بازار قديمي عامري نیز در راستای رفع سد معبرها و بازارچه هاي غيرمجاز از سطح شهر اهواز جمع آوری شده است. در اين اقدام كه بدون درگيري و با رضايت شهروندان همراه بود، با يك دستگاه لودر و سه دستگاه كاميون، 70 كپر از بازار عامري جمع آوري شده است.

نادره وائلی زاده: «إيوه»، «يحيو»، «سويلمه»، «علوان»، «خيريه» و... نام هاي آشنايي براي اهالي منطقه «عامري» و مشتريان بازاري است كه قدمتش به زمان شكل گيري اهواز مي رسد. از بعضي نام ها فقط خاطره اي مانده و بعضي تا چند روز پيش هم نان خود را از همين بساط دشت مي كردند.

«محله عامری» یا «اهواز قدیم» هسته اولیه اهواز و از لحاظ تاریخ شکل گیری، یک مرحله جلوتر از سایر محلات شهر است. بازار روز عامری بازار قدیمی و سنتی این محله، شهرتش را مدیون بساطی های آن است. آنهایی که صبح زود بساط خود را می چینند، با اشعار محلی و فکاهی توجه مشتریان را جلب و آنها را می خندانند و ظهر نشده قیمت ها را به نصف می رسانند تا مشتریان خود را راضی نگهدارند.

همه اینها باعث شده خیلی ها از گوشه و کنار شهر برای خرید به عامری بیایند و بسیاری از مردم برای خرید سوغات حتما سری به آنجا بزنند. محله عامری تا آنجا پیش رفت که پارسال به عنوان طرح پیشنهادی نخستین محله نمونه گردشگری اهواز در شهرداری مطرح و بازار نیز به عنوان یکی از شاخص های آن معرفی شد. اگرچه این طرح ناتمام مانده است. بازار عامری اما به دلیل بی توجهی ها، چهره ای نامناسب به خود گرفته و ظاهری آشفته پیدا کرده است.

در روزهای اخیر نیز در یک اقدام ناگهانی بساط فروشنده های این بازار برچیده شد.

مدیر پیشگیری از تخلفات شهری شهرداری اهواز در این باره می گوید: برخورد با دستفروشان در گذشته بی برنامه بوده اما از امسال جدی و همراه با تغییر و تحول و برنامه ریزی شده است. بازار قديمي عامري نیز در راستای رفع سد معبرها و بازارچه هاي غيرمجاز از سطح شهر اهواز جمع آوری شده است. در اين اقدام كه بدون درگيري و با رضايت شهروندان همراه بود، با يك دستگاه لودر و سه دستگاه كاميون، 70 كپر از بازار عامري جمع آوري شده است.

«بهزاد مشکوری» که تحصیلکرده رشته جرم شناسی است، می افزاید: چندین ماه بود که دستفروشان عامری به حال خود رها شده بودند اما با پیگیری یکی از اهالی که از جانبازان جنگ تحمیلی است، دستور جمع آوری دستفروشان این بازار به عنوان اولویت اول صادر شد.

وی با بیان اینکه بر اساس قانون وظیفه ما رفع سد معبر است، تصریح می کند: درست تر این است که ابتدا مکانی برای دستفروشان تعیین و سپس آنها را جابه جا کنند تا دوباره به محلی که پاکسازی شده بازنگردند اما متاسفانه تا کنون این اتفاق نیفتاده است.

عامری دستفروش ندارد

مدیرعامل سازمان میادین و ساماندهی مشاغل شهری شهرداری اهواز نیز دستفروشی را خلاف قوانین شهری می داند و می گوید: حتی اگر بازارچه ای وجود نداشته باشد، عرضه کالا در وسط خیابان ممنوع است، بخصوص اگر غیربهداشتی هم باشد.

«علیرضا سعادت» با بیان اینکه قرار نیست با سد معبر برخورد نشود، می افزاید: افرادی که در خیابان اقدام به فروش می کنند و عوارض نمی دهند را قانونمند نمی دانیم. این افراد هیچکدام جواز کسب ندارند. بنابراین امکان نظارت بر آنها هم وجود ندارد.

وی معتقد است: بازار عامری دستفروش ندارد و افرادی که بساط کرده اند در واقع همان مغازه دارانی هستند که اجناس خود را در بیرون از مغازه گذاشته اند. بنابراین راه حل این است که دستفروشان عامری به مغازه های خودشان بازگردند و مردم هم از مغازه ها خرید کنند.

سعادت اظهار می کند: عامری فعلا نیاز به مکان جایگزین برای استقرار دستفروشان ندارد. در آینده نیاز منطقه را بررسی می کنیم و در صورت لزوم مکانی برای این کار اختصاص می دهیم.

