سیدرضا اکرمی
طبق اصل هشتم قانون اساسی در جمهوری اسلامی دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفهای است همگانی و متقابل؛ یعنی دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت این وظیفه را دارند. این اصل تصریح کرده که شرایط امر به معروف و نهی از منکر را قانون معین میکند.
به گزارش«تابناک»؛ بر همین اساس طرحی در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در مورد طرح ایجاد وزارتخانه امر به معروف و نهی از منکر در حال بررسی است که در صورت موافقت نشدن با ایجاد وزراتخانه، سازمانی با این عنوان ایجاد میشود.
اگر با ایجاد وزارتخانهای با عنوان امر به معروف و نهی از منکر موافقت نشود سازمانی با این عنوان ایجاد میشود که معمولا چنین سازمانهایی زیر مجموعهای از وزارت ارشاد و یا یکی از معاونتهای ریاست جمهوری و یا برخی نهادهای دیگر می شوند.
البته بر طبق گفته های نمایندگان ؛ نگاه این طرح فرهنگی است و کمتر به مسائل برخوردی و سلبی پرداخته شده و بیشتر در پی ایجاد یک ساختار قوی برای متولیان امر به معروف و نهی از منکر است.
موضوع تشکیل وزارتخانه امر به معروف و نهی از منکر نیمه اردیبهشت ماه سال گذشته از سوی آیتالله مکارم شیرازی مطرح شد. این مرجع تقلید عنوان داشت: باید «وزارت امر به معروف و نهی از منکر» ایجاد شود تا به مسائل اخلاقی در مدارس و دانشگاهها و رسانهها رسیدگی شود. یک ماه بعد سیداحمد خاتمی هم پیشنهاد تاسیس وزارت امر به معروف و نهی از منکر را مطرح کرد.
پیش از این آرینمنش نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز با اعلام ایجاد سازمان امر به معروف و نهی از منکر اعلام کرده بود: با توجه به نظر مجلس در ارتباط با انتخاب رئیس این سازمان توسط رهبر معظم انقلاب، این موضوع به دفتر ایشان اعلام شد.
قرار است در این سازمان یکی از معاونین رئیسجمهوری، یکی از معاونین قوهقضائیه، وزیر کشور، وزیر ارشاد، وزیر آموزش و پرورش و وزیر آینده ورزش و جوانان حضور خواهند داشت.
در همین رابطه حجتالاسلام سیدرضا اکرمی رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری در گفتوگو با تابناک به بررسی لزوم این طرح و همچنین انتقاداتی که در چند روز اخیر به این طرح گرفت شده است پرداخته است.
چند وقتی است طرح امر به معروف و نهی از منکر در مجلس طرح شده است. به نظر شما با توجه به سازمان هایی که در کشور وجود دارد و متولی وظایف نظارتی است؛ آیا طرح امر به معروف و نهی از منکر در شرایط فعلی لزومی داشته است؟
اصل 8 قانون اساسی می گوید« در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می کند. "والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف وینهون عن المنکر"» . این اصل تاکنون حالت قانونی و حقوقی پیدا نکرده است. مدت ها از زمان امام «ره» که فرموده بود؛ ما وزارت امر به معروف و نهی از منکر دائر می کنیم گذشته است، اما تاکنون این موضوع جنبه حقوقی و سازمانی پیدا نکرده است. هیچ دولتی هم لایحه ای در این موضوع به مجلس ارائه نکرده است. حالا نماینده ها جمع شده اند و به صورت طرح موضوع امر به معروف و نهی از منکر را مطرح کرده اند.
به نظر می رسد این کار مجلس قانونی و بر اساس وظایف مجلس طرح شده است. یک روزی باید اصل 8 قانون اساسی جنبه حقوقی و قانونی پیدا می کرد و عملیاتی می شد. امر به معروف و نهی از منکر به معنای نظارت عمومی است. بالاخره در جامعه خلاف، تعدی و قانون شکنی رخ می دهد. باید یک دستگاهی بیاید نظارت کند و نهی از منکر و امر به معروف هم در جنبه تبلیغی و هم در جنبه عملی کند.
امر به معروف و نهی از منکر از نظر عمومی جنبه تذکار و تذکر دارد. اما از نظر عملی اگر یک کسی عربده کشی کرد، آمد ماشینی را از بین برد؛ شما نمی توانید فردی جلوگیری کنید و برخورد کنید. یک دستگاهی باید باشد که با این منکر برخورد کند و این قانون می خواهد. حالا مجلس دارد این قانون را می نویسد.
