زمانیکه بیمار با سلامتی مراجعه می کند، سرشار از غرور می شویم

برهمین اساس با دکتر امیر کمال کمایی، فوق تخصص نوزادان و متخصص اطفال به گفت و گو پرداختیم، وی از سال 87 فارغ التحصیل رشته تخصصی اطفال در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهواز و از سال 93 فارغ التحصیل رشته فوق تخصصی نوزادان در دانشگاه تهران بود؛ ایشان ورودی سال 73 رشته پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی اهواز است.

پزشک شدنتان چطور بود؟ چرا پزشکی را انتخاب کردید؟

کمایی: افراد براساس علائق و توانمندی‌های خود و همچنین تعاملات و تمایلات خانوادگی رشته کاری و تحصیلی خود را انتخاب می‌کنند؛ لطف خدا و راهنمایی‌های والدینم مرا به پزشکی علاقه‌مند کرد به گونه‌ای که از همان دوره نوجوانی، آینده خود را در این رشته می‌دیدم و برنامه‌ام برای اشتغال رشته پزشکی بود.

تخصص اطفال و فوق تخصص نوزادان برای شما فرسوده کننده نیست؟

کمایی: افراد از روی علاقه و با توجه به توانمندی‌هایی که به دست می‌آورد در حیطه شغلی خود فعالیت‌می‌کند؛ اگر این افراد موفقیت‌هایی نیز در تحصیل و جایگاه‌های مناسب شغلی خود داشته باشد، سختی‌ها و مشکلات کاری برای آن‌ها آسان‌تر می‌شود برهمین اساسا نمی‌توان از واژه فرسوده کننده استفاده کرد و جایگزینی واژه خسته‌کننده بهتر است اما به لطف خدا شرایط خسته‌کننده‌ای نداشته ام.

به زبان ساده فوق تخصص طب نوزادی را تعریف کنید؟

کمایی: فوق تخصص طب نوزادی به ارزیابی سلامت و رفع مشکلات ناشی از بیمارهای دوره نوزادی باز می‌گردد، دوره نوزادی از نظر تعریف یک ماهه نخست زندگی هر انسان را می‌گویند؛علت اینکه این مقطع سنی به صورت خاص در رشته پزشکی به عنوان رشته فوق تخصصی به آن نگاه می‌شود، حساسیت بسیار بالا و شرایط حیاتی است که در این دوره از زندگی افراد وجود دارد به طوری که می‌توان گفت بیشترین مرگ و میر و آسیب پذیری انسان‌ها در دوره نوزادی است.

اگر در این دوران برای شخصی عارضه ‌ای ایجاد شود ممکن است که تمام طول زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

متخصص اطفال خوب چه ویژگی‌ها و نشانه‌هایی دارد؟

کمایی: یک متخصص اطفال خوب با توجه به اینکه مخاطبانش کودکان و خانواده‌ آن‌ها هستند؛ باید مهربان باشد، نوع کار در این زمینه به گونه ای است که ما تنها با بیمار سرو کار نداریم؛ بلکه با خانواده‌ها نیز در ارتباط هستیم برهمین اساس می‌توان یکی از سختی‌های کار ما را توجیه و آموزش به خانواده بیمار دانست؛ بنابراین متخصص اطفال خوب باید شرایط را درک کرده و خود را با معلومات روزهمراه کند، همچنین فرد متخصص با مطالعه و پیگیری‌هایی که دارد باید توانمندی‌های خود را ارتقا دهد تا روز به روز کارآمدتر شود.

موضوعی که امروزه در علم پزشکی به صورت خاص از اهمیت بالایی برخوردار است، بحث انصاف در کار و توجه به شرایط بیمار است با توجه به سختی‌هایی که از نظر معیشتی برای مردم وجود دارد باید بتوانیم با کمک به مردم سبب کاهش دغدغه‌ها و نگرانی‌های ناشی از بیماری کودکان شویم.

به نظر شما استان خوزستان از نظر امکانات برای اطفال و نوزادان در چه رتبه و سطحی قرار دارد؟

کمایی: اگر در خوزستان شهر اهواز را در نظر بگیریم و رتبه بندی خاص این جریان را از 100 درصد لحاظ کنیم، باید چندین شاخصه را مدنظر قرار دهیم.