وی با بیان اینکه طرح ساماندهی دستفروشان بنا به مقتضیات و اعتبارات اجرا می شود، تاکید می کند: امسال برنامه ای به جز جمع آوری، برای عامری نداریم و برنامه ما ساماندهی بازار کیان و جمعه بازار و ساخت بازارهای محلی دعبل، بهارستان و الهیه است.

آن روی سکه

استادیار گروه برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز اما دستفروشی را یک واقعیت ریشه دار و ناشی از تضاد طبقاتی و خشونت اجتماعی می داند.

«مصطفی محمدی ده چشمه» با اشاره به دیدگاه هایی که در این باره وجود دارد اظهار می کند: بسیاری اعتقاد دارند که این فعالیت های غیررسمی برای بخش زیادی از شهر لازم است زیرا بخشی از مردم از این طریق امرار معاش و تعدادی از مردم هم نیازشان را از آن تامین می کنند. عده ای نیز پیامدهای ناطلوبی از جمله سد معبر، آلودگی محیطی، فرار مالیاتی و پرداخت نکردن عوارض را از تبعات آن برمی شمارند. از سوی دیگر شهرسازان معتقدند که هر چند دستفروشی ممکن است آلودگی بصری ایجاد کند اما در شهرهای امروزی که تعامل مردم کم شده حضور این افراد باعث پویایی فضای شهری می شود.

او می گوید: دستفروشی در اکثر شهرهای کشور و دنیا وجود دارد، با این تفاوت که در کشورهای دیگر آن را به رسمیت شناخته و آن را مدیریت کرده اند اما در ایران، هر از چند گاهی در مورد پیامدهای نامطلوب و ناخوشایند دستفروشی صحبت می شود. به این صورت که مثلا یکی از مدیران نسبت به دستفروشی حساس می شود و در یک بازه زمانی خاص آن را پیگیری می کند. آنهم نه به صورت ریشه ای بلکه مقطعی و با برخورد قهری در قالب جابه جایی، تخریب و انهدام.

محمدی می افزاید: این مساله یک بحث پیچیده جامعه شناختی، حقوقی، مدیریتی و شهرسازی است. در هر حال دستفروشی واقعیتی است که با آن مواجهیم. در اهواز بسیاری از افراد ممر درآمدشان از این طریق است. بنابراین باید آن را به رسمیت بشناسیم اما نه با رهاکردن و یا با برخوردهای مقطعی. این کار نیاز به ساماندهی و مدیریت واحد دارد. یک طرح جامع و دستورالعمل مختص اهواز باید تهیه شود و تمام نهاهدهای رسمی و غیررسمی باید کمک کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه چمران همچنین جمع آوری دستفروشان بازار عامری را نادرست می داند و می گوید: اگر چه این بازار وضع نامناسبی پیدا کرده بود، اما در منطقه عامری اگر قرار است اصلاحاتی صورت گیرد باید در همان مکان باشد. حس تعلق به مکان اجازه جابجایی به دستفروشان را نمی دهد. حتی اگر مکان جدید شیک و مرتب باشد.

وی اضافه می کند: استقبال از محله عامری، که نطفه اصلی شکل گیری اهواز بوده، بسیار زیاد است. همبستگی و وفاق اجتماعی در این منطقه بیشتر است. عامری حتی پتانسیل این را دارد که به عنوان جاذبه گردشگری شهری معرفی شود همان اتفاقی که در محله «لشکرآباد» و بازار فلافل افتاد.

محمدی با بیان اینکه نباید از دستفروشی به عنوان یک تهدید نام ببریم، تصریح می کند: گاهی به اشتباه آنها را بسیار پست و هم رده آسیب های اجتماعی چون زنان خیابانی یا کودکان کار طبقه بندی می کنند اما این اتهام که دستفروشی به آسیب های اجتماعی دامن می زند بی انصافی است. البته اگر مدیریت نشوند مثل دیگر مشاغل (شاید کمی بیشتر) مستعد بروز بزهکاری هستند.

وی ادامه می دهد: یادمان نرود که این افراد مجرم نیستند و کار شرافتمندانه و روزی حلال را به بزهکاری و سرقت ترجیح داده اند. آنها بر اساس بضاعت و توان مالی خود کاری که می توانستند انجام داده اند و اکنون نوبت ماست که شرایط کار را برای آنها مهیا کنیم.

از مروارید تا فردوس

دستفروشی در اهواز قصه ای است که سر دراز دارد. تلاش شهرداری در یک دهه گذشته برای پاکسازی بازارها بی نتیجه بوده و طرح های ساماندهی تحت عناوین بازار ساحلی، بازارچه مروارید، بازار فردوس و... نیز ناکام مانده است. حالا بعد از عامری نوبت به بازار قدیمی «کیان» رسیده، اخیرا 108 کپر نیز از آن جمع آوری شده است. آیا جمع کردن کپرها پایان دستفروشی در اهواز است؟