دکتر حسن دادخواه
سال جاری برابر با شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه شهید چمران اهواز و در واقع شصت سالگی آموزش عالی در خوزستان و منطقه جنوب غرب کشور است. به همین مناسبت بر همه مسئولان و فرهیختگان و اصحاب رسانه هاست تا در بزرگداشت این رخداد فرخنده، توجه کافی مبذول نمایند.
در فرازهای زیر فلسفه برگزاری آیین بزرگداشت این مناسبت و مسائل زیربنایی آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت:
فراز اول:
هدف پایه ای آیین شصتمین سالگرد، استوارتر نمودن پیوند های درون سازمانی است.
در دانشگاه شهید چمران اهواز در شش دهه گذشته، اعضای هیئت علمی و کارکنان کوشش های فراوانی را برای بالا بردن سطح علمی، آموزشی و پژوهشی از خویش نشان داده اند. این کوشش ها و زحمات موجب تربیت و آموزش تعداد بی شماری دانش آموخته در کلیه رشته های تحصیلی شده است که اکنون در سراسر کشور در دستگاه های اجرایی و بخش های دولتی و خصوصی مشغول خدمت رسانی هستند. دسته ای دیگر در پست های مدیریتی سرچشمه تصمیم گیری و تصمیم سازی در سلسله مدیران کشوری شده اند. دسته ای دیگر اکنون در دانشگاه های سراسر کشور در لباس استاد و پژوهشگر موجب افتخار گردیده اند. از این میان تعدادی در گروه نویسندگان و مترجمان آثار علمی در آمده اند.
همه این دستاوردها، برآمده است از حاکم بودن روح جمعی و گفتمان همدلی و هم زبانی در دانشگاه است. این میراث گرانقدر که از نسل های پیشین به نسل کنونی به ارث رسیده است؛ البته نیازمند استواری و تقویت و گسترش و فراگیری است.
برگزاری آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه با همه سادگی و پرهیز از هزینه های بی هدف و کم بازده، فرصتی برای تمرین و تقویت روح جمعی در میان مستخدمان دانشگاه است. در همین راستا نیز اقداماتی مانند آنچه مورد اشاره قرار می گیرد؛ صورت گرفته است:
1- در خواست صدور پیام از سوی روسای پیشین دانشگاه
2- مشورت با همه گروه ها، تشکل ها و نیروهای تاثیرگذار.
3- بهره جویی و مشارکت دادن همه طیف های موجود در دانشگاه و در میان اعضای هیئت علمی.
4- تماس با پیشکسوتان دانشگاهی و مشارکت دادن ایشان در برنامه ریزی و اجرای آیین.
5- توجه به بازنشستگان دانشگاهی و استفاده از نظرات ایشان.
6- برگزیدن کارمندان نمونه.
فراز دوم:
شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، فرصتی برای نگاه به دیروز، ارزیابی امروز و برنامه ریزی برای فرداست.
دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، در مقدمه کتابی نوشته است که" توجه به سرگذشت بزرگان و نامداران یک مملکت، یکی از ضروریات یک جامعه مترقی است زیرا این کار نه تنها کمک به روشن شدن زوایای تاریک تاریخ آن مملکت خواهد کرد و هویت مملکت را تحکیم خواهد بخشید بلکه خود یک وسیله و یک مکتب برای پرورش رجال خدوم و درستکار آینده خواهد بود و شاید به همین دلیل بوده که یک نویسنده فرنگی کتب بیوگرافی را جزء کتب مقدس بلکه مقدس ترین کتابها شمرده است".
بر پایه این گفتار، به اهمیت لزوم شناخت گذشتۀ هر پدیده زنده مانند هر فرد یا یک جامعه یا یک مرکز آموزشی مانند دانشگاه و .... می توان پی ببریم.
ارتباط با گذشته و شناخت تاریخ می تواند ما انسان ها را به میراث گرانقدر و فرهنگ سرشار از ارزش ها، آشنا کند.
پیوند با گذشته می تواند در شکل گیری هویت اکنون ما، ما را کمک کند و دستمایه شناخت وضعیت حال و برنامه ریزی برای آینده باشد.
جدا شدن از گذشته و بی اطلاعی از آنچه بر ما گذشته است؛ موجب می گردد تا در حال، سرگردان بمانیم و نتوانیم آینده خویش را ترسیم کنیم و در دست داشته باشیم و از این رو، پا به آینده مبهم می گذاریم و دیگران برای ما آینده می نویسند.
در حواشی برنامه های شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، با تعدادی از اعضای هیئت علمی و کارکنان پیشکسوت دانشگاه تماس گرفته شد. از ایشان خواسته شد تا خاطرات و توصیفات خویش از آنچه را که در ذهن دارند، به نگارش درآورند و تاریخ دانشگاه را از حالت شفاهی به نوشتاری درآورند.
