ارزیابی کمی کاربری اراضی شهر سوسنگرد

 موضوع کاربری اراضی یکی از پیش شرط های اصلی برای استفاده بهینه از زمین اطلاع از الگوهای کاربری اراضی و دانستن تغییرات هر کدام از کاربری ها در طول زمان است  از پژوهش حاضر بررسی کاربری اراضی شهر سوسنگرد و وضعیت توازن و تطابق با استانداردهای کاربری اراضی است نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کاربری اراضی شهر سوسنگرد در سال‌های اخیر با رشد ناموزونی مواجه بوده است در وضع موجود کاربری های اداری و مذهبی به لحاظ کمی با استانداردها و ضوابط علمی منطبق بوده و سرانه این کاربری ها در سطح شهر از وضعیت مطلوبی برخوردار است اما سایر کاربری ها که شامل بهداشتی درمانی جهانگردی و پذیرایی تاسیسات و تجهیزات شهری فضای سبز فرهنگی و تجاری است از این حیث از وضعیت نامطلوبی برخوردار می باشند ،که این وضعیت ضرورت برنامه ریزی کاربری اراضی شهری و بهینه گزینی کاربری ها را بیش از پیش الزامی می‌سازد روش پژوهش تحلیلی تطبیقی است و ضمن بررسی زمینه‌های موضوع از طریق مطالعات کتابخانه ای وضع موجود کاربری اراضی شهر از طریق برداشت های میدانی و طرح جامع و ارائه نقشه ها به وسیله ی نرم افزار GIS انجام شده است.

مقدمه 

در میان طیف وسیع منابع شهری زمین مهمترین و حساس ترین منبع به شمار می رود طرح کاربری زمین شهری یکی از ابزارهای مهم برای دستیابی به اهداف کلان اجتماعی اقتصادی و کالبدی است که نه تنها اثراتی بسیار بر سرمایه گذاری ها و تصمیمات عمومی می گذارد بلکه نقش مهمی در میزان رشد شهری و کیفیت محیط کالبدی شهر دارد . 

اهداف کالبدی فضایی کاربری زمین موارد عمده توزیع متعادل کاربری ها جلوگیری از تداخل کاربری های ناسازگار تدوین معیارها و استانداردهای مناسب کاربری حفظ تناسب در توسعه افقی و عمودی و غیره را در بر دارد .

 لذا کاربری اراضی شهری و چگونگی توزیع مکانی و فضای آن یکی از مهم‌ترین کارکردها به منظور استفاده بهینه از فضای شهری است شهر سوسنگرد در دهه‌های اخیر با شهرنشینی فزاینده و توسعه های شهری بدون برنامه مواجه و مسائل و مشکلات ناشی از آن روبرو بوده است و کاربری های زمین در این شهر بدون برنامه شکل یافته و عمدتاً در بخش مرکزی شهر متمرکز شده است این پژوهش به ارزیابی کمی کاربری اراضی شهر سوسنگرد پرداخته و در راستای فرضیات مطرح شده و وضعیت آن را ارزیابی می نماید ، با بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهر سوسنگرد از نظر سطح و سرانه شهری و مطابقت آنها با سرانه های استاندارد شهری نتایج زیر حاصل شد : شهر به لحاظ موقعیت مکانی و سیاسی در منطقه بخش عظیمی از جمعیت شهرستان را خدمات رسانی می نماید و به عنوان یک قطب خدمات قوی در سطح منطقه مطرح بوده که لازم است در برنامه ریزی و تأمین خدمات درمانی و بهداشتی شهر سوسنگرد حداکثر سطح استاندارد ها را رعایت نمود بنابراین با توجه به مساحت حدود ۱۴ هکتار کاربری بهداشتی و درمانی وضع موجود با توجه به سرانه پیشنهادی معادل ۲.۳ مساحتی معادل 179700 مترمربع برای افق طرح، مساحتی معادل ۳۸ هزار و ۳۰۰ متر مربع مورد نیاز می باشد کاربری مذهبی دارای مساحتی در حدود ۳۳ هزار و ۷۵۵ متر مربع بوده که سرانه معادل 3/.متر مربع را به ازای هر شهروند به خود اختصاص داده است سرانه پیشنهادی معادل ۱.۳ متر مربع به ازای هر شهروند است که مساحتی معادل ۸۸ هزار و ۵۹۲ متر مربع مورد نیاز خواهد بود لازم به توضیح اینکه در افق طرح با توجه به پتانسیل های موجود شهر یک مصلی با سرانه هفت دهم متر مربع و مساحتی معادل ۴۷ هزار و ۷۰۰ متر مربع در قسمت غربی شهر پیشنهاد گردیده است بنابراین در نهایت با مدنظر قرار دادن مساحت موجود شهر و سرانه پیشنهادی کاربری مذهبی مساحتی معادل ۵۷ هزار و ۸۳۷ متر مربع مورد نیاز خواهد بود علی رغم قدمت این شهر کمبود مکان هایی فرهنگی نظیر کتابخانه عمومی سینما تئاتر و دیگر فعالیت‌های فرهنگی را در سطح آن شاهد می باشیم به طور کلی جهت تأمین نیاز فرهنگی شهروندان سوسنگرد سرانه معادل 4/1 متر مربع به ازای هر شهروند پیش بینی گردیده که برای افق طرح مساحتی معادل ۹۵ هزار و ۴۰۷ در سطوح مختلف می‌تواند جوابگو باشد که با توجه به مساحت ۱۴۱۴۷ مترمربع وضع موجود در افق طرح سال ۱۴۰۰ مساحتی معادل ۸۱ هزار و ۲۶۰ متر مربع برای این کاربری می بایست اختصاص یابد کاربری ورزشی یکی از مهمترین کاربری های شهری محسوب می گردد کل مساحت ورزشی مورد نیاز شهروندان با رعایت سرانه معادل ۳۱ متر مربع برای هر نفر مجموع معادل ۲۱۱۲۵۹ متر مربع در نظر گرفته شده است .

