چرایی موفقیت های کتانباف

شوشان - علی رضایی : دیدن تصویر «منصور کتانباف» در ردیف های نخست دیدار اعضای شورای شهر و مدیران ارشد شهرداری پایتخت ایران با رهبری معظم انقلاب برای من بعنوان یک شهروند خوزستانی مایه غرور و خوشحالی شد.

آنچه حائز اهمیت است و بهانه ای شد برای نوشتن این یادداشت، توجه به این نکته است که مقام معظم رهبری در این دیدار بر مدیریت جهادی بعنوان رمز موفقیت تاکید نموده و فرمودند:« رمز موفقیت ها مدیریت جهادی است .... اگر مدیریت جهادی یا همان كار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاكم باشد، مشكلات كشور، در شرایط كنونیِ فشارهای خباثت آمیزِ قدرت های جهانی و در شرایط دیگر، قابل حل است و كشور حركت رو به جلو را ادامه خواهد داد.»

مدیریت جهادی که امروزه در بیان رهبری معظم انقلاب در عملکرد شهرداری تهران تبلور یافته و پیشتر نیز به آن اشاره داشته اند بخوبی نشان می دهد که این نوع مدیریت رمز موفقیت مدیرانی است که تلاش و فعالیت جهادی را در دستور کار قرار می دهند و از این باب درکنار همه پرسش ها و نقدهای ممکن، می توان مجموعه شهرداری تهران را کلکسیونی از مدیران با اعتقاد به چنین رویکرد مدیریتی دانست. از همین رو نیز عملکرد منصور کتانباف شهردار سابق اهواز و شهردار اهوازی منطقه 20 تهران قابل بررسی و ارزیابی است.

امروز اگر کتانباف در جمع مدیران بزرگی در پایتخت نشسته و در دیدار با رهبری معظم انقلاب در ردیف های نخست بر صفحه جادویی تلویزیون ظاهر می شود، بخوبی نشان می دهد که شاید در یک برهه زمانی و یا مکانی قدر زحمات و یا تلاش های یک مدیر جهادی شناخته نشود اما در نهایت منش و روش جهادی انکارناپذیر و پنهان ناشدنی است.

ویژگی معروف و مشهور منصور کتانباف، جهادی بودن اوست. این سخن بمعنای مصون بودن ایشان یا هر مدیر و شهردار دیگری از نقد و پرسش و... نیست بلکه در اینجا بحث از چرایی موفقیت های وی است.

اینکه در یک مقطع کوتاه زمانی و چندماهه شهرداری اهواز که یک سازمان رو به ورشستگی و با طراز مالی منفی- که معلول شرایط خاص سیاسی، اجتماعی و تنش ها و بی ثباتی ها و... قبل از وی بود- به سازمانی پردرآمد، تلاشگر و فعال در عرصه عمرانی تبدیل شود تنها نشان دهنده عزم جهادی است. رویکردی که در مجموعه فعالیت های شهرداری تهران- با همه نقاط ضعف و قوت آن- هم دیده می شود.

شهرداری اهواز در زمانی که او مسوولیت را بعهده گرفت حدود 165 میلیارد تومان درآمد داشت و قریب به 200 میلیارد تومان فقط هزینه های جاری آن بود. یعنی شهرداری پیش از آمدن وی برای اینکه فقط حقوق بدهد و هیچ کار عمرانی در سطح شهر انجام ندهد حدود 35 میلیارد تومان هم کسری بودجه داشت! این در حالی است که طبق قانون می بایست حداقل40 درصد بودجه شهرداری به بخش عمران اختصاص داشته باشد و مابقی آن صرف هزینه های جاری بشود. در حالی که در شهرداری، عملا 100 درصد بودجه برای هزینه های جاری صرف و تازه کسری بودجه برای همین بخش هم ایجاد می شد که ماحصل آن در مقاطعی تحصن های کارگری و عدم پرداخت حقوق تا ماهها بود.

