به مناسبت بیست و چهارم مهر ماه، روز پیوند اولیا و مربیان

شوشان ـ فاطمه پورمهدی :
 
بر همگان واضح است شکل گیری شخصیت و منش کودکان تنها از طریق خانواده و مدرسه صورت نمی گیرد. در دنیای متلاطم امروز، آموزش و پرورش و خانواده دو نهاد و عنصری هستند که تواماً تاثیراتی کلان در شکل گیری شخصیت، نگرش و سازمان فکری کودکان دارند. اگرچه خانواده اولین کانون پذیرش و آموزش کودکان است و تاثیری پایدار و با دوام بر کودک دارد و در شرایطی که خانواده و مدرسه تنها عوامل موثر بر شاکله شخصیتی کودکان نیستند با این حال مدارس و مراکز آموزشی به عنوان نحستین مرجع آموزش رسمی کودکان و محل اجتماعی شدن او در کنار همسالان، تاثیری معادل و برابر با اثر خانواده بر رشد و شکل دهی شخصیت خردسالان دارد. مضافاً مدرسه مکانی است که در آن برای اولین بار علایق، استعدادها، توانایی ها و باور های کودک در برابر مسائل و موضوعات مختلف ارزیابی و سنجش می شود البته پدیده نوین فضای مجازی حائز آثار و جنبه های بسیار مثبت است لکن در این مبحث آثار مخرب آن بر روح و روان و شخصبت کودکان مورد نظر نیست. در شرایطی که فرزندان ما بدون احتساب ایام تعطیل، زمان بسیاری از ساعات خود را در مرکز آموزشی سپری می کنند اما مابقی اوقات تحت تاثیر سایر عوامل کنترل شده و یا غیر قابل کنترل قرار دارند، بر همین اساس هماهنگی، همکاری و همراهی این دو نهاد برای پرورش فردی سالم، کارآمد و شهروندی مفید برای جامعه آینده بسیار لازم و ضروری است. بنابراین به منظور کاهش تاثیر عواملی غیر از کانون خانواده و مدرسه، وجود انجمن های اولیاء و مربیانِ پویا، جهت هدایت و هماهنگی اقدامات موثر این دو نهاد مهم، امری شایسته و تعیین کننده است.
  لزوم تعلیم و تربیت و در عین حال دشواری و پیچیدگی فرایند آموزش و مقوله تربیت، موضوعی است که همه ملل جهان به نوعی درگیر آن هستند. لذا هر ملت زنده و پیشرویی با توجه به گذشته فرهنگی و تاریخی و همچنین شرایط اجتماعی کنونی خود و به فراخور و متناسب با امکاناتی که در اختیار دارد، نظام آموزشی خاص خود را برای تحقق اهداف خویش مدون و پس از فراهم آوردن مقدمات لازم، آنرا اجرا خواهد کرد بدین امید که از طریق برنامه های ابلاغی به مراکز آموزشی بتواند نسل آینده را مطابق سیاست های تعیین شده تربیت نماید و به تبع آن به بهبود زندگی اجتماعی کمک نماید. نظام تعلیم و تربیت پویا به عنوان یکی از مهمترین نهادهای یک جامعه می تواند به مثابه موتور پیشران، موجبات رشد همه جانبه افراد یک جامعه را فراهم آورد. به طور کلی پرورش استعدادهای فردی و استحکام ارکان زندگی اجتماعی، ایجاد تفاهم میان گروه های انسانی در سایه تعلیم و تربت صورت می گیرد. پیشرفت و توسعه نظام آموزش و پرورش یکی از مشخصه های بارز جوامع مترقی محسوب می شود. در این بین پس از ستون اصلی فرایند آموزش یعنی نظام آموزشی پویا، مولفة بسیار مهم اولیاء و خانواده را نمی توان نادیده گرفت. انجمن های اولیاء و مربیان نقطه اشتراک همکاری های مردم و نظام تعلیم و تربیت کشور محسوب می شوند از این رو لزوم مشارکت های فکری و عملی اولیاء و مربیان در زمینه حل و فصل مشکلات، برقراری ارتباط بهینه و هماهنگی بین انجمن های یاد شده با واحدهای آموزشی کشور، نیازمند شناخت اهداف انجمن اولیاء و مربیان توسط والدین است تا خانواده ها با علاقه مندی وافر و انگیزه مضاعف در مدارس و مراکز آموزشی به همفکری بپردازند. انجمن های اولیاء و مربیان عرصه و پهنة مساعدی را برای والدین مشتاق و مایل به مشارکت در امور مدارس و مراکز آموزشی ایجاد می کند و از این منظر نوعی تمرینِ کار گروهی و بهره مندی از خرد جمعی در سایه همکاری و تفاهمین بین خانه و مرکز آموزشی محسوب می شود.
پیوند خانه و مدرسه و همفکری و تبادل نظر بین اولیاء و مربیان یکی از ابرازهای اساسی تعلیم و تربیت بایسته و همه جانبه است و پویایی انجمن های مدارس وابستگی فراوانی به همت والای مدیران و اعتقاد آنان به این مقوله دارد. به عبارت دیگر آنها باید به صورت عملی علاقمند به ارتباط خانه و مدرسه باشند و زمینه های لازم را این خصوص فراهم سازند چنانچه انجمن های مدارس با احساس مسئولیت اولیاء و رهبری مدیران مراکز آموزشی به صورت کارا و موثر تشکیل، به طور سودمند هم اندیشی و بر امورات مدارس نظارت داشته باشند، بسیاری از ناهمواری های موجود تعلیم و تربیت مرتفع می شود. وجود استمرار و تداوم در برقراری روابط بین اولیاء و سیستم آموزشی، حفظ حرمت طرفین، ایجاد آشتی بین مردم و نظام آموزشی، پذیرش ضعف های نظام آموزشی توسط مدیران و تلاش برای بهره مندی از ظرفیت خانواده در پوشش دادن این معایب، از جمله مهترین عوامل تحکیم و تسهیل فرایند ها در انجمن های اولیاء و مربیان است.

