اروند؛ منطقه منحصربه‌فرد گردشگری

شوشان ـ علی زارعی / مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند :

ظرفیت‌های واقعی گردشگری در یک منطقه را باید در تاریخ و هویت آن جست‌وجو کرد. و البته نقشی که آن منطقه در هر بزنگاه تاریخی ایفاگر بوده است بر فرصت‌های پیش‌رو موثر خواهد بود. شرح آن‌ها را به تفصیل باید پیمود و کاوید، ولی در قالب یادداشتی کوتاه بر فرازهایی آشنا می‌توان متمرکز شد.
آبادان و خرمشهر؛ هسته‌ی شهری و هویتی منطقه آزاد اروند به‌حساب می‌آیند. اروند، نامی کهن و تسمیه‌ای از آبراهه‌ای مهم و بین‌المللی است که بر این منطقه آزاد گذارده شد تا همسنگ و هم‌شأن ارجمندی آبادان و خرمشهر باشد. هیچ نامی بدین تناسب نمی‌توانست معرف هویت تازه این دو شهر که به‌سان دو خواهرند باشد. دو شهری که به دور از رقابت‌های محلی و منطقه‌ای، یکدیگر را به آغوش کشیده‌اند و همواره غم‌خوار یکدیگر در همه‌ی دوره‌های تاریخی بوده‌اند.
منطقه آزاد اروند، میزبان بزرگ‌ترین جمعیت انسانی ساکن در تمام مناطق آزاد کشور است. به‌تقریب، نیمی از ساکنان مناطق آزاد ایران، در محدوده‌ی اروند سکنی دارند. ظرفیتی که بایسته‌ی صنعت گردشگری به‌حساب می‌آید و بدون همین جوامع انسانی میزبان؛ گردشگری به تعدادی ساختمان و بنای بی‌جان محدود خواهد شد.
تنوع قومی اروندنشینان؛ دیگر مزیت اجتماعی است و بیراه نیست از «اروند» به «ایران کوچک» یاد شود. چه آنکه آبادانِ عصر شکوفایی نفت، نخستین «ایران‌شهر» و به‌سان یک ایران در دل یک شهر بود. موج فزاینده مهاجرت از هر سو در دهه‌های آغازین قرن گذشته، جامعه خرمشهر و آبادان را غنی به گونه‌ای هویت مترقی و مثال‌زدنی کرد. از عصاره‌ی همه‌ی هویت‌ها؛ ماهیت اجتماعی تازه‌ای پدید آمد که تا آن هنگام بی‌سابقه می‌نمود. این تاریخ اجتماعی، به واقع فرصت است برای توسعه فرهنگی و گردشگری.
منطقه آزاد اروند، میزبان قدیمی‌ترین صنایع نفت و پتروشیمی کشور است. همچنان که میزبان برخی از نخستین‌ها در تاریخ مدرنیته‌ی این سرزمین در قرن متاخر می‌باشد.
منطقه‌ای که حدود 70 سال میزبان خارجی‌ها از ملیت‌های گوناگون بوده است. شهروندان هندی، بنگلادشی، برمه‌ای، پاکستانی، انگلیسی، اسکاتلندی، ولزی، آمریکایی، ژاپنی، کره‌ای، فیلیپینی و... طی سال‌های پایانی سده 12 خورشیدی تا نیمه سده سیزدهم به این منطقه آمد و شد داشته یا در آن ساکن شده‌اند. به‌واسطه صنعت پراهمیت نفت و پتروشیمی و گاه تجارت و بهره‌مندی از مواهب جانبی همان شکوفایی تاریخی. با همه تلخی ناشی از حضور استعمار و چپاول منابع ملی؛ برآیند بودن همین خارجی‌ها در این منطقه به‌ویژه در آبادان، به ساخت شهری مدرن و درواقع مدرن‌ترین شهر ابتدای سده اخیر انجامید. با فرهنگی متکثر و غنی که از همه‌ی فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها نمایندگی می‌کند. رد پای آن مدرنیزاسیون در همه‌ی احوال و اقوال این شهر و منطقه به چشم می‌خورد و می‌تواند الگویی برای نسل حاضر باشد. که بیگانگان چگونه آن محیط خشن جغرافیایی را به منطقه‌ای جذاب تبدیل کردند تا بتوانند برای اهداف خود در آن شرایط، تاب‌آوری بیشتری داشته باشند! لاف نیست اگر گفته شود، آبادان مبدأ مدرنیته‌ی شهری و شهرسازی نوین بوده و از این رو بر جنبه‌ی گردشگرپذیر آن می‌توان تاکید داشت.
بهترین گردشگری صنعتی را می‌توان در نخستین پالایشگاه کشور انجام داد که روزگاری بزرگ‌ترین مرکز پالایش نفت جهان بوده است. کافی است به نقش این پالایشگاه در جنگ دوم جهانی اشاره شود تا اهمیت تاریخی و جهانی این مرکز عظیم صنعتی، آن اندازه که در خور اهمیت است به چشم آید.
بوم‌گردی و روستاگردی در اروند، فرصتی بکر به شمار می‌رود. برخی روستاهای این منطقه دارای اهمیت تاریخی و جغرافیایی‌اند و از این نظر مزیت‌های متفاوتی در این گونه‌ی گردشگری بروز می‌دهند.
رودخانه‌های همیشه جاری بهمنشیر، اروند و کارون از درون و پیرامون این منطقه آزاد، پیوسته و روان در گذرند. رودخانه‌هایی با آب شیرین همیشگی که خود و کرانه‌هایشان، موهبتی برای اکوتوریسم و انواع گردشگری آبی و ساحلی به‌حساب می‌آیند. وجود جزیره مینو در لابه‌لای دستان اروندرود بزرگ و کوچک، از آن پهنه‌ای محصور و بکر ساخته که بی‌شباهت به بهشت نیست. دریغا این جزیره مرواریدگون، در اثر کم‌توجهی تاریخی بهترین جزیره محصور آب شیرین در جهان نگشته است و می‌تواند و باید چنین باشد.
به همه‌ی این‌ها وجود حمل‌ونقل ترکیبی چهارگانه را باید افزود. پایانه‌های ریلی، زمینی، آبی و هوایی که بی‌واسطه، امکان ارتباط با هر نقطه‌ای از کشور و جهان را میسر می‌کنند. چنین موهبتی را در کمتر نقطه‌ای به‌طور متمرکز و هماهنگ می‌توان یافت.