالیت های فرهنگی
در شهر فعالیت های فرهنگی بسیار متنوعی را انجام می دادیم . در مسجد فاطمیه کیانپارس بسیج را با دوستان راه اندازی کردیم . مسجد کانون درس و سخنرانی بود سه نشریه بنام « بچه های انقلاب » برای کودکان و نشریه « تطهیر» برای جوانان و نشریه « فجر اندیشه » برای بزرگسالان با دستکاه پلی کپی که از پیش از انقلاب نزد من بود ، توسط مهدی روحانی منتشر می کردیم . نمایش « پس نون من کجاست خدا » را کار کردیم .
نمایش « پُل » نوشته ی « م. الف .فجر » را به کارگردانی محمد جمالپور و بازیگرانی از جمله حسین پناهی در سالن شهرداری انجام دادیم . حسین علم الهدی کرارا بر سر تمرین می آمد و با ذهن خلاق و بینش وسیعش به کارگردان و گروه بازیگران ، دغدغه هایش را گوشزد می کرد. صادق آهنگران هم حضور داشت، یادم نیست نقشی را بازی می کرد یا نه ؟ اما شعر و « ماررضایی » می خواند . حسین پناهی با خلاقیت ها و دردمندی هایش ، نویسنده و شاعر ی توانا و بازیگری مشهور و صاحب سبک شد .
سفر در پیچ های راه
اولین بار سال ۱۳۵۸ به علت سیل خوزستان و کمک به مناطق آسیب دیده به ایذه رفتم . اواخر بهمن ماه بود . بارندگی شدید، طغیان رودخانه های کارون، مارون و کرخه را در پی داشت . اهواز، شوشتر، مسجدسلیمان ، سوسنگرد و شادگان درگیر سیل و مناطقی هم چون ایذه از جاری شدن باران های سیل آسا آسیب فراوان دیده بودند .
با کامیونی پر از مواد خوراکی ، چادر و دارو از طرف جهاد سازندگی به ایذه رفتم . چتری بزرگی را با زحمت و با کمک چند نفر روی قسمت بار کامیون کشیدیم تا اجناس زیر باران خیس نشوند.
گروهی از دانشحویان هم چون حمید کهرام و محمود توکلی ، محمدخدری ، سیروس امیری ، علی طاهری ، جلیلی و…. بدانجا شتافتند و جهاد سازندگی را راه اندازی کردند. علی طاهری و پس از او جلیل پور و ستاراکبرزاده مسئول جهاد ایذه شدند .
طاهری در انتخابات میان دوره ای اولین دوره مجلس نماینده ایذه شد .
عیدی فعال، محمد خدری و حسن شفائیان فرمانداران اوائل انقلاب در ایذه بودند .صدرالدین مرتضوی و بهمن فرخ، قدرت الله دهقان، بهمن فرخ، ابولی ( مهدوی ) ، لطف الله هاشمی، غلامرضا علامه با شفائیان کار می کردند و علی عماد هم مسول روابط عمومی فرمانداری بود.
بار دوم چهل سال پیش و در همین روزها در مهر یا آبان ماه سال ۶۰ به ایذه رفتم و تا سال ۶۳ آنجا بودم.
طی مسیر این بار برایم بسیار سخت تر از سال ۵۸ بود. گاراژِ مسافریری ایذه در خرمکوشک بود. پس از دو ساعت معطلی، هشت صبح حرکت کردیم . از اتوبوس خبری نبود . ماشینی بود که « او ام» می‌گفتند. او ام پر از مسافر شد، حالا نوبت پر شدن صندلی های راهرو است
پنج صندلیِ چهارپایه ای هم وسط راهروی تنگ و باریک او ام . خدایا چه وضعی است . ماشین ناله کنان و با صدای زوزه موتورش با زور خود را به‌جلو می کشاند.تازه این اول راه هست در سینه کش کوه چه خواهد شد.
مسیرصاف و کفی را تا رامهرمز پیمودیم . پس از رامهرمز در نزدیکی اولین سربالایی گچی و با فرستادن صلوات سه گانه ، شاگرد ماشین با لهجه لری که نوعی شوخی هم درآن بود صدا کرد :
پلاستیک ، پلاستیک ، کی پلاستیک میخاد ؟ —
شاگرد مینی بوس ، به مسافران نایلکس می داد .
می گفت :
— پلاستیک بگیرید . حواستون باشه ، خراب کار بین شما نباشه ! خرابکاری نشه . خراب کارها را تحویل پاسگاه می دهم . نگید نگفتم ها .
متوجه نشدم برای چه نایلکس توزیع می کند. خرابکاری ، بمب گذاری و ترور در شهر زیاد شده است ، اما اینجا خرابکار یعنی چه ؟ خرابکارکجاست ؟ با گذر از اولین گردنه چند نفر خرابکار شناسایی شد. مسیر پرپیچ و تاب پس از رامهرمز به ایذه حقیقتا طاقت فرسا است ، دل و روده آدم بالا می آید. حالا فهمیدم پلاستیک برای چه بود. بوی بد سراسر ماشین را گرفته است .
چند نفر هم سیگار می کشند. پیرمردی کنار من مرتب سرفه می کند. سیگارش را روشن کرده است . چه وضعی است . باید تحمل کرد ، کاری نمی شود کرد . گفتم :
— پدر سیگار را خاموش کن
— سینه ام خرابه . پسرم سیگار بکشم سینه ام خوب می شه .
پنجره را باز و سر را گوشه پنجره گرفتم و نفس تازه می کردم .
بعد از تیغن و میداود ماشین هم حالش خراب شده است .زور می زند و به سختی حرکت می کند. دود از جلوی ماشین بلند شده است . درست سمت چپ در قهوه خانه ای ایستادیم تا ماشین خنک شود و نفسی تازه کند . مسافران بی حال تر از ماشین اند . من‌که‌گیج ام . تنها غذایی که هست تخم مرغ ، ماست و پیاز است .
نزدیک‌ِساعت پنج عصر به گاراژ محمدی رسیدیم . خسته و کوفته ، له و لورده در پیچ های مسیر ایذه .
پیون و گروه های چپ
۴
سال ۵۸ برای کمک رسانی رفته بودم ، جهاد کسی را همراهمان فرستاد . مستقیما به روستای میانگران و پیون و در بازگشت از سه راهی به راسفند رفتیم . در اطراف روستای میانگران مردابی وسیع است ، سعیدی راهنمای ما می گفت دریاچه ایذه . دریاچه نیست ، اما آب زیادی در خود دارد .
از ایذه تا پیون به سختی امکان حرکت است . جاده با شُل و گِلِ چسبناک ، مانع حرکت کامیون است .با مصیبت و با کمک روستائی ها کامیون از گل خارج می کنیم .
به پیون رسیدیم. سعیدی می گوید:
— اینجامواظب باشید . چپی ها خیلی زیادن .
— چه کاری به چپی ها داریم ؟
راننده کمی ترسیده است . اخبار کردستان را شنیده و می ترسد.
— خطری نداره ؟
— نه چه خطری ؟. اینجا خبری نیست .
چپ ها در منطقه پیون فعال اند. پرچم سرخ هم برافراشته اند و بخشی از امورات‌روستا را در اختیار دارند. محمود توکلی می گفت :
از طرف جهاد می رفتیم ودر همه روستاها شورا تشکیل می دادیم .
به پیون رفتیم . بعضی جوانان روستا نقاب بر چهره داشتند . کمونیست بودند ، اما به دلیل مخالفت روستایی ها نمی گفتند کمونیست هستیم . می گفتند ما ضدِ خان و فئودال و سرمایه دار هستیم . ما هم عینا همین حرفها را می زدیم و چون تند تر ازچپ ها حرف می زدیم، نمی توانستند چیزی به ما بگویند . بیچاره ها زبانشان بند آمده بو . به مردم گفتیم :
خان و پسر خان ، کدخدا و پسر کدخدا و سرمایه داران نباید کاندیدا شوند.
سبقت در شعار دادن مُد روز شده بود . کم و بیش دامن همه را گرفته بود . ما در برابر مارکسیست ها چنان از عدالت اسلام سخن می گفتیم و چنان از مشی و منش روحانیت در تاریخ دفاع می کردیم که حرفی برای گفتن و راهی جز تسلیم در برابر ما نداشتند .
سابقه ای از نظام اسلامی مستقر شیعی نداشتیم و فکر می کردیم همه چیز درست می شود .
مارکسیست ها در انواعِ گرایشات جهانی خود ، تجربه شده و ناکارآمدی خود را نشان داده بود . نظام شیعی ، نظامی نو و در حال تجربه بود که اکثریت مردم ایران آرزوها و امیدهای فراوان بدان بسته بودند . از نظر انقلابیون ، تنها باید وقت کافی به آنها داد تا مدینه فاضله اسلامی تحقق یابد .
