تالار آفتاب باید به هنرمندان تئاتر تعلق بگیرد

اول منتظر بمانید آقایان برای مدیر کل ارشاد تصمیم بگیرند! اینکه اگر من بودم چنان و چنین بود شوخی است آقای دکتر!

اقای [...] همین که مشاورتهای شما باعث ابقای [...]شده نشان از این دارد که عاشق مدیرکلی ارشادبرای خودت هستی همه گزینه ها رو رد کردی که اخر دست به خودت برسند

مرگ خاموش تئاتر در شهرستانها بدون جشنواره ها زودتر از موعد اتفاق خواهد افتاد.

" چه خوشمان بیاید چه خوشمان نیاید ، چه بپذیریم و یا نپذیریم ، تئاتر در شهرستانها مانند پیکر وروح یک معتاد به خطرناک ترین مواد مخدر در حال افول ورو به مرگ است .

اب حیات وکیمیای زندگی جاویدان لازم دارد تا دوباره سرپا بایستد . ان هم با داشتن انسانهای با فوق تخصصص و متعهد و مومن وایرانی دلسوز . با داشتن انسانهای باتجربه ومتبحر و از بزرگ خاندان تئاتری که دست به دست هم بدهند و اتحادی سیستمی واداری و آکادمیک تشکیل بدهند . در غیر اینصورت این سونامی مرگ تئاتر از شهرستانها به مرکز نیز سرایت خواهد کرد ومرگ خاموش تئاتر به فاجعه ملی تبدیل خواهد شد .

اولین قدم برای شناخت مشکلات تئاتر روشن کردن این موضوع است که" ایا تئاتر در ایران جزئ از فرهنگ ایرانی است یا خیر؟ ایا تئاتر جز فرهنگ ملیت های ایرانی است یا خیر؟ ایا دولت جمهوری اسلامی ایران تئار را بعنوان یک مقوله فرهنگی وهنری می شناسد ؟ ایا در چهارب وچوب های تعریف شده برای انقلاب و سیاستهای نظام گنجانده شده است یا خیر؟

قطعا پاسخ مثبت است . پس برای حل این موضوع باید از نقطعه اول مملکت و منابع تصمیم گیرنده ان این موضوع بصورت شفاف وعلنی مطرح شود . خانه ملت اولین جایگاه رسمی برای ان است . شورای عالی انقلاب فرهنگی جایگاه ای است برای اعلان این موضوع . ریاست جهموری مرجع اجرای ان است . و قوه قضاییه مدافع حقوق مدنی واجتماعی وفردی وامنیتی وشغلی هنرمندان است .

هنرمند بودن بمعنای ماورایی بودن نیست . انسانی است با داشتن هزینه های چه بسا بیشتر از دیگران . برای ارایه خدماتش احتیاج به فضا ومکان خاص و امکانات خاصی دارد که دراختیار مراجع خاصی است .

زمانی که دولت، تئاتر را بعنوان یک فرهنگ ملی شناخت مانند همه زمینه های دیگر فرهنگی برای ان هزینه نیز خواهد پرداخت . این هزینه چنانچه در چهارجوبهای مشخص وشفاف هزینه شود کمتر دچار فساد ورکود خواهد گردید . ادارات موزای و جریانات خاص هم نقش چندانی در تغییر مسیر ان نخواهند داشت . ووابستگی به انها نیزکمتر خواهد شد . وهنر تئاتربشتراستقلال خود را می یابد. در حال حاضر یکی از بزرگترین معایب وبزرگترین مشکل تئاتر خصوصا در شهرستانها تاثیر چشمگیر در روند رشد ان وجود دستگاههای وابسته به نهاد های مشخص مانند، دفتر هنرمندان تئاتر بسیج ، انجمن نمایش،حوزه هنری، سازمان تبلیغات اسلامی، کانون های تربیتی اموزش وپروررش، کانون فکری کودکان ونوجوانان، دفتر استقرار، مجتمع فرهنگی وهنری مناطق،دفتر جشنواره های شهرستانی واستانی ومنطقه ای درقالبهای مختلف ، دفاتر تئاتروجشنواره های دانشجویی ودانش اموزی و مناسبتی واجرای جنگ های شادی و خیلی های دیگری است، که باعث از بین رفتن استقلال فکری وهنری تئاتر شود وناخواسته بعنوان مجری خواسته های تبلیغاتی این دستگاهها تبدیل گردد و از تئاتر مردمی وایرانی دور شود . چرا که تنها به ارایه نمایشی های خواهند پرداخت که به قول معروف ارزشی ودستگاههای متبوعه برای اهداف کارشان می خواهند تاامارش را بدهند. در غیر اینصورت تئاتری وهنرمند تئاتر خصوصا درشهرستانها حمایت نمیشوند ومورد ظلم مضاعف قرار خواهند گرفت واز صحنه طرد خواهند شد وچیزی بنام تئاتر مردمی نخواهد بود واجرای شهری وعمومی نخواهد داشت وهمه چیز تئاتر درانها وجشنواره هایشان خلاصه خواهند شد .