یا کسی می خواهد یک تذکری به دولت و یا یکی از ارکان های دولت بدهد. باید جایگاه حقوقی این تذکر روشن شود که بتوان این تذکر را داد. در واقع ابراز اعتراض، قانون می خواهد. برای مثال در عربستان این قانون وجود دارد و تشکیلات امر به معروف و نهی از منکر وجود دارند. مثلا هنگام ظهر که می شود این ها راه می افتند و طبق ضابطه و ابزار خودشان می گویند، وقت نماز است باید نماز خواند. به نظرم می آید که ما باید اصل نظارت را بپذیریم ، چرا که برای سلامت جامعه مفید خواهد بود.
در تمام 63 سال و زندگی ائمه اطهار می توان به این جمع بندی رسید که در زندگی آنها امر به معروف و نهی از منکرجایگاه بسیار والا و ارزشمندی دارد. امر به معروف و نهی از منکرمختص به یک مورد و یا موارد خاصی نیست و شامل تمام مسائل در زمینه های مختلف می شود. البته امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. آمر به معروف باید آگاه بوده و اهل مطالعه باشد همچنین از راه اطلاع رسانی و آگاه سازی وارد شود. پس از مرحله اطلاع رسانی موضوع برخورد با منکر مطرح می شود،اما نکته ای که در این مرحله باید مورد توجه قرار گیرد لزوم برخورد قانونی با منکر است.
وقتی نظام جمهوری اسلامی بر پا شده و کشورمان دارای قانون اساسی و قانون عادی است قطعا عده ای در این نظام و براساس قانون با هر آن چیزی که در جامعه موجب ایجاد ناامنی و فساد می شود، برخورد می کنند. امر به معروف نشان دهنده همبستگی جامعه است. همه خواهان داشتن جامعه ای امن هستیم بنابراین باید مراقب رفتار یکدیگر باشیم.
طبق احادیث بی شک امر به معروف راه همه پیامبران و روش همه صالحان بوده و به برکت امر به معروف است که واجبات الهی اقامه و امنیت و آرامش دینی در جامعه به وجود می آید و شغل های حلال معرفی و حق به حقدار می رسد.این برداشت کلی از آیات و سیره پیامبران و صالحان است.
فرهنگ هم ارشاد و هم گشت ارشاد می خواهد . پیاده سازی فرهنگ در جامعه نیازمند ترویج توسط آحاد جامعه و هم نیازمند گشت ارشاد است منتهی منتهی این موضوع ضابطه دارد، باید به صورت صحیح پیاده شود اما باید این نکته را مورد توجه قرار دهیم که این دو با هم معنی میشوند.
اما عده ای در روزهای اخیر این طرح را به خاطر مسائلی که در کشور رخ داد از جمله اسیدپاشی خالی از مشکل نمی دانند؛ نظر شما در مورد انتقادهای اخیر چیست؟
ربط دادن ماجرای اسید پاشی به امر به معروف و نهی از منکر، صددرصد دروغ است چراکه اسیدپاشی هیچ ربطی به امر به معروف ندارد. اسید پاشی خلاف عقل، شرع، قانون، وجدان و فطرت است. هرکس که به دنبال ربط دادن حادثه اسید پاشی به امر به معروف و نهی از منکر باشد حتما غرض سیاسی دارد.
الان این طرح در مجلس در حال بررسی است. تریبون مجلس نیز باز است. دستگاه های مسئول و مسئولین نیز می شنوند. ما اگر به بهانه اینکه حالا یک حادثه مثل اسید پاشی اتفاق افتاده است؛ این طرح را از بین ببریم اشتباه است.
چرا باید این حادثه اسیدپاشی را این قدر بزرگ نمائیم. در کشور ما حدود هفتاد و هشت میلیون جمعیت داریم. هفت و هشت نفر هم پیدا شده اند که دنبال کار خلاف هستند. نباید به خاطر آنها همه چیز را از میان ببریم. نباید این قصه را بزرگ کنیم و تابع جو قرار گیریم. اسیدپاشی قطعاً کار خلافی است. منکر است و حتماً باید با آن برخورد شود تا جامعه امنیت و مصونیت به خود بگیرد. به نظرم می اید ما دنبال جو نباشیم؛ بلکه باید به دنبال قانون، پذیرش قانون و امنیت در جامعه باشیم و کمک کنیم اصلی را که بیش از 35 سال از آن می گذرد و عملیاتی نشده است؛ عملیاتی شود.
از سوی دیگر عده ای از مخالفان این طرح اعلام می کنند که این طرح فقط برای پرداختن به موضوعاتی مانند حجاب و از این قبیل موضوعات مطرح شده است. نظر شما در این مورد چیست؟
این حرف ها را چه کسی گفته است؟ این برخی چه کسانی هستند؟ البته این افراد که این حرف ها را می زنند؛ اکثریت نیستند. امر به معروف و نهی از منکر فقط مربوط به حجاب نیست و خیلی چیزهای دیگر منکر و معروف است. هر منکری بد است. یکی از منکرها بدحجابی و اسیدپاشی است. یکی از منکرها خلافی است که در رانندگی رخ می دهد. یکی خلافی است که در نوارهای مبتذل رخ می دهد. بالاخره هر کار خلافی ،منکر است. الان ما ده میلیون بی سواد داریم. بی سوادی منکر است. متاسفانه برخی مطبوعات اگر ذهن را به چند مطلب محدود می کنند به جای اینکه ذهن ها را باز کنند. در این طرح باید هر منکر و ناپسندی و هر معروفی مورد توجه قرار گیرد.
البته باید تک و تکمان قبول کنیم حجاب جزو واجبات اسلام است، باید تبلیغ آن را هم انجام دهیم و در مرحله آخر امر به معروف نیز به همان مقداری که لازم است انجام دهیم.
شما مهمترین معروف و مهمترین منکر و اولویت امروز را چه می دانید؟
علم، خردورزی، اخلاق، احسان و... همه معروف هستند. روزی 14000 هزار چک برگشتی داریم. سالی 10 میلیون پرونده در شورای حل اختلاف و در دادسراها تنظیم می شود. این ها به چه معناست. چرا ما خلاف می کنیم. چرا دعوا می کنیم. این ها باید مطرح شود. اگر در جامعه اشکالی وجود دارد؛ همه باید تلاش کنیم آن اشکال را در جامعه اصلاح کنیم.
البته در این میان برخی از مردم نیز معتقدند که مهمترین و اولویت منکر و اولویت معروف در جامعه ما چیزهایی دیگری است که آقای رئیس جمهور نیز در سخنرانی اخیرشان به آنها اشاره کردند؟
بله این موضع نیز درست است. برای مثال در تمام کشور تیراژ مطبوعات ما چقدر است. چند نفر کتاب می خوانند؟یکی از مهمترین منکرات بی اطلاعی مردم است. مردم پفک و سوسیس می خرند اما یک روزنامه و یا یک کتاب و یا مجله نمی خرند، بخوانند. هزار ساعت برای کارهای دیگر وقت می گذاریم اما 10 دقیقه برای مطالعه وقت نمی گذاریم. ما یکی از فقیر ترین کشورها در مطالعه هستیم. باید رشد جامعه را بالا ببریم. چرا در جامعه ما اینقدر سرانه مطالعه کم است. چرا باید تیراژ روزنامه های ما 3000 باشد. باید تیراژ روزنامه های ما میلیونی شود. ذهن ها باید باز شود.
رهبر معظم انقلاب امسال را سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی را نام گذاری کرده اند. مطمئناً موضوع این سال اولویت کشور ماست. اولویت کشور ما اقتصاد و فرهنگ با آن دو قید است. یعنی با تلاش و فداکاری با ایثار همه و همه با هم باید در اعتلای اقتصاد و فرهنگ کشور کوشا باشیم . الان مشکل ما واقعاً تورم است. مشکل ما واقعاً بی کاری است. مشکل ما واقعاً اعتیاد است. مشکل ما واقعاً بی عاری و بی حالی است. همه میز و صندلی می خواهیم. با این روحیه نمی شود کشور را ساخت. یک یارانه می خواهند بدهند،بیش از هفتاد میلیون ثبت نام می کنند که 45 هزارتومان بگیرند. با این پول نمی شود حتی یک ناهار خورد اما همه تلاش می کنند آن را بگیرند. یک مقدرای باید بیاییم عقل خودمان را قاضی کنیم و اگر انحرافی وجود دارد با آن مبارزه کنیم.