شهر سوسنگرد به دلیل مرکزیت سیاسی و قدمت آن به لحاظ کاربری اداری و انتظامی از وضعیت نسبتاً مناسبی برخوردار بوده به گونه‌ای که در وضع موجود مساحتی معادل ۱۶۸ هزار و ۵۰ متر مربع با سرانه معادل ۳.۵۷ متر مربع را به ازاء هر نفر به خود اختصاص داد که با توجه به سرانه پیشنهادی ۱.۷ مترمربع مساحتی معادل115258متر مربع در افق طرح مورد نیاز بوده که در نهایت با توجه به مساحت وضع موجود شهر در افق طرح مساحتی معادل ۵۲ هزار و ۲۰۲ متر مربع مازاد سطح خواهیم داشت. علیرغم پتانسیل موجود در شهر سوسنگرد این شهر از کمترین امکانات جهانگردی و پذیرایی برخوردار می‌باشد به طوری که در حال حاضر این کار بریده سطح شهر مساحتی معادل ۵۶۸ را به خود اختصاص داده و با احتساب جمعیت موجود ۴۷ هزار نفر دارای سرانه معادل یک درصد خواهد بود بنابراین با توجه به سرانه پیشنهادی نه دهم مترمربع مساحتی معادل ۶۱ هزار و ۳۳۳ مترمربع برای افق سال 1400 مدنظر قرار گرفته که با توجه به مساحت وضع موجود کمبود این کاربری معادل 60765متر مربع برآورد گردیده است.

منابع 

۱-ابراهیم زاده ، عیسی و مجید اردکانی، عبدالرضا (۱۳۸۵)، " رزیابی کاربری اراضی شهری اردکان فارس" مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای ، بهار و تابستان

۲- زیاری ،کرامت الله ،(۱۳۷۸) "برنامه ریزی شهرهای جدید" ،انتشارات سمت تهران.

۳- فیضی زاده . بختیار و حاج میره رحیمی، سید مسعود،(۱۳۸۶)،" آشکارسازی تغییرات فضای سبز شهر تبریز با استفاده از روش های شی گرا  " همایش جی آی اس شهری.

۴- مهدی زاده، جواد، برنامه ریزی کاربری زمین از دیدگاه توسعه پایدار،مهندسین مشاور فرنهاد، نشریه جستارهای برنامه ریزی و طراحی شهری، تهران