حال، در نظر بگیرید در یک مقطع زمانی کوتاه، با همان منابع (و البته کاهش شدید کمک های دولتی) همه این معادلات بهم بخورد، هزینه های جاری کاهش داده شده و یا متناسب با نرخ تورم تثبیت شوند، درآمد شهرداری با تدابیر اندیشیده شده به حدود 300 و اندکی بعد به 400 میلیارد تومان افزایش پیدا کند و در ظرف یکسال حدود 300 میلیارد تومان فقط در بخش عمران و توسعه شهر اهواز هزینه شود که درباره ماحصل آن در ادامه توضیح خواهیم داد. بگونه ای که بگفته معاون برنامه ریزی و توسعه شهرداری اهواز، 110 درصد از بودجه عمرانی شهرداری اهواز در سال 91 تحقق یافت. (منبع:سایت شهرداری اهواز) 

http://www.ahvaz.ir/Default.aspx?tabid=61&articleType=ArticleView&articleId=13265

و البته نقش شهردار-کتانباف- در بهبود این شرایط و تثبیت وضعیت درآمدی شهرداری که به نظر می رسد تا سالها بعد نیز تاثیر مثبت خود بر شهرداری اهواز را بر جای خواهد گذاشت نکته ای است که مورد توجه معاون برنامه ریزی و توسعه شهرداری اهواز بوده است:« شخص شهردار در وضعیت شهرداری تاثیر بهینه دارد، چرا که ابتدا باید منبع درآمدی وجود داشته باشد تا پروژه ای انجام گیرد و این شهردار است که باید در تعریف و وصول این منابع خوب عمل نماید. برای مثال عملکرد خوب آقای قالیباف در تهران ناشی از آن است که بودجه هزار میلیاردی را به ده هزار میلیارد افزایش داده است.»

همین اتفاق در شهر تهران افتاده است و درآمد شهرداری تهران در دوران مدیریت قالیباف از کمتر از هزار میلیارد تومان به بیش از 10 هزار میلیارد تومان رسیده است. بگونه ای که بودجه شهرداری تهران در سال 92 ، به بیش از 11 هزار میلیارد تومان بسته شده است. همچنین بودجه شهرداری مشهد به نحو چشمگیری افزایش یافته بی آنکه معطل کمک های دولتی در این اوضاع نامناسب اقتصادی بنشینند.

بر همین اساس می توان تاثیر روحیه و مشی جهادی را بر بهبود اوضاع ارزیابی و تحلیل نمود. همچنین دو نکته کلیدی که در سخنان رهبری معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفت نیز حائز اهمیت است. آنجایی که ایشان مدیریت جهادی را همان كار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت تعریف می کنند. تلاش خالصانه - بی هیچ استفاده سیاسی و شخصی از منصب قدرت- و البته استفاده از تدبیر و دانش، رمز کلیدی مدیریت جهادی است.

نکته دیگری که در خصوص عملکرد جهادی شهردار سابق اهواز می توان به آن اشاره نمود تلاش برای اتمام پروژه های ناتمام قبلی همچون-پل کابلی، پل روگذر علوی- و انجام و اجرای پروژه های عملی و نهایی- ونه اسمی و بر روی کاغذ- بسیار زیادی بوده است که از جمله آنها می توان به احداث 15 کیلومتر جاده و پارک ساحلی، احداث33 پارک محله ای و منطقه ای، احداث بیش از 50 زمین چمن مصنوعی فوتبال، خرید بیش از 175 دستگاه اتوبوس، تقویت ناوگان تاکسیرانی با اضافه شدن حدود یکهزار تاکسی، آغاز احداث کمربند سبز اهواز و احداث حدود700 هکتار از آن، احداث دهها ایستگاه مکانیزه اتوبوس، احداث مکان های تفرجگاهی زیبا همچون پارک جزیره شادی، پارک ولایت(کوی نفت) و...، زیباسازی شهر و افزودن المان های زیبا در شهر مانند آبشار مصنوعی رنگین کمان، نصب تندیس شهدا و مفاخر، آبنمای بزرگ کارون، آغاز اجرای راپل هوایی، راه اندازی کارخانه بازیافت، احداث کشتارگاه صنعتی، اجرای بدنه سازی خیابان طالقانی، آغاز اجرای پیاده راه خیابان سلمان فارسی، استفاده از تمام سهمیه اختصاص داده شده در موضوع بافت های فرسوده و.... بخشی از فعالیت هایی است که در دوره مدیریت منصور کتانباف به خوبی به انجام رسید، بگونه ای که این عملکرد را می توان شاخصی برای سنجش عملکرد شهرداران سابق و آینده اهواز نیز دانست.