خانواده اولین و مهم ترین رکن و عامل تربیت کودکان است زیرا شالوده اخلاق و اعتقادات کودکان در خانواده پی ریزی می شود. سلامت و احیاناً ناخوشی جامعه به مقدار متنابهی در گرو شرایط عمومی خانواده است و در حقیقت سلامت یک جامعه ارتباط مستیقیم به سلامت خانواده ها دارد. بنابراین می بایست برای حفظ و صیانت از سلامت خانواده ها از همه ابزارها از جمله توانایی مدارس بهره برداری نمود.
اگرچه اکثر والدین انجمن های اولیاء و مربیان را محفلی تشریفاتی و نمادین تصور می کنند و اصلی ترین عامل تأسیس آن را ساماندهی به مسائل مالی مراکز آموزشی می دانند اما علت و انگیزه تشکیل انجمن اولیاء و مربیان، استحکام روابط و هدفمند کردن رابطه مدرسه و خانواده است زیرا ریشه تربیت در خانواده قرار دارد. برای تحکیم ارتباط موثر میان خانه و مدرسه، باید عوامل بازدارنده ارتباطی را شناخت و برای رفع آن تلاش نمود. به بیان دیگر مسئولان تصمیم ساز باید عوامل انگیزشی و ترغیب کننده حضور اولیاء در مدرسه و همچنین مولفه های بازدارنده را شناسایی نمایند. همکاری موثر زمانی صورت می گیرد که مردم از نظر ذهنی و عاطفی، مشارکت در انجمن ها را امری مثبت و سودمند قلمداد نمایند. بی گمان والدین انگیزه بالایی برای نیل به پیشرفت علمی، تحصیلی و اخلاقی فرزندان خود دارند از این رو اگر بستر و زمینه ای مساعد برای بروز توانمندی آنها فراهم شود مطمیناً از همکاری با سیستم آموزشی دریغ نخواهند کرد و مراکز آموزشی می توانند از حداکثر توان نهفته علمی، عملی و تخصصی والدینِ دانش آموزان استفاده نمایند.
با این حال به زعم برخی مدیران مراکز آموزشی وجود تقابل فی مابین اولیاء و مربیان از عوامل کم اثر و بی نتیجه بودن این انجمن ها است به بیان دیگر اصلی ترین دلیل و مانع برقراری ارتباط ثمربخش و جامع میان خانه و مدرسه را می توان عدم اعتماد و اطمینان طرفین بیان نمود که خود نشانه ای از عدم وجود عامل تبیین کننده و تسهیل گر در تصمیم گیرندگان جهت تزریق آن به عمق دوایر مجری و ذهنیت مردم است. تجربه نشان داده است وجود مدیران انعطاف پذیر و شایسته برای اجرای فرایندهای مشارکتی، عامل و عنصری موثر جهت ایجاد همکاری و مشارکت موثر خانواده ها و تاثیر مثبت آن بر رشد هر مرکز آموزشی می باشد. با وجود اینکه اکثریت مردم، کارشناسان و مدیران مراکز آموزشی به اتفاق در مورد لزوم وجود انجمن های اولیاء و مربیان و اثر بخشی آن توافق نظر دارند اما در بسیاری از موارد حضور اولیاء در انجمن ها بسیار کمرنگ است این نوع مشارکت کم اثر، قطعاً موفقیت و کارایی انجمن ها را کاهش داده و به تبع آن دستیابی به اهداف آموزش و پرورش را نیز در معرض خطر قرار می دهد.
کوتاه سخن؛ می طلبد دولت مستقر با تدوین سیاست های جدید فرایند احیاء و فعالسازی این هسته های کارآمد را جهت اتصال دو کانون مهم مدرسه و خانواده آغاز نمایید.