گروه های سیاسی چپ در مسجدسلیمان بسیار فعال بودند. منطقه سوسن ، پیون و تا حدی مرغاب نزدیک مسجدسلیمان بود و برای تبلیغات گروه های چپ راحت تر بود.
نفوذ و احترام سادات و روحانیت در ایذه و خصوصا در باغملک وجانکی ، آبلشکر ، میداود و سادات حسینی در دهدز ، فضا را بصورت طبیعی برای تبلیغاتِ جریانات چپ و مجاهدین خلق بسته بود. به جز چند ماه اول ِ پس از پیروزی انقلاب ، اثرِی آشکارِ و قابل ملاحظه از این‌گروه ها در ایذه دیده نمی شد .
بارِ کامیون را میان مردم تقسیم کردیم . باران به نرمی می آید. خیس شده ایم و از سرما می لرزیدیم .
گروهی هم از دانشجویان پزشکی هم با جیپ شهباز آبی رنگی پشت سر ما هستند. ما توزیع مواد خوراکی و پزشگان هم به معاینه روستاییان مشغول اند.
به راسفند آمدیم ، باران ادامه دارد . آهنگِ دِلنگ دِلنگ ِ زنگوله گوسفندان می آید.از سرما دستمان را بهم می ساییم و با نفس هایمان دستان خود را گرم می کنیم .
ما را خانه کسی بردند. تا بحال مردی به تنومندی ، و قد و قواره ا‌و‌ندیده ام . می گویند قبلا در سیرک نمایش می داده و حالا دیگر از کار افتاده و زمین گیر است . به‌او «گُرگلی » می گویند . مردم روستا کمک اش می کنند و آب و نان و غذا کنارش می نهند
خانه جبار
خانه جبار ، خانه مهر است . سال ۶۰ به ایذه امدم . جبار منزلی دو اتاقه دارد . بچه راسوند‌و‌آموزگار است . اتاقی را برای سکونت در اختیارم گذاشت. هیچ گاه حتی ریالی بابت اجاره نگرفت . در محبت کم نگذاشت .
خانه جبار، هفته ای دو شب محلِ جلسات ما بود .دو‌گروه ده - دوازده نفره شرکت می جستند . از نماز مغرب آغاز وتا اذان صبح ادامه می یافت .
جمعی صمیمی و مشتاق ، گروهی از دبیران و‌معمان و‌گروهی دیگر از بچه های نهادها شرکت می کنند . کتاب های «فروغ جاویدان سبحانی»، «شناخت بهشتی » ، سری کتب «احکام نوین از امام خمینی» و « حقایق ِ ملامحسن فیض کاشانی» در موضوع اخلاقیات را بصورت کنفراسی و تدریس می خوانیم.
در مسجد جامع کلاس روخوانی قران و قصه گویی داریم . قصه ها را فی البداهه می گفتم . در آغاز می گفتم :
— « آی بچه ها ، آی بچه ها ، گوش کنید . چشماتون رو باز کنید. گوشاتون رو تیز کنید. حرف منو گوش کنید. تا بتونید خوبی ها رو از بدی ها جدا کنید . »
در غیاب امام جماعت سید خلیفه نماز را به جماعت می خواند .
کتاب ساده علامه طباطبایی بنام « تعالیم اسلام » و تاریخ اسلام در گروه جوانان تدریس می شد .
با شهرام درویش بدایةالحکمه علامه طباطبایی ، ترجمه محمد‌علی گرامی را می خواندیم.
تشکیل کتابخانه های روستایی را پی می گرفتیم .
۵
مهم نبود که بچه ها کتاب ها را بخوانند یا نخوانند ( اگرچه می خواندند ) برای ما آشنایی بچه ها با کتاب و‌جاانداختن مفهوم کتاب و کتابخوانی و دیدن و بو کردن و لمس کتاب اهمیت داشت .
اولین کتاب فروشی ایذه متعلق به حاج آقا زندی پیرمردی مومن و محترم از جنگ زده های مهاجر آبادانی بود که به ناچار به ایذه آمده بود . با خرید کتاب رونقی به‌‌کارش افتاد. اصالتا اهل ایذه ای بود . اولین کتابفروشی را راه اندازی کرده بود.
خانه جبار در مسیر روستای نوراباد بود.کاخ تیمور بختیار هم‌در انتهاه جاده قرار دارد که در اختیار سپاه است . از اهواز تازه رسیده ام غروب شده است . از تاکسی خبری نیست . تاخانه راه زیادی است .گاری اسبی در حال حرکت در آن مسیر است . با اشاره و اجازه صاحب گاری ، روی گاری اسب نشستم . فرد دیگری هم سوار گاری است . سلام و علیک می کنیم و از حال هم می پرسیم . سید کریم سید نور است .
گاری سواری ، خاطره ای برای تداوم دوستی صمیمانه ما شد. سعدی هم به ایذه آمده است.دشداشه سفید می پوشد. قلدی بلند و تنومند دارد . همه آموزگاران مناطق جنگی به نواحی دیگر از جمله ایذه منتقل می شوند.
بسیاری از روستاهای مرغاب ، سوسن ، دهدز ، باغملک ، صیدون و ... از درمانگاه ، مدرسه ، جاده ، آب لوله کشی و برق .....محروم اند. پزشک نیست . هم اگر هست اکثرا بنگلادشی و درشهر مستقرهستند . بخش باغملک یک درمانگاه در باغملک و با یک پزشک بنگلادشی بنام « دکتر چُدری » اداره می شود . برای رفتن به سوسن و‌دهدز ، اگر ماشینی کمک دار وجود داشت ، در زمستان سه چهار ساعت در مسیری دشوار و از روی صخرهای سنگی و پله پله‌‌گونه‌ممکن است .ایذه در بن بست است . تلاش می شود بعد از احداث جاده ایذه - دهدز ، دهدز را به به شهرکرد متصل کنند.
از ایذه تا خرمشهر
با موتور تریل شتابان از ایذه خود را به اهواز رساندم . مجوز ترددگرفتم .از سه راه خرمشهر مستقیم به پشت خاکریز خرمشهر رفتم. خرمشهر جانِ ایران است . از هر قوم و زبانی و از هرجای ایران ، مردم به خط آمده بودند . هنوز رزمندگان وارد شهر نشده بودند .
پیرمردی شاداب و خندان ، با مهر و مهربانی به بچه ها آب و شربت و شیرینی و کمپوت می داد . او برایم آشنا می نمود. نزدیک شدم .
حاج مهدی شریف نیا بود. پدرِ محمد رضا و علی شریف نیا، از بازاریان شریف و خداترس . عضو گردان کربلا بود . حضور پیرانِ الهی و خداگونه در میادین نبرد ، انگیزه جوانان را دو چندان می کرد . سلام و علیکی کردیم . با شوقی جذاب و چهره نورانی اش گفت کار صدام به یاری خدا تمام است . بچه ها دارند وارد خرمشهر می شوند . چقدر این مردِ خدایی دوست داشتنی بود .
خونین شهر آزاد شد . دوباره خرمشهر نامیدندش . اما هنوز خرمی را ندیده ، هنوز زخم ِ ترکش ها و خمپاره ها بر در و دیوار و دل و جان مردم نشسته است . هنوز مردم تشنه آبی خوش هستند که از گلوی آنان پایبن نرفته است .
سوسن و‌کارون
به روستای «ده کهنه زواله » سوسن رفتم. زمستانی سرد و بارانی است . در خانه ی معلم ده ، غلامرضا ایزدیان شومینه ای اتاق را گرم کرده است . روستایی ها به معلم ده رسیده و خانه ای خوب به او داده اند . خانه ای شومینه دار . ایزدیان در روستا مزار کسی را نشانم داد و می گفت این قبر فلانی است. کمونیستی که اعدام شده است .
صبح صفاران رییس اداره آموزش و‌پرورش و شهباز کیانی برای سرکشی به مدارس سوسن آمدند . روز بعد ، تصمیمی خطرناک و غیرعاقلانه گرفتیم . قرار است از سوسن با قایق به سلطان ابراهیم برویم . سوار قایق شدیم و خود را در میان امواج پر خروش کارون گرفتار شده ایم .
وحشت زده شده ایم ، عجب اشتباهی کردیم . برگشتی در کار نیست ، یعنی نمی شد برگشت .
زمستان سرد و رگبارباران و رقص تندِ کارون ، مرگ را جلوی چشمانمان آورده است . کارون در دشت آرام و سر به زیر است . خسته است ؟ ناامید است ؟ نمی دانم اما در اینجا وحشی و سرکش و بی قرار است.
کارون‌برای رسیدن به دریا عجله دارد . می رود که برگردد و دوباره بازی رفت و برگشت خود را از سر بگیرد . هیچکس جلودارش نیست هیچکس . دیوارهای بلند سدهای سخت و سنگینِ دیو گونه نیز، از حرکت بازش نمی دارند . آمده تا برود ، نه آنکه در گنداب و‌مردابِ ماندن بمیرد .