همچنین چابک سازی سازمان و ساختار شهرداری و قانونمند شدن آن، جلوگیری از افزایش بی رویه نیروی انسانی، کاهش نیروهای مازاد شهرداری، کاهش هزینه های غیرضروری شهرداری و... نیز در همین دوره اتفاق افتاد که فقط در یک مورد- کاهش بیش از 1200 نفر نیروی انسانی مازاد- کاری بس دشوار و در مقطعی از زمان محال به شمار می آمد که با یک حساب سرانگشتی حداقلی اگر هر نیرو در ماه حدود1.5 میلیون تومان حقوق و مزایا و حدود 500 هزارتومان هزینه های جانبی برای سازمان داشته باشد همچنین عیدی و پاداش ها و... در هر ماه به ازای هر نفر 2 میلیون تومان و در کل 2میلیارد و چهارصد میلیون تومان و در ظرف یکسال 28 میلیارد تومان از هزینه های جاری شهرداری کاسته می شود که می توان آن را در بخش عمران هزینه نمود که البته بنا بر نظر کارشناسان، بی شک این رقم بسیار بیشتر از اینهاست. البته نکته مهمتر هم این است که این کاهش نیروی انسانی با استفاده از ظرفیت های قانونی مرتبط با مشاغل سخت و زیان آور و بصورت داوطلبانه انجام شده و از این نظر پیامدهای اجتماعی نیز در بر نداشته چرا که اساسا اخراجی صورت نگرفت بلکه پرسنل خود برای این مهم متقاضی و ثبت نام می نمودند. لازم به یادآوری است که متاسفانه بخش اعظم نیروی انسانی موجود در شهرداری دیپلم و زیردیپلم هستند! و اگر قصد اشتغالزایی هم در میان می بود لااقل باید از میان نیروهای متخصص، تحصیلکرده و مجرب در امورات مربوط به شهرداری این استخدام ها بر اساس ضوابط استخدامی صورت می گرفت.

این مطلب، صرف تایید و تعریف از یک شهردار سابق نیست بلکه واکاوی چرایی موفقیت های اوست در برهه ای از زمان که شهردار اهواز بوده و اینک در مهمترین نهاد شهری ایران یعنی شهرداری تهران عهده دار مدیریت بخش مهمی از آن است. بررسی و ارزیابی این چرایی و چگونگی موفقیت ها می توان شاخص مناسبی برای ارزیابی عملکردها و فعالیت ها باشد، صرف نظر از آنکه نباید فراموش کنیم قدر مدیران جهادی و موفق مان را باید بدانیم پیش از آنکه پایتخت نشینان آنها را بربایند.

بی شک موفقیت سایر شهرداران و مدیران شهری و استانی خواست و آرزوی همه ماست و بیان نکات مثبت و ارزنده مدیریتی یک مدیر-آنهم در مقطعی که دیگر در مسند قدرت در شهر نیست- به پاس تقدیر از زحمات همه مدیران دلسوز دیروز و امروز و آینده است. خوب است اگر ویژگی ها و نکات مثبت مدیریتی شاخص برای مسیر حرکت پیشرفت و توسعه شهر و استان مان باشد.