ما از نظر نیروهای تخصصی و نوع نیروهای مورد نیاز برای ارائه خدمت مشکل خاصی نداریم و بیشتر نیروها را در زمینه تخصص‌های مختلف اطفال را داریم؛ البته همه رشته‌ها به صورت کامل نیست اما در دهه اخیر شرایط از نظر تأمین نیرو نسبت به گذشته بهتر شده است.

همچنین از نظر تأمین ابراز و لوازم مورد نیاز شرایط نسبت به گذشته بهبود یافته است ولی میزان رشد تأمین این شرایط مناسب نیست؛ یعنی به تناسب نیروهایی که برای مجموعه آماده کرده ایم در مقابل نتوانسته‌ایم ابزار کافی را در اختیارشان بگذاریم، این نیروها برای اینکه بتوانند کارآمدتر عمل کنند باید تأمین ابزار و به روزرسانی آن‌ها مورد توجه واقع شود تا از هدر رفت زمان و انرژی افراد نیز جلوگیری شود.

افزون بر این‌ها ما از نظر اماکن نیز بسیار عقب هسیتم به گونه ای که هم اکنون در کل استان یک بیمارستان تخصصی اطفال داریم همچنین در شهری به بزرگی اهواز که محل ارجاع سراسر خوزستان و سایر استان‌های همجوار است، تعداد مراکز درمانی موجود برای اطفال کمتر از انگشتان یک دست است و شاید 2 الی 3 مرکز برای مراجعه اطفال مناسب باشد.

البته این کمبودها برای بزرگسالان نیز وجود دارد؛ اگر نگاه کنید در 20 سال اخیر می‌توان گفت بیمارستانی به مجموعه دانشگاهی و حتی سطح شهر افزوده نشد، این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که نیروها و ابراز در این اماکن به کار گرفته می‌شوند و اکنون به عنوان مانع بزرگی است که سبب می‌شود، نیرو و ابراز در جای مناسبی قرار نگیرد.

از معضلات خانواده‌ها آگاهی ضعیف نسبت به بیماری‌ها و رعایت بهداشت است، به نظر شما راهکار حل این مشکل چیست؟

کمایی: این مسئله فرهنگی است و به چند عامل بازمی‌گردد؛ نخست باید مدنظر قرار دهیم که چه میزان در آموزش از روش های مناسب استفاده کردیم؟ صدا و‌سیما افزون بر هشدارهای مراقبتی چه کاری در زمینه سلامت اجتماع انجام داده‌اند؟ در حال حاضر نیز عملأ صداوسیما به دلیل بحران کرونا موجود با ما همراه است.

هم اکنون در زمینه‌های فشار‌خون، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های مادرزادی، روانشناسی و روانپزشکی مشکلات بسیاری داریم اما تاکنون چند مرتبه در تلوزیون پیغامی در این راستا گذشته شده که شما آن را دیده باشید؟ آموزش عمومی در دسترس و مناسب در جامعه ما چقدر است؟ در حال حاضرعدم وجود این آموزش سبب ایجاد معضلاب بهداشتی و سلامت شهر شده است.

در سطح جامعه نیاز داریم که بر روی برخی از مسائل کار کنیم؛ البته زمانی که آموزش در جامعه ارائه شده باشد اما تقیدی به این آموزه‌ها وجود نداشته باشد، تفاوتی ایجاد نمی کند.

به نظر شما این گفته که در استان خوزستان به دلیل تعدد ازدواج های فامیلی بیشترین بیماری ژنتیکی را دارد؛ صحیح است؟

کمایی: آمار دقیق را ندارم اما خوزستان جزء استان‌هایی است که به این دلیل بیماری‌های مادرزادی و ارثی در آن زیاد است.

در شرایط جدید با توجه به شیوع بیماری کرونا چه تغییری در اطلس سلامت نوزادان و اطفال ایجاد شده است؟

کمایی: تغییراتی حاصل شده به صورت موقتی است و انتظار نداریم که ماندگار باشد در حال حاضر سلامت اطفال و نوزادان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی بسیار بهتر شده است؛ یعنی کرونا سبب شد تا به رعایت بهداشت و مشکلات ناشی از عدم رعایت توجه بیشتری داشته باشیم.