به صخره ها می خوریم . موج های توفنده به قایق هجوم می آورند . با سرعتی سرسام اور و در شیب تند کارون به جلو پرتاب می شویم .
با سلام و صلوات به سلطان ابراهیم رسیدیم . خوشحال از رهایی از امواج، پیاده شدیم . روستاییانِ امام زاده در انتظار زوّار هستند. لب آب آمده اند.
روستاییانِ سلطا ن ابراهیم به رسم خودپرسیدند :
— « چه کسی ؟»
چه کسی یعنی از کدام طایفه هستیدو چه شغلی دارید ؟ با این سوال جایگاه پاسخ دهنده را می شناختند و علی قدرمراتبهم و به امید درآمدی ، احترام و توجه می کردند .
به شوخی گفتم :
— « تُشمال»
۶
شغل تُشمالی و دلّاکی در آن زمان ، در میان بختیاری ها از جایگاه بالا و‌مناسبی برخوردار نبود .
شهباز کیانی از خنده روده بر شده است ، صفاران اما با ناراحتی می گوید :
— این چه حرفی است که گفتی ؟
گفتم :
می دانم چه گفتم . تشمال و دلّاک هم شغل های شریفی است . شادی و زندگی مردم با تشمال ها و دلاک هاست .
با بزرگی تایید کرد.
سال بعد یا همان سال ، اردویی با نام « اردوی توحیدی فلاح » برای دانش آموزان ایذه در منطقه سوسن برگزار کردیم . بچه های ایذه با‌هوش و با استعداد، و شوق زیادی برای آموختن داشتند. در دل کوه و در دامن سرسبز دشت سوسن همه چیز بکر است . طبیعت و سادگی در اینجا ، به سرعت آدم را به گذشته های دور می برد .
پورشمسان امام‌جمعه ایذه ، شفائیان فرماندار و مطیعی فرمانده سپاه هم آمده اند و برای دانش آموزان سخن می گویند.
هر عیب و ایرادی که امروز به انقلاب داشته باشیم ، که داریم ، در اینکه انقلاب زمینه رشد و توسعه مناطق محروم را فراهم‌کرده است را نمی توان انکار کرد .
رشد علمی و اجرایی جوانان ایذه ای شوق برانگیز است و امید احیای تمدن کهنی را که خفته است را زنده کرده است .
چال آبزا ، چال بی آب
عظیم معلم دورافتاده ترین روستای سوسن « چال آبزا » بود . برای مان‌گفت :
دخترکی نحیف با‌لَچَکی به سر ، هر روز از میان راهی پر سنگلاخ از طرف اهالی روستا ، مشکی پر از آب برایم می آورد . لچک قرمز و مندرس او ، ملیله دوزی شده و برگردنش گردنبدی از سکه های نقره ای رنگ پلاستکی داشت . دلم به درد آمد ، گفتم از این به بعد خودم آب می آورم.
عظیم به سر چشمه رفته بود. زنان روستا به صف ایستاده اند‌و برای تهیه آب از چاله ای حقیر ، با کاسه ای کوچک کاسه کاسه آب در مشک می ریزند .
دام ها کمی آن طرف تر هم آماده و در نوبت جرعه آبی جمع شده اند . کارون کمی پایین تر آب را به سد می رساند .
یکی دوهفته است که استحمام نکرده بود . بوی بدنش آزارش می دهد. برای آوردن آب که به سرچشمه رفته بود پشیمان برگشت.
با نامه نگاری و شرح‌ماجرا از مسولان کمیته امداد امام‌خمینی در تهران استمداد طلبید . نیّری پاسخ داد . امکاناتی برای چال آبزا به ایذه فرستاد . عظیم با کمک روستائیان آب را به‌میان ده منتقل کرد . کمیته امداد عظیم را تشویق کردند و او را به عنوان اولین مسئول کمیته امداد ایذه برگزیدند. عظیم طرح شهید رجایی را روستا به روستا اجرایی کرد . پس از او رستم کیانی را به جای خود معرفی کرد . رستم مردم دوست و خدمتگذار بود و تا بازنشستگی اش مسئول کمیته امداد بود .
مرغاب ربذه شیخ
به مرغاب رفتم، از هلایجان هم می شد رفت ، اما مسیر هلایجان دور است . از راسفند رفتم . سمت راستِ جاده خاکی، باغ طهماسبی ها است ، دشت لاپهن ، تپه های گچی و سپس دشت نوترگی و سه راهی مرغاب . راهی به روستای سید صالح ( روستای شاعر خوزستانی سید علی صالحی ) ، راهی به تلخاب و راهی که به روستای طهماسبی می رود .دراین منطقه یک مدرسه راهنمایی، آنهم پس از انقلاب ساخته شده است .
تازه جنگ شروع شده است . سر صف ، یکی از دانش آموزان مقاله ای می خواند و به رییس سازمان ملل اعتراض می کند که چرا جلوی صدام را نمی گیرند. با هیجان و پرشور می خواند ، یک بار زد به لری خواندن و گفت :
— سی چه سازمان ملل کاری نی کُنه ، سی چه ساکته ؟
متوجه شد و دوباره به فارسی ادامه داد. همه زدند زیر خنده ، برخی هم مسخره کردند .
زبان مادری جزئی از هویت وجودی ما است . ناب ترین احساسات و عواطف آدمی ، در زبان و با زبان مادری ما بیان می شود .
احساسات واقعی رضا ، به خانه اصلی اش ، یعنی زبان لری رفته بود . سر صف تشویقش کردم و به دفتر مدیر مدرسه خواندمش و باز هم، احسنت و آفرین اش گفتم . ، رضا گفت :
نمی خوام‌دیگه درس بخونم . یعنی نمی تونم . مشکل مالی داریم . می خوام کار کنم . بعد اگه شد درسم را هم بخونم.
گفتم : نه، درس رو حتما باید بخونی . با درویش بیا ایذه . مشکلی نیست . حل می شه ، نگران نباش
وضعیت امکانات ِبخش مرغاب نسبت
به بخش های دیگر ایذه، از نظر امکانات ، بسیار بدتر است .فقر و محرومیت در روستاهای مرغاب بیداد می کرد . مردان برای یافتن کسب و کار و درامدی اندک ، روستا را ترک می کردند . مقصد اصلی بسیاری از آنان کویت است . با همه این حرف ها ، در اینجا زندگی با رنجی شیرین در جریان است .
محرومیت سراسر منطقه را فراگرفته است . شیخی شفیعی نام ، روحانی اعزامی به ایذه ، که گویا مشهدی است ، به مرغاب آمده است .
سر به سرش می گذارم . قیافه اش شبیه افغانی ها است . کمی هم در راه رفتن مشکل دارد . می توانیم با او شوخی کنم . روحانی باید اینطور باشد. حتی دستش می اندازیم ، البته کم نمی آورد . جوابمان می دهد. خاکی و با مزه و سازگار با مردم است . از محرومیت منطقه و نداشتن آب در مرغاب ناراحت است .
۷
به او‌گفتم :
— شیخ تو کجا و اینجا کجا ؟ چه گناهی و خلافی کرده ای که اینجا تبعیدشده ای ؟
ترش رو و متکبر نیست ، با خنده و شوخی می گوید :
— تبعید شده ام، اینجا ربذه است ، بیابان خشک وبی آب
رضا با صدایی لرزان ، با‌حجب و‌حیای معصومانه و کودکانه اش ، از رنج ها و آرزوهایش گفت:
— دوس دارم درس بخونم و‌دکتر بشم
رنج رو غنیمت بدون ، ارزش اون رو بدون ، مطمئنم حتما — دکتر می شی .
معلوم است جدی و آینده دار است . عزت نفس روستایی اش، اجازه درخواست کمک نمی دهد، می خواهد کار کند.
چند روز بعد، با درویش به ایذه آمد . رضا به کمیته فرهنگی رفت . مشغول کار شد . در کنار فعالیت فرهنگی ، درس را هم با جدیت دنبال کرد .
آب شیوند، شیرین تر از قند
گذرِ از کارون، آنهم ، با«جرّه » و برای بار اول با ترس و‌اضطراب همراه است. اما لذت اضطراب و در آغوش خطر رفتن ، لذتی ناب و تکرار ناشدنی است . پذیرش هیجان‌خطر ، بخشی از دستیابی به کمال آدمی است . هیچ کمالی و هیچ گنجی ، بی رنج و خطر بدست نمی آید . هر که طاووس خواهد ،جور هندوستان کشد .
با کیانی معلم تازه استخدام شده به روستایش شیوند رفتم .
آبشار زیبای شیوند، دیدنی است . محلی ها می گویند آب شیوند، شیرین تر از قند است . انگور شیوند هم چون عسل است . هوا خنک است . اشعه ی خورشید از میان گیسوانِ چنارها و برگ های درختان بلندِ سبز ، بر خوشه های انگور می نشیند. گویی ذره بینی در دست گرفته ایم ، تک تک هسته های انگور را می توان شمرد . مشکل اصلی مردم جاده به دهدز و ایذه است . وضعشان خوب و خودکفا هستند .