در حال حاضر اخرین نفس های تئاتر در مرکز کشیده میشود . ومسئوین سراسیمه نیز برای کنترل ان فقط وفقط به این نقطه خیره شده اند که باعث مرکزگرایی و تهرانی شدن تئاتر گردیده است و این حمایت اشتباه از مرکز باعث وارد ساختن لطمات جبران ناپذیری به فرهنگ تئاتر جوامع دیگر ایرانی شده است بطوریکه یا باعث مرگ تئاتر شهرستانها شده ویا باعث مهاجرت تئاتری به تهران میشود که متاسانه باعث عقب نشینی قشر تئاتررو ومشتری های خدمات تئاتر در تهران نیز خواهد شد . وطولی نخواهد پایید که کل فرهنگ تئاتر نیز به مرض واگیر داری بنام رکود تماشاگر مبتلا خواهدشد . وهنرمندی هم در این وادی بماند از جیب حقیرشان مایه خواهند گذاشت ودر نهایت سرخورده وخسته از دایره تئاتر برون خواهد رفت ویا به امید روزی بهتر به دیار فرنگ مهاجرت می کند .

عدم شفافیت در خرج کردن برای تئاتر وهزینه های اشتباه در مقوله های تئاتری مانند جشنواره های که متاسفانه بعضا نام بین اللملی را نیز یدک می کشند ظلم مضاعفی است بر تئاتر شهرستانها و مردم .

مثلا در شهرستانی برای یک اجرای عمومی به گروه سیصد هزارتومان در سال 93 پرداخت شده است اما برای هر نمایش که در جشنواره ان شهرستان ورود پیدا می کند حدود بیست تا سی میلیون تومان هزینه برای اداره اشاد دارد .

دعوت پر هزینه از گروههای تئاتری خارجی برای یک ویا چند اجرای محدود در تهران نه تنها تاثیری بر روند تئاتر نخواهد داشت بلکه باعث فقر مالی بیشتر تئاتر شهرستانها خواهد بود و باعث خوشحالی تعداد کسانی است که حتی به تعداد انگشتان نیست .

اشتباه دیگری در ارتباط با دمیدن نفس مسیحایی تئاتر شهرستان ، دعوت بی جا و نسنجیده از گروههای شهرستانی برای اجرا در مرکز است . گروههای نمایشی برای فرار از مشکلات تئاتری در شهرستان خودشان برای اجرا به مرکز می روند ، با هر منطق وفلسفه ای که حساب کنیم تعداد تماشاگران یک شهرستان در مقایسه با جمعیت 12 تا 15 میلیون مرکز در وضعیت بهتری قرار دارد . حال از این نیز بگذریم یک گروه شهرستانی با هزارها بلا ومصیبتی که از ابتدای کارشان گیربانگیرشان می شود وهفت خوان دریافت مجوز وتائیدیه را طی می کنند تا اجرای عمومی داشته باشند به جشنواره شهرستانی واستانی ومنطقه ای وفجر پیدا کنند واگر مورد لطف وعنایت بازبینان وداوران و مسئولین قرار گیرند و خرج کردن هزینه های بسیاری از جیب مبارک خودشان ویاخانواده شان یک ویا چند اجرا در دور افتاده ترین سالن مرکز نصیب شان خواهد شد که نه تنها باعث تحقیر شان می شود هیچ تاثیری هم در روند کارشان ، واموزش بهتر شان نخواهد شد ودیگر هیچ

البته وهزار البته که همه مسئولین که خودشان تئاتری باشند می دانند ودرک می کنند .