اما با توجه به عادی‌سازی شرایط می بینیم که توجه و تقیدها در حال کاهش است، امیدواریم مردم این عادتی را که در زمینه رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ایجاد شده بود را از دست ندهند.

یک پارامترهای افزایش جایگاه سلامت در رتبه بندی سازمان بهداشت جهانی، سلامت مادران و نوزادان است به نظر شما ایران نسبت به رتبه بندی جهانی در چه جایگاهی قرار دارد؟

کمایی: اینکه شراط ما نسبت به گذشته بهتر شده است اما زمانی که ما و دیگران به طور برابر در حال رعایت هستیم در این مقایسه و مسابقه هر کس بهتر رعایت کرده باشد، رتبه بهتری می گیرد اما در حال حاضر شرایطمان رو به بهبود است.

توصیه شما برای تزریق واکسن به مادران باردار چیست؟

کمایی: به مادران باردار توصیه می‌شود تا در اولین فرصت ممکن واکسیناسیون خود را انجام دهند، افزون بر آن ‌ها، خانواده‌ها و افرادی که با آن ‌ها در ارتباط هستند نیز باید واکسیناسیون خود را انجام دهند؛ برای مثال اگر در خانه ای مادر بارداری واکسیناسیون خود را انجام داده باشد اما در همان فضا اشخاص دیگری از واکسن سر باز زده باشند، واکسیناسیون مادر باردار عملا بی نتیجه خواهد بود و شانس ابتلا بیماری برای او وجود دارد.

همچنین با وجود واکسیناسیون، رعایت دستورالعمل های بهداشتی ضروری و الزامی است.

اگر بخواهیم نوزاد سالمی را پیش از تولد تا دوران نوزادی داشته باشیم، چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

کمایی: در بحث نوزادان چند پارامتر باید مدنظر قرار گیرد که یکی از آن‌ها موضوع سلامت خانواده‌ها است، خانواده‌ای که مسائل مختلف ارثی و ژنتیکی دارد باید توجه کنند که این بیماری‌ها می‌توانند در دوره جنینی به کودک منتقل شود؛ بنابراین اگر بیماری‌هایی در خانواده وجود دارد که می تواند در زندگی جنین و کودک اثرگذار باشد در جهت کنترل آن تلاش کنیم.

برخی از بیماری‌ها نیازمند مراقبت‌های خاص در دوره جنینی هستند؛ باید بتوانیم شرایطی را ایجاد کنیم که مراقبت از این بارداری پرخطر در دسترس قرار گیرد و هزینه کمتری لحاظ شود تا رغبت برای پیگیری این موضوع ایجاد شود.

همچنین توجه به توصیه‌های کلی مهم است که باید سعی کنیم دستوراتی را که از سوی مراجع ذی صلاح برای سلامت کودکان می گویند، اجرا کنیم در سطح جامعه متاسفانه می‌بینیم که بسیاری از توصیه‌های اطرافیان را اجرا می کنند، زمانی که این توصیه‌ها تبدیل به عارضه شد آن زمان به فکر درمان می‌افتد.

در دوران خدمت خود چه خاطره خوبی دارید که بریا شما لذتبخش است؟

کمایی: یکی از خاطراتی که نه تنها برای من بلکه برای همه پزشکان خوشایند است اینکه بیمار پس از گذراندن شرایط بسیار سخت و نابه سامانی که داشته به لطف خدا بهبود پیدا می‌کند.

زمانی که این کودک توسط خانواده اش با سلامتی کامل به ما مراجعه می کند سرشار از غرور می شویم؛ اینکه توانسته‌ایم وسیله نجات انسان باشیم و خانواده به حضور چنین فرزندی خرسند شوند.

یک آرزو:

کمایی: امیدوارم که بتوانیم مراکز جامع تخصصی اطفال و نوزادان را بنا کنیم تا مردم برای تامین سلامت فرزند خود سرگردان نباشند.

سخن پایانی:

کمایی: امیدوارم که پزشکان و خانواده‌هایی که کودکان خود را تربیت می کنند و مسئولان جامعه ما که متولی تامین امور اجتماع هستند؛ شرایطی را تامین کنند که بتوانیم روز به روز رضایتمندی را برای فرزندانمان که آینده سازان ما هستند؛ ایجاد کنیم.