دو ساعت بعد به روستای سادات حسینی رسیدیم . اسم روستای سادات حسینی و وصف زیبایش را از سید صفدر حسینی شنیده بودم.
سید صفدر را اولین بار در نشستی در منزل فرماندار شفائیان دیدم . بحث پیرامون مسایل ایذه و منطقه سادات و بحث های سیاسی روز بود . برخی حساسیت های بی وجهی در مورد او داشتند ، سید صفدر را فردی معقول و واقع بین ، بی هیاهو و کسی که با احتیاط و دقت سخن می گوید دیدم .
سید صفدر از ضرورت ربط تسبیح گونه اخبار و اطلاعات برای دستیابی به تحلیلی جامع در مسایل سخن می گفت . معتقد بود اخبار متنوع و پراکنده گویی فایده ای ندارد ، مسائل را باید مثل نخ تسبیح بهم وصل کرد تا فایده داشته باشد. .روستا ی سادات حسینی در همه فصول ، طبیعتی دیدنی ، زیبا و سحرانگیز دارد .
سکوت ِمطلق کوهستان ، آواز پرندگان ، صدای زنگوله بزهای چموش ، موسیقی شُرشُر آب چشمه ساران و پیچش عطرعلف های تازه آدم را به هوس ماندن در آنحا می انداخت .کارون در این منطقه آبی و نیلگون است .اکنون که می نویسم ، یادش هم دلگشا و فرح بخش است. زیبایی های جادویی این منطقه ، گردشگران زیادی را از سراسر ایران به خود می خواند.
مکه ، نرفتن به درون کعبه
خانه عظیم نعیمی فر رفتم . صفر عادل خواه ،علی مهتابی و اسدالله سرافزاز هم هستند. از هر دری سخن گفتیم . صفر مدال مسابقات دارد . کُشتی گرفتیم . سخن از مکه و فرستادن عده ای به مکه است . گفتم :
— کسی کاری به ما ندارد . کاش ما را هم می بردند . فردا صبح به امور تربیتی رفتم . چهرازی گفت :
آقا چایی خون کبوتری بیارم ؟ —
چای آورد و‌گفت :
— آقا می گن اسمتون برای مکه درآمده .
حرف چهرازی تمام نشده بود که گلابی معاون آموزشی آمد و کفت :
—
از اداره کل استان تماس گرفته اند و شما را برای اعزام به مکه معرفی کرده اند . خندیدم . گفتم :
— عظیم باز هم ما را فیلم کرده است و شوخی کرده است
گلابی گفت :
— نه بخدا ، بیا از صفاران بپرس
عظیم دزفولی ِ لُغزی و بذله گو است . مسئول کمیته امداد ایذه و مجری طرح شهید رجایی است . باور نکردم . صفاران رییس اداره صدایم کرد . رفتم . گفت :
— اسم شما را برای سفر به مکه داده اند . گفتم :
— موضوع چیست ؟ گفت :
— آقای بلادیان شما را برای رفتن به مکه معرفی کرده است .
گفتم عجب اتفاقی ؟ باور می کنی دیشب حرفش را می زدیم و امروز خبرش آمده است . هنوز ته دلم مطمئن نبودم .
بلادیان حسن ظنی به من داشت و از فعالیت هایم ایذه هم مطلع بود . شاید هم امور تربیتی استان معرفی کرده اند. با عجله به اهواز امدم.
تقی امانپور رییس جهاد سازندگی استان و خانمش قصد رفتن به تهران را داشتند . با آنها به تهران رفتم .
از سراسر کشور عده ای از معلمان را به منظور انجام امور تبلیغاتی به حج تمتع اعزام می کردند. از خوزستان من ، شهید عبدالمحمد آژنگ و علیرضا اژدر ( پارسا ) انتخاب شده بودیم . مدینه قبل بودیم . چند روزی در مدینه بودیم . امیر الحاج موسوی خوئینی ها بود .در مدینه با حجاج از ملیت های مختلف بحث ، و انقلاب را معرفی می کردیم و از حمله صدام سخن می گفتیم . همه گرم ِ انقلاب بودیم . حجاج کشورهای دیگر شیفته امام و انقلاب ایران بودند .
۸
حس می کردیم بیرون از ایران ، مردم بیشتر قدر انقلاب را می دانند . واقعا چنین بود . در تظاهرات مدینه من و ۱۷ نفر را دستگیر کردند . یک هفته بازداشت و بازجویایی زندان بودیم . یکی از بازجوها ایرانی بود ، احتمال می دادم از منافقین باشند . تمامی هیجده نفرمان را مستقیما از زندان مدینه پای هواپیما بردند و به ایران برگرداندند . حج تمتع نصفه و ناتمام ماند . از عربستان اخراج شدیم . هیجده نفربا هواپیمای ایرباس دوطبقه و خالی از مسافر برگشتیم .
تلاش برای برگشتن سودی نداشت . از میان ما هیجده نفر تنها علی کریمی ، داماد مرحوم جهان آرا توانست از طریق سوریه مجددا به عربستان برگردد.
دادگاه صلح
محمود عارفیان مسول دفتر امام‌جمعه و همه کاره ایشان است . پورشمسیان مرا هم مورد اعتماد می دانست و طرف مشورت و کمک کار او بودم .
عارفیان گفت عده ای به دفتر امام جمعه آمده اند و از رییس دادگاه صلح که ترک بود شکایت دارند. اختلاف ِ ناموسی میان دو‌خانواده به جنگ و دعوا کشیده شده است .
امام جمعه از شنیدن ماجرا به شدت ناراحت و عصبانی و خواستار اقدامی شده است . ما جاهلانه و بدون آگاهی دقیق از مساله و شنیدن سخنان طرف دیگر دعوا و یا حداقل شنیدن سخن رییس دادگاه ، قضاوتی زود هنگام و شاید هم اشتباه انجام دادیم . بر این اساس عملی به ظاهر انقلابی و دلسوزانه ، اما احساسی ، غیر عادلانه و اشتباه انجام دادیم.
عمل ِ انقلابی مستعد خطاپذیری بیشتر است . قضاوت فوری و سریع ، انقلابی شتاب در تصمیم گیری ها و اقدام های انعطاف ناپذیری را در پی دارد . قطعی انگاری و حذف و خشونت، از مختصات اکثر رفتارهای انقلابی است .
احتیاط در امور ، عقلانیت جمعی و خردگرایی ، تدریجی بودن پیاده‌کردن اهداف و برنامه ها ، تساهل و نرمی و گذشت و قانون گرایی در حرکتهای انقلابی کمتر به چشم می خورد و این عیب اصلی و بزرگ انقلابی گری است .
اساس دادگاه صلح ، بر سازش و مصالحه طرفین دعوا استوار است . مساله ای ناموسی اتفاق افتاده بود و موضوع آن در شهر مساله بصورت وسیعی پخش شده بود. برای عشایر مسایل ناموسی همیشه با حساسیت بالا برخورد می شود .
پس از تعطیلی دبیرستان با تعدادی از دانش آموزان با تظاهرات اعتراضی ، جلوی دادگاه رفتیم و شعار مخالف دادیم . جمعی از مردم هم به تظاهرات پیوستند. صرف نظر از درستی یا نادرستی قضاوت ما ، اصول قضاوت درست را نادیده و زیرپای گذاشته بودیم . البته اما اصل اعتراض و مخالفت نه تنها بد بلکه برای مردم و حاکمیت لازم و مفید است . رییس کلانتری حسینی ، ایذه ای و آدم بسیار خوبی بود .
با مردم صحبت کرد و قول پی گیری داد. مردم آرام شدند و ماجرا تمام شد اما طایفه طرفِ دعوا عصبانی و خشمگین بود . حسینی از ترس ورود به دادگاه با کلت کمری اش یک یا دو تیر هوایی زد . مردم پراکنده شدند . رییس « دادگاه صلح »به اهواز رفت و دیگر به ایذه نیامد .
سید فخرالدین طباطبایی
سید فخرالدین طباطبایی با نفوذ ترین روحانی منطقه ایذه خصوصا باغملک بود. سید آتش مخاصمات و درگیری های محلی را فرو‌می نشاند.با پیروزی انقلاب ، فرمانده سپاه ، سید اشرفی راه اختلاف را با سید فخرالدین پیش گرفت .
اعتراض سید فخرالدین به تندروی ها و بازداشت های بی رویه ای بود که ادعا می کرد ناموجه است . برخی بازداشت ها را بی اساس و بر اثر گرارشات ناموثق و برخی را دسیسه چینی محلی می دانست .
آتش این اختلاف دامن سید فخرالدین را گرفت و سید فخرالدین را به ناحق ، چند روزی بازداشت شد .
