پس از انتخاب دکتر فرجی دانا از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری، یکی از مسائل مهم برای ایشان شیوه انتخاب رییسان دانشگاه ها بوده است. رییس دانشگاه بالاترین مقام اجرایی یک دانشگاه است. در دنیا، دو روش برای انتخاب رییسان دانشگاه وجود دارد.

دکتر حسین آقایی جنت مکان (عضو گروه حقوق دانشگاه شهیدچمران اهواز و رییس ادارۀ حقوقی امور قراردادها):

پس از انتخاب دکتر فرجی دانا از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری، یکی از مسائل مهم برای ایشان شیوه انتخاب رییسان دانشگاه ها بوده است. رییس دانشگاه بالاترین مقام اجرایی یک دانشگاه است. در دنیا، دو روش برای انتخاب رییسان دانشگاه وجود دارد: روش انتصاب و روش انتخاب. هر دو روش نیز دارای مزایا و کاستی هایی است. روش های انتخابی نیز متنوع و گوناگون است: روش انتخب از سوی هیات امناء، روش انتخاب از سوی اعضای هیات علمی و کارکنان، روش انتخاب از سوی هیات علمی، کارکنان و دانشجویان. برای نمونه، در برخی دانشگاه های آمریکا، دانشجویان می توانند رییس دانشگاه را عزل کنند.

در دولت های اقتدارگرا و تمرکزگرا، سیستم های اقتدارگرایانه معمولاً سعی می کنند به روش انتصابی روی آورند. اما در روش مشارکتی و جامعه محور معمولاً تلاش می شود تا مقامات اعم از سیاسی و حرفه ای به صورت انتخابی باشد.

در سال های متمادی، مدیران گروه های آموزشی – پژوهشی در دانشگاه ها به صورت انتخابی بود. در ایران از سال های پایان دوره اصلاحات، وزارت علوم تلاش کرد تا روش و شیوۀ انتخابی روسای دانشگاه ها را اجرا و عملی نماید. این روش به انتخاب رییسان دانشکده ها نیز تسری داده شد و در برخی دانشکده ها از جمله دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز، آخرین رییس دانشکده دورۀ اصلاحات به صورت انتخابی صورت گرفت.

در دولت نهم و دهم سعی بر این بود که روشی تک صدایی و آمرانه در دانشگاه ها حاکم شود، از این رو، پس از سال ها موفق شدند در سال 1390 به موجب آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فنآوری مصوب جلسۀ 684 مورخ 10/12/1389شورای عالی انقلاب فرهنگی(زین پس آیین نامه جامع)، تمامی سمت های علمی- آموزشی دانشگاه ها نظیر مدیران گروه ها، رییسان دانشکده ها و دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی به صورت انتصابی تعیین گردید. بند ب مادۀ 4 آیین نامه فوق ذیل عنوان نحوۀ انتصاب مقرر می دارد:«رییس هر موسسه برحسب مورد از سوی وزیر هر یک از وزارتین، به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد خواهد شد. در صورت تایید شورا، وی با حکم وزیر به مدت چهار سال به انجام وظایف خود خواهد پرداخت... »

با پا گرفتن دولت اعتدال و در پیش گرفتن مشی مشارکتی، وزیر علوم مجدداً به روش گزینش رییسان دانشگاه ها از طریق انتخابات غیررسمی روی آوردند[زیرا گزینش به روش انتخابی از حیث قانونی فعلاً امکان پذیر نیست] و توانستند این رویکرد را در برخی دانشگاه نظیر دانشگاه سیستان و بلوچستان و تهران به عنوان نماد آموزش عالی کشور عملی و اجرا نمایند.

آن چه باعث نگارش این مقاله شد، این بود که به نقل از خبرگزاری فارس اعلام شد که در جلسه روز سه شنبه 16/2/1392 اعضای شورای انقلاب فرهنگی ایرادات حقوقی و ساختاری به شیوه جدید وزیر علوم در انتخاب رییسان دانشگاه وارد کردند، و از توضیحات وزیر علوم قانع نشده اند و خواسته اند که نحوه انتخاب روسای دانشگاه ها به روش گذشته برگردند.