از دیگر مشکلات تئاتر در شهرستانها نبود امکانات استاندارد برای اجرای یک اثر نمایشی است تجهيزات و امکانات مانند: نور، دکور، لباس، گريم، سالن ، بطوریکه نبود هریک از انها باعث ارایه یک نمایش بی کیفیت می شود .

مثلا در بیش از نود درصد شهرستانها فاقد سالن ویژه اجرای تئاتر هستند و اندک سالنهای هم وجود دارند فاقد هرگونه استاندارد های یک سالن امفی تئاتر است . بیشتر سالن ها سالن های اجتماعات شهری است که سن انها بسیار کوچک در اندازه مراسمات سخنرانی ویا خیلی بزرگ که برای کار تئاتر تعریف نشده ومناسب نیست به همين علت در شهرستان‌ها طراحي نور يا نورپردازي براي نمايش با مشکل مواجه مي‌شود. چرا که با خراب شدن نور در چنين سالن‌هائي به علت چند منظوره بودن نورهاي موضعي يا چهره مهم نيست بلکه تنها روشن شدن سالن اهميت دارد و هدف رفع نياز آني براي اجراي مراسمات است. براي برنامه‌هائي به غير از نمايش نورهاي اختصاصي اصلاً نياز نيست پس امکاناتي مانند سالن نمايش، غيرقابل انکار است که البته هنوز در بسياري از شهرستان‌ها هنوز مشکل اول و اساسي است و هنرمندان با اشکالات و مشکلات بسياري دست به اجراي نمايش مي‌زنند.

بطور مثال در شهرستان بوکان فاقد امفی تئاتر استاندارد است . سالن کوچک مجتمع فرهنگی وادراه کتابخانه در پارک ملت تنها برای انجام مراسمات سخنرانی است . سالن کوثر سازمان تبلیغات به علت ورودی های نامناسب ووجود ستونهای در وسط سالن و سن کوچک فاقد کارایی لازم رای اجرای نمایش وحضور تماشاگران تئاتر و سالن چند منظوره فرهنگسرای سیمرغ در خیابان ساحلی نیز فاقد استاندارهای نور پردازی و صدابرداری وامکانات اولیه برای اجرای تئاتر است . که درحال حاضر خود نعمتی است برای هنرمندان نمایش . که در ان طول سال برنامه های مختلفي مانند شب شعر، جنگ شادي، همايش‌ها ونمایش فیلم و سمينارهاي مختلفي علمی وفرهنگی در آن برگزار مي‌شود که نور های ان تنها برای روشن شدن داخل سالن بوده و برای ایجاد افکتهای نوری تئاتر مناسب نیست .

فریاد برای کمبود امکانات و تجهيزات در شهرستان‌ها به صورت يک شعار تکراري شده است و بارها و بارها از سوي مسئولين و فعالان تئاتر شهرستان‌ها بر زبان آمده است ، هنرمندان شهرستاني با نداشته‌هاي خود همزيستي مسالمت آميزي داشته و با کمترين امکانات همچنان فعاليت مي‌نمايند که بي شک اين امر در توليد و کيفيت آثار بي اثر نبوده است.

از دیگر مشکلات تئاتر شهرستان امنیت شغلی و شغلی بنام هنر تئاتراست .هرکسی در شهرستان به تئاتر به عنوان حرفه و شغل نگاه مي‌کند و تئاتر را تأمين کننده معاش دانسته‌اند دچار مشکلات اقتصادي‌ وبعضا روانی می شوند و خانوادهای از هم پاشیده ودر زیر خط فقر خواهند داشت . یک هنرمند تئاتر در شهرستان براي امرار معاش مجبوراست حرفه يا کار ديگري برگزيند به اين لحاظ يک تئاتري که تنها بخش کوچکي از زندگي خود را صرف کارهائي مي‌شود که معيشت او را تأمين کند. در نتيجه خواه ناخواه بازدهي کاهش مي‌يابد. اموزش وتحقيق، پژوهش، عمل و خلاقيت کم شده و هنر تئاتر تنها به صورت يک دل مشغولي هنرمند را ارضا مي‌کند. واز اینجا است که بی سوادی تئاتری نیز گریبانگیر شهرستانها هم خواهد شد . ایجاد امنیت حمایت شغلی از قبیل کمک هزینه های اولیه زندگی و بیمه تامین اجتماعی و ایجاد کارگاههای رسمی اموزش با ارایه مدرک رسمی و قابل استناد از دیگر مقوله های تئاتری شهرستان است .

هر کارگاه اموزشی که در شهرستان برگزار می شود متناوب بوده وگاهی هر چند سال یک بار است که متاسفانه خود نیز از بروز مشکلات برای تئاترشهرستانها است . و عملا بازده هی خوبی نخواهد داشت چرا که با تغییر مدرس ومربی هر کلاس وهر ساله باعث می شود سلسه دروس ومباحث از هم گسسته شود وافراد تازه کار و قدیمی های تئاتری بارها در کنارهم قرار گیرند و برایشان مباحث تکراری و بی ارزش گردد و هدفی جز پرکردن کلاس نباشد . در صورتيکه کاربرد و کارکرد کلاس حتي نوع مباحث به تناسب تجربه و دانش افراد متفاوت است. ابتدا بايد ا واجدين شرايط و سوابق شرکت کنندگان مورد بررسي قرار بگيرد و سپس کلاس برگزار شود در غير اينصورت چون کلاس مناسب خيلي از افراد حاضر در آن نيست فاقد بازدهي لازم مي‌شود.

از دیگر مشکلات تئاتر شهرستانها عدم شناسایی وبها دادن به هنرمندان پیشکسوت تئاتری است ومعیاری نیز برای یک شناخت یک هنرمند تئاتر وجود ندارد . هر شخص می تواند خارج از هرگونه ضابطه اخلاقی وهنری و داشتن رابطه و رفت وامدهای زیادی به اداره ارشاد ویا یک مجتمع هنری و یا در یک جریان خاص و مناسبتی مي‌تواند""" نمايشنامه‌اي براي تصويب ارسال و پس از دريافت مجوز، گروهي را گرد هم آورد و شروع به انجام فعاليت داشته باشد. گاه موفق شده و راهش را ادامه مي‌دهد و گاهي به علت عدم توجه به تجربه و توانائي در ماه اول از کار بازمي‌ايستد از آنجا که در شهرستان‌ها ورود به کار نمايش يک کار آسان است تعدادي از افراد سرخورده و ناکارآمد به جاي بالا کشيدن خود اين عرصه سعي در تخريب ساير هنرمندان خوب، خلاق و قديمي مي‌کنند تعدادي از همين افراد به علت خامي و عدم تجربه‌ي کافي به جاي فراگيري از ديگران سعي در تخريب آنها مي‌کنند چرا که حذف رقيب را راهي براي جذب خود مي‌دانند و سعي مي‌کنند حق نداشته خود را بگيرند و چه بسا موفق شده‌اند و با حاشيه سازي هنرمنداني را که انگيزه ماندنشان به دلايل مختلف کم رنگ شده حذف مي‌نمايند. در شهرستان‌ها به علت کوچک بودن محيط بودجه اندک و امکانات کم برخي از به ظاهر تئاتري نماها با ايجاد تنش، حاشيه سازي، اخبار ضد و نقيض و ... آب را گل آلود کرده تا با خدشه‌دار کردن حس هم گرائي بتوانند براي خود جايگاهي دست و پا کنند. متأسفانه علت عدم مديريت درست در بخش‌هائي از تئاتر و نيز عدم دلسوزي برخي از مسئولان که واقف بر اين امر نبوده‌اند چه بسيار موفق شده و به جاي ايجاد حس هم گرائي و بهره‌مندي از تجربه‌ها، تخصص‌ها و بالا بردن کارآئي در يک کار گروهي و توليد نمايش‌هاي فاخر، فردگرائي را تقويت نموده و از توانمندي تئاتر شهرستان مي‌کاهند."""

از دیگر مشکلات تئاتر در شهرستانها عدم وجود عوامل اجرایی ومتخصص ومتبحر در دیگر گرایش های تئاتری مانند موسیقی نمایشی و طراحی لباس وگریم وصحنه است که هرکدام نقش موثر وبسزایی در کیفیت اثار ارایه شده دارد
عبدالرحمن عزیزی
مردادماه 1393