موسوی جزایری حامی سید فخرالدین بودو به نقش سید فخرالدین اذعان داشت .
روزی از سوی امام‌جمعه ایذه پورشمسیا ن ، پیغامی مبنی بر حمایت بیشتر از نورالدین طباطبایی، برای موسوی جزایری بردم . موسوی جزایری گفت :
— « اینها سید نورالدین را مطرح می کنند تا سید فخرالدین را حذف کنند.
سید نورالدین مردی میانه رو ، آرام ، معتدل و مردم دار بود . شاید بخاطر حرمت سید فخرالدین ، کمتر وارد منازعات جدلی الطرفین می شد ، اما مدار حرکتش در مدار برادر بود .
در ابتدای انقلاب سیدنورالدین طباطبایی به همراه باقر بورد و محمود عارفیان و جمعی دیگر در فرمانداری ایذه به سروسامان دادن امور تا تعیین فرماندار پرداختند .
سید حسن سید اشرفی، سال ۶۰ که به ایذه رفتم . چند ماه بعد فرمانده سپاه سید اشرفی تغییر کرد. اشرفی اهوازی بود . ورزشکاری با اندام و قدی متناسب با کار نظامی . آغاز کارش در سپاه با درخواست یا قبول نگهبانی بود. سپس به سپاه حمیدیه رفت و نهایتا به فرماندهی سپاه ایذه منتقل شد .
برخورد با خوانین و سرمایه داران و فئودال ها در این زمان و در کل کشور مُد روز بود. تندروها را انقلابی می گفتند . در این زمینه البته سایر گروه ها از جمله مارکسیست ها و مجاهدین خلق از همه تندتر و شعاری تر بودند. مسئولان‌نگران‌حفظ انقلاب بودند. تندی دوطرفه شده بود .
۹
همه درحذف یکدیگر با هم در رقابت و‌ستیز بودند . ایذه هم مستثنی از کل جریان حاکم بر کشور نبود .
بدون دیدنِ سیداشرفی، اقتدار او شنیده بودم . این مساله مورد اتفاق همگان بود. این اقتدار از حمایت مطلق تا‌ضدیت تام مطرح بود . منتقدانی هم بودند اما صلاح را در سکوت می دیدند. پورشمسیان نیز از برخوردهای تند نسبت به روحانیون انتقاد داشت ، اما در مجموع و در برابر سید فخرالدین از سیداشرفی حمایت می کرد .
سید فراز و فرودی را پس از این تجربه کرد . طلبه شد . زندان رفت و در نهایت ، با نظر رهبری جانشین نماینده دفتر ِ رهبری در دایره سیاسی — عقیدتی نیروی هوایی شد .
فهم درست و چرایی های هر رخداد و‌موضع گیری را البته باید با توجه به زمان و‌مکان آن درک‌نمود . اما این مساله نباید عاملی برای پوششِ خطاها و اشتباهات باشد. در این‌صورت هرعملی را می توان توجیه کرد و همیشه خود رادر موضع حق دید. بی شک قضاوت اینگونه ، راه را بر اصلاح هر خطایی ( حتی خطاهای مسلم موردی و حقوق فردی افراد ) خواهد بست .
مطلق انگاری ، خودحق پنداری ، قضاوت های شتاب زده در مسایل و نسبت به دیگران ، حذف دیگران با کمترین اشکال و اشتباه ، عجول بودن در تحقق خواسته ها ، هر نقد و اعتراضی را دشمنی دانستن ، تحکّم و استبداد رای خود و … آفاتی بودکه اکثرا افراد حتی با دیدگاههای مخالف هم آلوده به آن بودند .
تشخیص من و تکلیف من » ، دو گفتمان رایج روز بود . دو واژه کش دار و‌مشکل زا در وانفسای انقلاب بود . همه ی جناح ها در ابتدای انقلاب کم و بیش اسیر این گفتمان بودند .
غلبه احساسات بر عقلانیت ، ترس از غلبه ضد انقلاب ، بی تجربه بودن اکثر مسولان ، جوان بودن و …. نقش مهمی در اشتباهات‌اول انقلاب داشت .
برخی آگاهانه و جاه طلبانه به دنبال قدرت بودند . و برخی از روی جهل و تعصب فکر می کردند کاری درست برای اسلام و انقلاب می کنند .
برخی آدم ها تغییر کردند ، برخی نسبت به تقصیرها و قصور های خویش عذرخواهی کردند و تندی ها را محصول ناآگاهی به امور، بی تجربگی و شرایط خاص انقلاب دانستند.
سپاه بزودی و‌به دلیلی به ضرورت تغییر فرمانده سپاه پی برد . سید احمد آوایی به ایذه آمد . در منزل جبار اکبرزاده پیشنهاد پذیرش مسولیت را با من مطرح کرد ، نپذیرفتم .
کار من کار فرهنگی بود و تمایلی به کار حرفه ای نظامی نداشتم . شاید هم آنها در بررسی هایشان مرا مناسب ندیدند ، نمی دانم . بهرروی منوچهر مطیعی به‌جای سید اشرفی آمد ، دانش را به عنوان معاونت سپاه و نعیم الهایی و خلیل دغاغله را هم با خود به سپاه ایذه آورد .
مطیعی نیز به حذف هواداران سید اشرفی مبادرت کرد . بعضی را بیکار و اخراج کرد . جمعیت کمی از مردم یا برخی خانواده ها ، به نشانه اعتراض جلوی در سپاه ایذه تجمع کرده بودند. رفته بودم مطیعی را ببینم . مطیعی عصبانی بود . گفتم مردم ااعتراض دارند . گفت بیخود می کنند . گفتم اگر جلوی سپاه به‌حمایت آمده بودند مردم خوب و الان‌بیخود می کنند .
پس از مطیعی عبدالرضا دسومی آمد . طرد شدگانِ مطیعی را بکار برگرداند و‌دوجناح طرفداران سید اشرفی و مطیعی را بکار گرفت و آرامشی در سپاه بوجود آمد . پس از دسومی ، برای اولین بار ابواقاسم احمدی، از بچه های ایذه فرمانده سپاه شد و علی اصغر گرجی هم به عنوان مسول واحد اطلاعات سپاه منصوب شد .
من نیز در سال۶۲ با پیشنهاد حسن شفائیان و موافقت استاندار بخشدار باغملک شدم .
عیدی فعّال
عیدی فعال اولین فرماندار پس از انقلاب بود . از مبارزین پیش از انقلاب و از بچه های دزفول بود . بر اساس آنچه گفته شده است از اعضای گروه مسلح منصورون . عملیات مسلحانه علیه رژیم شاه هدف گروه منصورون بود . عیدی پیش از انقلاب در هنگام ساخت بمب دستی و انفجار آن دستش آسیب دیده بود . هنگام رفتنم به ایذه ، او در حال تغییر بود . او چون نامش فعال بود . خاکی ، پاکدست و انقلابی . از کسی بدگویی اش را نشنیدم . حسن شفائیان از بچه های بهبهان جایگزین او شد .
علی طاهری وجهاد
علی طاهری اصالتا قشقایی بود. از نظر شخصی فردی آرام ، اما در تلاش برای روستاها نا آرام و‌پرتلاش بود . مسئول جهاد سازندگی ایذه و سپس در دوره اول مجلس شورای اسلامی و در میان دوره ای با حمایت تمامی نیروهای انقلابی روانه مجلس شد . دور اول انتخابات محمدی فرزند کاراژدار معروف ایذه رای آورده بود اما انتخابات ابطال و‌دو سال بعد درانتخابات میاندوره ای علی طاهری به مجلس رفت .
مثلث انقلابی اشرفی ، فعال ، طاهری در ایذه فعال مایشاء بودند . در این‌ایام سه ضلع مقتدرِحاکمیت ِنظام در ایذه هیچ مانعی برای احرای منویات خود نمی یافتند . هرسه از نظر فکری و رفتاری شبیه هم بودند . اما سید اشرفی فرمانده سپاه ، تقریبا همه کاره بود و نام او تا سال ها در ایذه طنین انداز بود .
۱۰
تشکیل دادگاه انقلاب با حاکم شرع شدن احمدی شاهرودی و دادستانی سید عباس موسوی ، علی رغم برخی اشتباهات و رفتار هیجانی سید عباس موسوی ، خلقه یکه تاز سه گانه را در ایذه از بین برد و امور اجرایی در ایذه روال قانونمند تری یافت .
بخشداری و مکاتبات اداری
از امور بخشداری و‌وظایفش هیچ نمی دانستم . دیگر کسانی که در اوایل انقلاب وزیر و وکیل و مدیرکل می شدند نیز چنین بودند . حتی نمی دانستم چه اداراتی زیر مجموعه بخشداری هستند و به چه کسانی می توانم مکاتبه کنم .