با نگاهی به پیشنه و شیوه انتخاب رییسان دانشگاه ها و حتی دانشکده ها و مدیران گروه ها، به نظر می رسد این اقدام وزیر دارای مبنای منطقی و حقوقی می باشد. روش انتخابی دارای مزایا و معایبی است که به نظر من مزایای آن بسیار بیش تر از معایب آن می باشد. هم چنین این روش موافقان و مخالفانی دارد که موافقان آن را یک نقطه قوت می دانند حال آن که مخالفان آن را مشکل زا می دانند. برخی دلایل مخالفان عبارتند از: سکولاریزه کردن دانشگاه ها، دموکراسی کانالیزه شده وزیر، هرج و مرج به دلیل انتخابی شدن و عدم پاسخگویی وزیر علوم.

به نظر می رسد دلایل موافقان نوعی فرآفکنی غیرمسئولانه برای دورکردن وزیر از روش مورد نظر است که در زیر به مبانی منطقی و حقوقی این روش اشاره خواهم کرد:

الف- مبانی منطقی

1- از حیث منطقی می توان گفت که بهترین شیوه در مورد انتخاب رییسان یا مدیران یک مجموعه انتخاب یک روش دموکراتیک با استفاده از مشارکت و نظرات کارکنان آن می باشد؛ 2- نهادینه کردن یک روش نظر خواهی مبتنی بر مشارکت اعضای هیات علمی، به نفع جامعه علمی کشور است.3- اگر اعضای هیات علمی به عنوان نخبگان یک جامعه نتوانند مدیران خود را انتخاب کنند چگونه می توان در سایر دستگاه های اجرایی این اقدام را تعمیم داد.4- در دانشگاه های سایر کشورها نیز روش انتخابی با مشارکت اعضای هیات علمی و حتی کارکنان دانشگاه ها نیز وجود دارد. 5- سرپرست فعلی دانشگاه چمران با یک روش انتخابی- ابتکاری برخی اعضای هیات علمی صورت گرفت و به وزیر علوم معرفی و سپس حکم انتصاب ایشان صادر شد و از مقبولیت نسبی حداکثری در دانشگاه برخوردار است.6- چگونه است که این همه در مجامع، همایش ها، کنفرانس و رسانه های گروهی صحبت از مشارکت عموم مردم در تصمیم گیری می شود، و ادعا می شود که عوام مردم می توانند رییس جمهور، نمایندگان مجالس مختلف، نمایندگان شوراها و . . . را انتخاب نمایند ولی نخبگان و صاحبان تخصص و حرفه نمی توانند این اقدام را انجام دهند؟

ب- مبانی حقوقی

از حیث حقوقی می توان گفت، آنچه در مادۀ 4 آیین نامه جامع انتخاب مدیران آمده، واگذاری انتخاب رییس به عهده وزیر می باشد. لیکن در مورد ساز وکار شناسایی و معرفی فردی به عنوان رییس دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی، ذکری به میان نیامده است. بنابراین، اعم از اینکه وزیر خود شخصاً کسی را بشناسد و به شورای انقلاب فرهنگی معرفی کند یا از طریق ایجاد یک شورا این کار را انجام دهد، چیزی بیان نشده است. در واقع می توان گفت، استفاده وزیر علوم از مشاورانی اعم از رسمی یا غیررسمی جهت یاری رساندن به وی برای انتخاب رییسان دانشگاه ها و معرفی به شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ مباینتی با مادۀ 4 آیین نامه جامع ندارد.
ضمن آن که، انتخاب رییسان دانشگاه ها به صورت انتخابی، کمک فراوانی به حفظ و تحکیم آزادی علمی و استقلال دانشگاه ها، مراکز علمی و تحقیقاتی موضوع بند «و» قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت مصوب 1/6/1383می نماید.

برچسب ها: دکتر فرجی دانا ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری ، رییسان دانشگاه ها

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

نظرات بینندگان

غیر قابل انتشار: ۰

انتشار یافته: ۱

محمد

۰۸:۴۲ - ۱۳۹۳/۰۳/۱۱

پاسخ

با سلام
مشخصا رییس دانشگاه چمران جز این مشی انتخابی هست دیگه؟؟؟
البته بله !همون 17 نفر با امضاهاشون ایشونو انتخاب کردن و خودشونو نماینده 600 نفر استاد دانشگاه میدونن!!!(البته الان هم مزد خودشونو در جایگاه ها و سمت هایی که گرفتن تمام و کمال دریافت کردن)
آزادی بیان و ادعای دموکرات بودن حضرات فقط تو حرفه و هرجا که به نفعشون باشه..
امیدوارم شوشان هم در انعکانظرات بی طرف باشه!!!

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه