رمز گشایی پیروزی هسته ای

علی کرد- مدرس دانشگاه

جناب دکتر حسن روحانی باشعار اعتدالگرایی و تدبیر و امید، با اقبال کم نظیر مردم و طیفهای اصلاح طلب مواجه وبا رأی حیرت برانگیز وبا فاصله بسیار زیاد از نفر اول طیف اصول گرا در خردادماه امسال(1392) به پیروزی رسید.حق این بود که این دولت از روز اول کاری بامشی اعتدال و با درایت و تدبیر اقدام نماید و امید و نشاط و انگیزه را در دل این مردم قدرشناس زنده و سرزنده کرده و تا آخرین روز کاری از این شعار که برگرفته از قرآن و آموزه های دینی است تبعیت نماید که بحمدالله تاکنون چنین بوده و خواهد بود.نمونه بارز آن که موضوع این نوشتار است آمیزه ای از درایت و نرمش و مدارا همراه با قاطعیت ،صبوری و ایستادگی برای احقاق حق در بحث هسته ای و تداوم گفتگوهای سازنده با دید واقع گرایانه و رویکرد برد-برد بود که به نتیجه مطلوب رسید و قلب ملت رشید ایران را شاد و بذر امید در دل آنان کاشت.

در اهمیت تدبیر همین بس که رسول اکرم (ص) فرمود:"من از فقر امتم بیمناک نیستم، آنچه بر امتم بیمناکم سوء تدبیر است". اگر تدبیر در امور نباشد تمام بدبختیها ومشکلات پشت سر هم بوجود می آید ونتیجه آن ضعف و تلخکامی و شکست است اما اگر کارها با تدبیر و درایت پیش برود مشکلات یکی پس از دیگری محو و متلاشی می شوند. در بحث انرژی هسته ای و استفاده صلح آمیز از آن اختلاف نظری وجود نداشت. این حق اینقدر مسلم و واضح است که کشورهای قدرتنمد جهان هم ابا داشتند که آن را نادیده بگیرند و مرتبا" آن را تکرار می کردند و می خواستند افکار عمومی – ملی و بین المللی- را به نفع خودشان رغم بزنند و تأکید بر این داشتند که این برنامه ها برای استفاده صلح آمیز نیست و با همین بهانه تحریم ها یی را وضع کردند و وقتی دولت وقت تحریمها راکاغذ پاره قلمداد کرد آنها نیز بیکار ننشسته و تحریم ها را تشدید کرده و گستره آن را به بخشهای مختلف تعمیم دادند و فشار مضاعفی را به ملت وارد نمودند.

از مشخصه های تدبیر این است که مدیر ضمن داشتن اهداف مشخص و معین و دست یافتنی،از یک طرف ودیدن فرصتها و چالشها از طرف دیگر، یک چشم اندازی از وضعیت داشته و با اولویت بندی به نبرد با تهدیدات و شکار فرصتها برود ودر این راستا واقعگرایانه عمل کند بطوریکه هم از منابع و پتانسیلها غافل نباشد و هم بلند پروازانه و ایدآلیستی فکر نکند.

آقای دکتر روحانی با درایت در خور تحسینش متوجه این موضوع شد وکلید رفع بسیاری از مشکلات و استفاده از ظرفیتها را در حل مسأله هسته ای-اگرنکوییم بحران- دانست. وبا این دید وزیر خارجه اش را انتخاب کرد. یکی ازنقاط قوت مدیرعالی و کلان ، انتخاب مناسب مدیرانی است که بتوانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. وزیر امور خارجه دولت تدبیر،کسی است که بر مسایل بین المللی اشراف دارد و در عین حال دل در گرو این مرز و بوم داشته و دارد. هم سوابق درخشانی دارد هم به اصول پایبند است و هم زبان طرف مقابل را خوب می فهمد. ویژگیهای مثبت او در عرصه ملی و بین المللی باعث شد که در کمتر از صد روز کاری این پیروزی بزرگ نصیب این ملت شود. رمز این پیروزی بزرگ، درعوامل متعددی نهفته است که جا دارد مهمترین آنها را برای شناخت بهتروضع موجود واستفاده ازتوان وظرفیت ها به منظورموفقیت های بیشتررا یادآوری کنیم.

یکم: بین اقتدار دولت و شخص رییس جمهور بعنوان بالاترین مقام اجرایی کشور وحمایت مردمی ومقبولیت ملی یک همبستگی مثبت وجود دارد.این اقتدار، قدرت چانه زنی در عرصه بین المللی را افزایش داده و باعث تمکین جامعه جهانی و قدرتهای بزرگ نسبت به خواسته های بحق و قانونی کشور میشود که مصداق بارز آن پذیرفتن "حق غنی سازی اورانیوم در داخل خاک کشور" در مذاکرات ژنو است.

دربحرانی ترین شرایط کشور،بهترین سلاح برنده، اسلحه جنگی وپول و نفت ودرآمد ارزی و....نسیت.بهترین پشتوانه اعتماد و حمایت همه جانبه مردم است.گرچه علاوه برداشتن سرمایه اجتماعی و ملی نباید نقش دیگر آیتمهارا از نظر دور داشت، امامقبولیت مردمی نقش بارز و نقش اول را دارد.نمونه آن را در جنگ هشت ساله دیدیم و دیدند.وبر دولتمردان است که این سرمایه گرانبهای اعتماد و حمایت مردمی را حفظ کنند و پاسدار حقوق و ارزشها و خواستهای بحق این مردم شریف و نجیب و آگاه و در صحنه باشند.

دوم:تأکید بر اصول و واندان و جایگزین کردن حرف حق ومنطق به جای زجز خوانی وتک گویی نقش پررنگی در به ثمر نشستن مذاکرات شد. مذاکره و مجادله زمانی صورت می گیرد که طرفین روی موضوع یا موضوعاتی اختلاف دارند و قاعده آن اثبات حقانیت با بهترین شیوه وجذابترین کلمات و بدون دشمنی باشد.مذاکره کننده باید درعین تیز بینی وبصیرت صادق و قابل اعتماد باشد و با جلب اعتماد طرف مقابل از حقوق خود دفاع کند.نگرتنی عمده غربیها عدم استفاده صلح آمیز از برنامه های هسته ای است حال اگر ما با زبان استدلال بگوییم که دنبال سالح هسته ای نبوده ونیستیم و آنها هم بپذیرند و حق مسلک ما را ضایع نکنند آیا این یک پیروزی برای ماست؟

آیا با پذیرش این حق، دغدغه خاطر آنها را کم نکردیم؟ آیا با آزادکردن داراییهای بلوکه شده ما و رفع تحریمها مبادله تجاری بین ایران و کشورهای اروپایی انجام شدنی هست؟ آیا با تزریق ارز به کشور رونق اقتصادی ایجاد می شود؟ آیا با مشارکت آن کشورها در غالب قرادادهای قانونی و اقتصادی و با رویکرد صلاح و صرفه ، طرفین از مزایای آنها بهره مند می شوند؟ جواب همه سوالات مثبت است.حال جا دارد که طرف مذاکره کننده ایرانی بگوید ما در مذاکرات به دنبال بازی برد-برد هستیم ؟ نتیجه مذاکرات تا این لحظه به نفع دوطرف بود و ما هم دنبال منافع وگرفتن حق مسلم خود بودیم ، حال اگربه فرض، ما با رسیدن به هدفمان طرف مقابل ضرر هم بکند و به نوعی شکست بخورد چه لزومی دارد مذاکره کنندگان اعتمادسوزی کنند و بذرخصومت در دل طرف مقابل بکارد!

با استفاده از این واژه های اعتماد ساز و داشتن رویکرد حل مسأله باعث اعتماد سازی و طرف مقابل را وادار به شنود موثرمی کند وهمین طور هم شد امامتأسفانه بعضی از عبارات مسولین قبلی اعتمادسوزی را به ارمغان داشت.اینکه ما در مجادلات و مذاکرات دنبال دشمنی وخصومت و زورآزمایی نباشیم بلکه دنبال اثبات و روشن کردن حق و واقعیت باشیم نه تنها وا دادن و عقب نشینی نیست بلکه جزء آموزه های دینی ماست. دین ما به ما می گوید موعظه خوب(حسن) داشته باشید اما در مجادله ،توصیه به احسن می کند.( "موعظه حسنه" و "جادلهم باالتی هی احسن"). پس نتیجه می گیریم که اگر توجه بیشتر به اصول اسلامی با همه ابعادش کنیم میتوانیم موفقیتهای چشمگیرتریداشته باشیم. خلاصه اینکه تیم هسته ای با محوریت دکتر ظریف،از ابتدای مذاکرات فعالانه عمل کردند و با تدبیرو عقلانیت و واقعگرایی طرفهای مذاکره را وادار به "رسمیت دادن به برنامه های هسته ای صلح آمیز کشورمان" کردند واین پیروزی بزرگ ،نتیجه درایت و عقلانیت و اعتماد به نفس و جدال احسن تیم مذاکره کننده ایران سرافراز بود.

سوم در اولویت قرار دادن منافع ملی بر سایر منافع: گرچه تعدادی ازافراد وابسته به گروهها جریانه وطیفهای سیاسی واکنشهای منفی در خصوص مذاکرات نشان دادند که به نفع مداکرت نبود و با قلم و بیانات خود(گرچه ازسر خیرخواهی)مانعی بر سر راه مذاکرات بودند اما با حمایت صریح مقام معظم رهبری از تیم مذاکره وتمجید از آنان با بکار بردن عبارات شایسته، هم یکپاچگی مدیریت کلان را به دیگران و طرف مذاکره گوشزد کرد وهم توجه این طیفها و گروههای نه چندان موافق را به اهمیت همکاری در آن برهه حساس و دامن نزدن به اختلافات جناحی واداشت و یک انسجام داخلی در حمایت بیشتر تیم هسته ای بوجود آمد و ثمره آن نصیب همگان گردید.

در این توافقنامه منافع ایران لحاظ شده و خوشبختانه دولت تدبیر توانست در سه ماهه اول کاری خود گام بلندی برای رفع موانع وسوق دادن کشور به سمت رشد و ترقی و بالندگی برداشته و یکی از مصداقهایی که همیشه مسولین طراز اول کشور بارهاگوشزد میکردند این بود که اگر دشمن از شما تعریف کرد خوشحال نباشید. آیا دشمن سرسخت و کینه توز ما و جهان اسلام اسراییل نیست؟ کسی که بیش از حد از نتیجه این مذاکرات ناخرسند است و عنان اختیار از کف داده اسراییل است.

آن زمان که در هر کوی و برزن نابودی اسراییل را خواهان بودیم اینقدر او را عصبانی نکرد. اسراییل همیشه با ایران دشمنی داشته و دارد و باید داشته باشد وایران اسلامی او را مشروع ندانسته و نمیداند ام چه چیز باعث شده که امروزه بیش از هر زمان دیگر جیغش در آید؟ جواب این است: پایورزی بر سراصول، ارزشها و منافع ملی اما بر اساس تدبیر،عقلانیت و اعتدالگرایی