تنها چیزی که به فکرم رسید آنکه پس از وقت اداری ، چند روز تا اخر شب در بایگانی بخشداری می نشستم و همه نامه های ورودی و خروجی و درخواست های مردم‌و شوراهای روستایی را می خواندم تا فهمیدم روال کار چیست .
روزهای اول کارم ، عده ای از مردم در بخشداری تجمع کردند . با فریاد و اعتراض از نبودن قند و شکر کوپنی شاکی بودند . به میان‌مردم‌رفتم ، با مردم سخن گفتم و قول حل مشکل و مردم با تشکر و سلام‌و صلوات رفتند . یکی از بازاریان هم در جمعشان بود . قصابِ شریفی هم بود که بعدا به مغازه اش رفتم .
مرغ و ژاندارمری
چند روز بعد از آمدن به بخشداری ، فرمانده ژاندارمری با هیکلی درشت و قامتی بلندبه بخشداری آمد. برای بازدیداز پاسگاه ژاندارمری دعوتم کرد . معمولا در بازدیده از مسولان ، مدیران امکاناتی می گرفتند.رفتم . سربازان را ردیف کرده بود تا سان ببینم . به سختی جلوی خنده ام را گرفتم ، من کجا و این‌کارا کجا ؟ اهل این‌تشریفات نبودم .اولین بار با‌چنین تشریفاتی روبرو می شدم . راحت نبودم .
شیخ علی محمد امیری مردی خوش قلب و شوخ بود، از روستای «درب ابوالعباس » و نماینده دفتر رهبری در ژاندارمری باغملک . شیخ مرا همراهی می کرد . کمی خجالت زده شده بودم . من ریز و میز و سرکار استوار چون کوه استوار و بلند قامت . تمامی قسمت های پاسگاه که کلاً دو سه اتاق بود نشانم داد.
اخرین اتاق اسلحه خانه بود. بسیار مرتب و تمیز ، بوی روغن تنظیف در اتاقِ خُنک اسلحه خانه پخش شده بود . اسلحه ها برق می زد. معلوم است که استفاده نشده اند . فرمانده پاسگاه به توضیح دادن انواع اسلحه ها و نیازهای پاسگاه به قند و شکر و بنزین و تاید ادامه می داد . با‌جدیت رو به‌او‌کردم و گفتم :
— سرکار شنیده ای که گفته اند : قدر زر زرگر بداند ، قدر مرغ ژاندارمری ؟
با خنده و کمی شرمندگی گفت :
— بله قربان از مردم چیزایی شنیده ام .
گفتم :
— پس قفسه مرغ های شما کجاست ؟
بی آنکه لحظه ای مکث کند، رو به حاج آقا گفت :
— قربان از زمانی که آقایان آمده اند ، دیگر مرغی برای ما نمانده است .
صیدون و‌بهمئی ها
نهار یا کتک
در منطقه صیدون، به روستایی از ساکنان ِ بهمئی رفتیم . روستایی بعد از سرآسیاب که جاده ای نداشت . انتهای مسیر به دیشموک ِکهکیلویه و بویر احمد می رسد . باید پیاده برویم . قضایی شهردار باغملک تُرک است . همرا ه ام است . خسته اما با نشاط ، در دل کوهستان ، زیر آفتاب سوزان و از لابلای سایه سار بلوط های سبز و تنومند به روستا رسیدیم .
کهزاد از اهالی روستا به استقبالمان آمد و بعد اینکه قضایی گفت آقای بخشدار برای سرکشی آمده است ، باتعجب و خوشحالی گفت :
— « شما اولین ماموران دولت هستید که اینجا آمده اید از قبل از انقلاب تا به حال فقط ماموران اداره مالاریا به این روستا آمده اند.
گفتم :
— مشکلات اینجا چیست و برای روستایتان از ما چه می خواهید ؟
— چیزی نمی خواهیم ، فقط معلم برای بچه ها و پزشک برای زنان باردارمان می خواهیم . همه چیز داریم .
چشمه در دور دست است . قضایی گفت بریم سر چشمه سری بزنیم . رفتیم . بررسی کرد‌و گفت :
— با دویست سیصد متر لوله می توان آب را به داخل روستا و در مخزنی منتقل کنیم. هزینه زیادی هم نداره .
— ما خودمان کمک می کنیم . خدا خیرتان دهد .
قرار شد کهزاد به بخشداری بیاید و لوله و سیمان در اختیارشان قرار دهیم . موسوی دهدار صیدون که اهل صیدون هم هست هم بر انجام‌کار نظارت‌کند. قضایی گفت حالا که لوله و سیمانش جور شد، خودم با ماشین شهرداری می فرستم . هزینه مال رو هم تا روستا خودم می دهم . گفتم : بهتر . چه خوب . قضایی خیلی شیرین با لهجه ترکی حرف می زند . چند سال است در ایذه و باغملک شبانه روزی کار می کند . پیمانکاران را قبول ندارد و از پیمانکار جماعت بد می گوید .مدرک مهندسی ندارد اما همه مهندس ها نظرش رو قبول می کنند .
از سرچشمه آبی گورا نوشیدیم . کهزاد در تدارک تهیه نهار بود. فقر و ناداری مردم منطقه بیداد‌می کرد ، اما کهزاد اصرارمی کرد.
— به یکی ازاهالی گفت : نهار را مهیا کن
گفتم :
— نه نمی مانیم ، باید برگردیم
از دل کوه و ازصخره های صعب العبور گذشته و پس از چند ساعت پیاده روی به روستا رسیده بودیم . خسته و گرسنه بودیم .قضایی شوخ‌‌و‌سرزنده است . با لهجه شیرین ترکی و با شیطنت وخنده گفت :
۱۱
— نه اقای بخشدار ، به خدا خوب نیست . اینها ناراحت می شوند. نمی شود. باید بمانیم و نهار بخوریم . اگر نمانیم ناراحت می شوند .
زنِ کهزاد ، پشاپیش هیزم برای برافروختن آتش مهیا کرده بود، با هیزمی که‌در دستش بود مانع رفتنمان شد. قامتی رشید و با صلابت دارد . تمامی لباس هایش سیاه است .
قضایی به هر بهانه می خواست بمانیم . با خنده و شوخی به من گفت :
— ، اگر نمانیم باید چوب و کتک بخوریم ها . رو به کهزاد کرد‌و گفت :
— عموکهزاد ، این‌بخشدار لر نیست . این‌چیزها را نمی داند. من ترک ام ، اما زنم مسجد سلیمانی است و این چیزا را می دونم . بخشدار نمی داند‌که اگر نمانیم ، باید بجای نهار کتک بخوریم .
کهزاد‌با‌خنده‌گفت:
— راست می گه اقای «بشخدار» باید بمونید .
ماندیم . کمترین پذیرایی شان «تشتری » تازه و یا مرغی و خروسی بود . گفتم :
— نه ، اینها نه .
نان تیری تازه و گرم آوردند و دوغی که مزه و طعمِ برگ کرفس کوهی تازه می داد . کَره هم با طعم شور و ماست پر چرب ، زیر سایه خُنک درختِ بلوطیِ نشستیم . غذای شاهانه ی ما ، در آن‌حس و حال ، فکر کنم از مائدهای بهشتی هم گواراتر باشد . به‌ادب خوردیم .
برای نماز آبی خواستم، وضو ساختیم . به تصور نبودن مُهر ، تکه سنگی برای نماز برداشتم . کهزاد با ناراحتی که از چهره اش می شد فهمید، با شتاب و دستپاچگی سجاده و مُهری آورد . خجالت کشیدم . نماز خواندیم . تشکر کردیم و برگشتیم .
عشایر بهمئی رفتارشان با صلابت و غرور و توام با اعتماد بنفس است . طبیعتِ سنگ و کوه و بلوط ، آنان را سختکوش و قانع و بی شیله پیله ساخته است . رک و صریح اند . خود را کوچک نمی بینند. احساس احترام زیاده که برخی به مسولان دارند اینها ندارند . عادی برخورد می کنند . ملاحظه مقامات و غیر مقامات ندارند . صافی آسمان ، پاکی و صفایشان بخشیده است .
حمله به شیخ
شیخ عبدالرحیم ممبینی به مناسبتی در مسجد جامع باغملک سخنرانی داشت . فرزند یکی از سادات . ع. طباطبایی با اعتراض به شیخ و با زیر کتک گرفتنش و حمله به او عمامه شیخ را انداخت. شاید شیخ ممبینی هم تندی و طباطبایی هم جوانی کرده بود .نمی دانم .
حمله و تهاجم به یک روحانی - ولو مخالف - رفتار ناشایستی بو د . پاسگاه ژاندارمری ضارب را چند ساعت یا شاید هم تا فردا صبح بازداشت کرد . غریب تامرادی از نیروهای فعال و خوب باغملک که شیخ را دعوت کرده بود ، به عنوان اعتراض و هم به دلیل احتمالی که در دستگیری او‌می رفت به خانه فرماندار شفائیان رفت . تامرادی با محقق فعالیت های موثر زیادی در کانون فرهنگی انجام می دادند. . روز بعد نزد فرماندار و سپس فروزنده استاندار رفتم و گزارش حادثه را دادم . با وساطت هر دو آزاد شدند .
موضوعی که می توانست آتشی در منطقه بیفکند که خاموش شد . دلم برای شیخ سوخت ، او خویشتنداری کرد و به قم رفت . تصور می کنم امروز هر دو در بسیاری امور موافق هم شده باشند .
شیخ اسماعیل غروی هم از جمله روحانیون تاثیر گذار بهمئی است . مرد محترم و عالم و‌مجتهد است . پدرش بعد از امام زاده عبدالله بر فراز کوه منگشت ، که در زمستان از برف سفید جامه است اکنون آرمیده است. در گردوزار پیشش رفته بودم . پیر مردی آرام ، سفید چهره و نورانی بود.
. شیخ اکنون سکونت ِ دائم در قم را اختیار و مشغول تدریس و تحقیق است.
شیخ مرتضی و‌دوری از سیاست
در روستای ابوالعباس شیخ مرتضی محقق حضور داشت که اصالتا شوشتری بودند. پدربزرگ شیخ مرتضی از علمای بزرگ و مدفون در ابوالعباس و پدرش نیز روحانی بود . پدر شیخ مرتضی در روستای ابوالعباس مغازه خرازی داشت .
شیخ مرتضی سیاسی نبود، مردم دار و بسیار شوخ طبع بود . شوخی های که فقط برخی آخوندها استاد آن است. از هرشوخی مقصودی اخلاقی داشت و با حداقل خود را در نزد شنونده عادی و قمیمی می کرد . اختلافات برادرش رضا با طباطبایی و به زندان افتادن رضا هم باعث ورود او به مجادلات سیاسی نشد. شیخ مرتضی اکنون در قم سکونت دارد .
روحانیون ایذه
سید نخبه ساکن آبلشکر بود . میان مردم نفوذ و اعتباری داشت ، اما دایره نفوذ سید ، به آبلشکر و توله و میداوود محدود می شد . با فوت ایشان ، خانواده فرزندان نتوانستند جای خالی پدر را پر کنند.
سید ناصر موسوی و سید عباس موسوی ، دو تن از سادات درب سید ، هر دو از سوی مردم از ایذه و رامهرمز به نمایندگی مجلس دست یافتند .
سیدعباس موسوی پس از سید فخرالدین طباطبایی و تا حدی سید نورالدین ، یکی از پر نفوذتر روحانیون منطقه ایذه و باغملک بود.حضور در جایگاه دادستانی ایذه و سپس نمایندگی دو دور مجلس شورای اسلامی این‌نفوذ را گسترش داد. تنها نماینده ایذه می باسد که دو دور نمایندگی را پست سر نهاده است . نمایندگان ایذه - جز سید عباس موسوی - یکبار مجلس رفته اند .
در آن ایام اکثر روحانیون ایذه از شهرستان باغملک بودند. سید فخرالدین ، سید یوسف ، سید فاضل ، سید جعفر ، سید نورالدین طباطبایی و سید قاسم طباطبایی همه در باغملک بودند .
مرغاب و سوسن روحانی نداشت یا من نمی شناختم .
۱۲
در ایذه یکی از روحانیون بنام ج پیش از انقلاب در مسجد سخنران و گاه نماز به جماعت می خواند . پس از انقلاب اوضاا عوض شد و خلع لباس شد .
در دهدز جز یکی دو نفر از فالحی و جزایری که نفوذشان به دلایلی پس از انقلاب به شدت افول کرد ، روحانی معتبری در سال هایی که ایذه بودم نیافتم .
سادات طباطبایی معتبرترین و پرنفوذترین روحانیون منطقه با محوریت سید فخرالدین طباطبایی بودند .
شجره سادات طباطبایی باغملک به امام حسن علیه السلام می رسد و در شجره نزدیک تر اجداد آنها در کاشان و سپس اصفهان سکونت داشتند . دو برادر از اجداد آنها از اصفهان به بهبهان آمدند . یکی بهبهان ماند ( سادات ِ سیادت و سادات طباطبایی های بهبهان از آنها هستند ) و یکی از برادران به شوشتر و سپس به باغملک آمد.
سید عبدالله بزرگ و سپس سید هادی معروف به مقدس و پس از او سید عبدالله و سید آ بزرگ پدر ِ سید فخرالدین طباطبایی در منطقه باغملک و جانکی و بهمئی مرجعیت دینی بلامنازع داشتند .
بهبود روابط با سید فخرالدین
صابری و قبل از او صادقیان بخشداران باغملک بودند . ظاهرا آنها زیر نفوذ سید اشرفی نتوانسته یا نخواسته بودند تا روابط گرمی با سادات طباطبایی و خصوصا سید فخرالدین داشته باشند .
طاهری نماینده مجلس هم با طباطبایی هم رابطه حسنه ای نداشت . طاهری هم تحت تاثیر سیر اشرفی مخالف طلاطبایی ها بود .
در ماه های اول حضورم در باغملک ، به ابتکار سید جعفر طباطبایی یا سید قاسم موسوی به جلسه ای دعوت شدم که با‌حضور سادات طباطبایی و محوریت سید فخرالدین و در روستایی در نزدیکی سه راه صیدون تشکیل شده بود حضور بخشدار به‌معنی لحاظ کردن نقش و جایگاه سادات منطقه و نوعی آشتی کنان تلقی می شد .
اگرچه من نقشی در حوادث قبل نداشتم . سید فخرالدین هم این دیدار را دوره ای جدید از ارتباط دولتی ها با سادات منطقه و مثبت ارزیابی کرد .
سید را در این جلسه شجاع ، صریح الهجه و فردی مقتدر یافتم . اهل مجامله و‌کوتاه آمدن هم نبود . خواسته ای نداشت ، اما بر رعایت شان سادات و روحانیت در منطقه اصرار داشت . حرفش درست بود . شآن آنها، با رفتار برخی مسولان نادیده و آسیب دیده بود .
سید فخرالدین روحانی سرشناس منطقه بود و شاید انتظار داشت از سوی حکومت و مسولان محلی مورد تکریم و احترام بیشتری قرار گیرد . انتصاب امام جمعه ای از کرج ، ولو انسانی شریف ، اما معنایی جز نادیده گرفتن نقش طباطبایی نمی توانست تحلیل گردد.
سید فخرالدین اما با مشکلاتی هم روبرو بود. او نتوانست بر آنها فایق آید . ایذه مرکز شهرستان بود. بخش اداری و حکومتی در آنجا مستقر بود . دو روحانی میتقر در ایذه ، بنام جزایری و فالحی هم نمی توانستند به‌گسترش نفوذ سید کمکی کنند. نتیجه آنکه سید در ایذه فاقد متحدان هم سلک خود بود . علاوه بر این سید از قدرت کمی در چانه زنی و تعامل با مسولان برخوردار بود و یا واقعا جوسازی بر علیه او چنین رابطه ای را برایش فراهم نساخت .
نکته دیگر آنکه برای روحانیت منطقه، ملبس بودن به لباس روحانیت شغل محسوب نمی شد . ( و این یکی از نکات مثبت آنها بود ) اینان، مثل بسیاری از مردم منطقه ، بعضا زمین و‌کشت و زرع داشتندو بدلیل ضرورت های کشاورزی ، شبیه سایر کشاورزان منافعی در آب و زمین داشتند .
این مساله آنان را ناخواسته در برخی دسته بندی ها ی زیانبار قرار می داد. برخی مخالفان ِ سید تبلیغ می کردند که او با فئودال ها و خوانین مناسبات و منافع مشترک دارد . در حالیکه سید به عنوان روحانی برجسته منطقه ، مورد رجوع همه طبقات بود، اما مخالفان از این ارتباطات ، به عنوان تبلیغی سوء علیه وی بهره می جستند . سید دلخور و رنجیده خاطر بود و زندگی و قضاوت در اهواز را ترجیح داد .
منافقین ناجوانمردانه سید فخرالدین طباطبایی را ترور و به شهادت رساند . غیاث الدین فرزندش که همراه او بود بشدت مورد اصابت گلوله های منافقین قرار گرفت ، امابهبود یافت و اکنون ملبس به لباس روحانیت است .
تعطیلی انجمن اسلامی معلمان
انجمن اسلامی معلمان در آغاز با چند چهره اصلی آغاز بکار کرده بود . باقر بورد ، محمود عارفیان ، فتح الله آقایی ، شهباز کیانی و فتحعلی لندی و …
نقش فعال تر را بورد و عارفیان بر عهده داشتند . بورد و عارفیان پیش از انقلاب از عقیلی و دزفول به ایذه آمده بودند . بورد دانش آموخته رشته هنر و از دانشجویان امبر رادی بود . در نمایش نویسی دستی داشت . « نمایش انگل » را با نگاهی متاثر از جنبش ها و مبارزات کارگری نوشته بود . محمود عارفیان ، ارتباطات گسترده ای با محافل انقلابی داشت . پیش از انقلاب این دو که در کنار‌ِ راشدِ یزدی که به ایذه تبعید شده بود قرار گرفتند . در راه اندازی تظاهراتی که پس از مهر ۵۷ در ایذه شروع شده بود نقش داشتند . بورد دوبار به فرمانداری و شهربانی احضار و اخطار دریافت کرد .
۱۳
پس از انقلاب باقربورد ، رحمت خدیوی ، فتح الله آقایی ، رضا میرزاپور و شهباز کیانی آموزش و‌پرورش را چندی اداره مردند تا سید فاخر بلادی به عنوان اولین رییس پس از انقلاب مسئول اداره شد و قلی شیخی معاون مالی اداری شد . پس از بلادی ، صفاران ریاست آموزش و پرورش را برعهده گرفت .
انجمن اسلامی علاوه بر افراد فوق با حضور امیری ، حسن پور ، فتحعلی لندی ، نورعلی احمدی ، حسن شهولی ، حجت الله درویش پور ، علی رضا لیموچی ، محسن اورکی ، محمد سجادی ، ( اولین شهردار پس از انقلاب ) فعالیت گسترده ای داشت . اما بزودی دچار اختلافات گردیدند. پورشمسیان امام جمعه ایذه پیشنهاد تعطیلی انجمن را داد . نمی دانم چرا . اختلافات کم و البته طبیعی بود . توصیه بی وجهی بود . ما ( خصوصا من ) می توانستیم مخالفت کنیم و نکردیم و اشتباه کردیم . اینها جزء دلسوزترین های افراد آموزش و پرورش ایذه بودند .
کانون فرهنگی ابوالعباس
رضا محقق و
احمدی شاهرودی
بدلیل برخی اختلافات و مخالفت ها ی منطقه ای ، رضا محقق توسط دادستان سیدعباس موسوی بازداشت شد . رضا محقق ، ۸۹ روز در اتاقکی کثیف و نامناسب در بازداشتگاه کلانتری ایذه محبوس بود .
رفتم و رضا را دقایقی دیدم . محقق از فعالان انقلابی پیش از انقلاب و از خاندانی محترم و روحانی بود .حتی در قم و پیش از انقلاب به کلاس های مصباح یزدی می رفت .
اما از علی شریعتی هم جانبداری می کرد حاکم شرع ایذه احمدی شاهرودی و دادستان سید عباس موسوی بود . پس از دستگیری محقق و در دفاع از ظلمی که با او رفته بود در منزل امام‌جمعه ایذه پورشمسیان ، من و محمود عارفیان به بازداشت محقق به احمدی شاهرودی اعتراض کردیم . پاسخ احمدی شاهرودی کوبنده و قاطع بود . از دیدگاه احمدی شاهرودی در مورد رضا شوکه شدیم و برای خراب تر نشدن وضعیت ، امام جمعه موضع میانه را گرفت و از رضا حمایت و درخواست حل مساله را کرد .
نهایتا احمدی شاهرودی با برخودی منصفانه حکم به برائت رضا محقق داد. اتهام اوضدیت با روحانیت یود .
اما احتمالا اصرار سیدعباس موسوی را راضی ننمود و پس از چند روز مجددا رضا احضار و گفتند ایذه را باید ترک کند او ناگزیر تبعید به شوشتر را برگزید .
در آغاز اولین جلسه شورای تامین در فرمانداری ایذه ، اعتراض نعیمی فر به این حکم ، و اینکه رضا محقق مظلوم واقع شده است ، با مخالفت و فریاد سیدعباس موسوی روبرو شده بود . چند ساعت پس از پایان جلسه ، حکم احضار و بازداشت نعیمی فر از طرف دادستان بدستس می رسد . قدرت الله دهقان او را همراهی می کند . عظیم بازداشت می شود . امام‌جمعه و فرماندار وساطت می کنند . آخر شب با قید حضور در فردا صبح برای بازجویی آزاد می شود . فردا تفهیم اتهام می شود . اتهام ضد روحانیت ، بحث و سوال و جواب طول می کشد ، اما احمدی شاهرودی حکم منع تعقیب می دهد .
علاوه بر رضا محقق، یاور صالحی ۲۴ ساعت در دادگاه انقلاب و غریب تامرادی نیز یک هفته بازداشت شدند. دلیل این‌بازداشت ها بعنوان اتهامی « ضدیت با روحانیت عنوان شده بود .
کسی که آمادگی روحی و معرفتی نداشته باشد. اگر جاه طلب و قدرت طلب باشد . پست و پول بدستش داده باشند. دائما مدح و تملق و احترام نثارش کنند. از قلم و امضایش مردم بترسند‌‌و او را چون بت کُرنش کنند. آنگاه جایگاهی کمتر از خدایگان برای خود قائل نیست .
پورشمسیان یزدی
مرحوم حاج آقا پورشمسیان اصالتا یزدی بود . یزدی بودنش برای بچه های ایذه بادآور راشد یزدی بود . راشد یزدی چند ماهی قبل از انقلاب تا آستانه انقلاب در ایذه تبعید بود و خاطره خوبی در ذهن مردم و نیروهای مذهبی داشت . پورشمسیان مردی درس خوانده نجف ، انسانی به شدت مهربان ، دلسوز و مردم دار و ساده زیست بود . آمدن ایشان به عنوان امام‌جمعه اختلافات و درگیری های‌قومی را کاهش داد . وضعیت روحانیت منطقه که مورد اختلاف بود به نحوی مدیریت شد . پورشمسیان ضمن حفظ موضع استقلال ، احترام و منزلت سید فخرالدین را پاس می داشت و مانع تندروی ها می شد .
بختیاری ها
لرها و بختیاری ها باصفا و مهربان اند. برای دوست خصوصا هم تباران خویش جان می دهند، به گونه ای که گاه به افراط می روند .
لرها در جنگ با دشمن شجاع و دردرگیری های میان خود خشن و بی باکند، اما برخلاف بسیاری از اقوام، پس از سخت‌ترین درگیری ها و دشمنی، به آسانی آشتی می کنند .
شاهددرگیری در برخی مناطق بودم که گاهی خانه طرف مقابل را به آتش کشیده بودند، اما کمتر کینه ای هستند . این یکی از بهترین خصلت های آدمی است. قهر آنها زود گذر است . آسان گیر و اهل گذشت اند. کمتر قومی را چنین یافتم. خشمشان می جوشد اما به کمترین بهانه ای فرو می نشیند، می بخشند و فراموش می کنند‌و خشک و متعصب نیستند .
پایان سه سال در ایذه
پایان حضورم در باغملک و اسباب کشی و بستن وسایل منزل از بخشداری به تعدادی کارتن نیاز داشتم .
۱۴
همه چیز در این زمان کوپنی بود . از قند و چای و برنج و رادیو و تلویزیون گرفته ، تا چرخ فرش و خیاطی و یخچال و کولر و سیمان و….. وضعیت ایجاد شده ی کوپنی در کشور و‌کمبود اجناس ، خصلت هایی چون رقابت و حسادت ، بدبینی و بدگویی ، تهمت و افترا خصوصا به کارمندان توزیع کالاهای کوپنی و مسولان را دامن می زد . در همین رابطه در دوره بخشدار بعدی ، تعدادی از مسولان درستکار به اتهام سوء استفاده بازداشت و‌محاکمه شدند.
محمد فرزند یک بازاری محترم بود آمده بود و می گفت چرا کارتن های خالی از بالای دیوار ؟ برایش توضیح دادم . پدر محمد قصاب بود .مغازه اش سر فلکه باغملک بود . برای درخواستی روزی به بخشداری آمد. چندروز بعد به مغازه اش رفتم . محمد فرزندش کنارش بود . به او‌گفتم :
— درس ات را جدی بخوان . نکند از قصاب بودن پدرت ناراحت باشی . پدر من هم میوه فروش بود .
— نه آقا چرا ناراحت باشم ؟
دوستی و رفاقتی میان ما شکل گرفت . دیگر او را ندیدم تا حدود دهه هشتاد یا نود. هنوز هم او را پر جنب و جوش و عاشق حق و عدالت می بینم. به رمضان سرایدار بخشداری گفتم :
— برایم تعدادی کارتن خالی تهیه کند ، اما وقتی آنها را .آوردی از بالای دیوار به داخل خانه بخشدار بیندازد
— چرا از روی دیوار
— تا مردم بدانند بخشدار چیزی نمی برد
بر همه ماندگان و رفتگانی که ذکرشان در این سطور آمده است رحمت الهی باد .
پایان
سخنرانی در اولین سمینار شوراهای جهاد
سال 61 نزدیک پادگان حمید قبل ار بازپس گیری خرمشهر