هر یک از ساختمان ها، ادارات و اقدامات انجام شده در دانشگاه، دارای پیشینه و تاریخی هستند که بخش های زیادی از آن تاکنون ناشناخته مانده است و بازنشستگان و پیشکسوتان دانشگاه می توانند بخش های ناشناخته را به نسل کنونی و آینده بشناسانند.
در زمینه شناخت و تحلیل وضعیت حال، از تعدادی از کارشناسان دانشگاه خواسته شد تا در حوزه کار خویش، گزارش هایی را تهیه کنند و بنویسند تا همگان بدانند که وضعیت کنونی دانشگاه چگونه است. مقایسه میان مصاحبه جناب آقای دکتر نادران در بیست و دو سال پیش و مصاحبه اخیر جناب آقای دکتر رعایایی، دو تن از رییسان پیشین دانشگاه، می تواند میزان پیشرفت دانشگاه و نگرانی های دو رئیس را روشن کند.
در زمینه برنامه ریزی برای آینده، اینک مسئولان آموزشی در حال فراهم آوردن و تدوین برنامه پنجساله دانشگاه هستند.
ایده نگاه به دیروز و ارزیابی امروز و برنامه ریزی برای فردا، با همه نواقص آن، ایده ای است که به مناسبت آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، مورد توجه قرار گرفته است و امیدواریم تا این رویکرد در آینده مورد توجه همه مدیران دانشگاه قرار گیرد.
فراز سوم:
کمک به راه اندازی تشکل های مردم نهاد، تحقق شعار همدلی و همزبانی است
یکی از اهداف آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، بالا بردن همگرایی و همدلی و همزبانی میان همه نیروهای دانشگاهی است به گونه ای که هیچ فردی از دانشگاهیان به اشتباه تصور نکند که دانشگاه متعلق به او نیست و تنها افراد محدود و معدودی اند که در تصمیم گیری و تصمیم سازی ها در دانشگاه نقش دارند و دیگران در حاشیه قرار دارند.
این هدف گذاری از آن رو بوده است که امروزه نیک روشن شده که رسیدن به اهداف سازمانی در گرو استفاده سازمان از نیروهای درون خود است و تنها با بالا رفتن بهره وری و بالا بردن میزان مشارکت کارکنان در امور سازمان است که می توان به این هدف دستیافت.
برای تحقق این هدف، کمک به راه اندازی سه تشکل قانونی یعنی شورای صنفی کارکنان، شورای صنفی اعضای هئیت علمی و کانون دانش آموختگان دانشگاه در دستور کار و برنامه های کمیته اجرایی شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه قرار گرفت و شعار سال از سوی مقام معظم رهبری یعنی همدلی و همزبانی میان مردم و دولت نیز انگیزه ما را برای کوشش بیشتر در راه اندازی این سه تشکل مردمی، صدچندان نمود.
در بررسی های اولیه دریافتیم که در بعضی از دانشگاه های کشور حتی دانشگاه های نوپا، این تشکل های راه اندازی شده است و در دانشگاه ما، در سال های دور، این تشکل ها بطور خودجوش و کج دار و مریض و غیر فعال شکل گرفته است ولی در گذر زمان به دلیل نداشتن پشتیبان، کم فروغ گشته اند.
بر این پایه، دو معاونت از معاونت های دانشگاه رسما متولی فراهم آوردن زمینه و مقدمات قانونی و رسمی برای راه اندازی این سه تشکل شدند و تعدادی از دانشگاهیان مسئول پیگیری و تاسیس آن بر اساس آیین نامه های مربوط، گردیدند.
تاکنون اقدامات اولیه برای فراهم آوردن مقدمات انجام شده است و اخیرا نیز آیین نامه تشکیل کانون دانش آموختگان دانشگاه از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ابلاغ شد.
از رهگذر راه اندازی و تشکیل این نهادهای مردمی، می توان به برخی از اهداف زیر دست یافت:
1- بالا بردن میزان مشارکت افراد سازمان در امور سازمان.
2- بالا بردن میزان اعتماد افراد سازمان به مدیران و مدیران به افراد سازمان.
3- بالا بردن میزان رضایتمندی افراد به سازمان .
4- بالا بردن میزان بهره وری و انجام خدمت به ارباب رجوع در سازمان.
5- بهره بردن سازمان از استعدادهای افراد سازمان در جهت بالا بردن کیفیت خدمات.
6- بالا بردن میزان ارتباط سازمان با دستگاه های بیرونی.
امید می رود در کنار شور و خوشحالی حاصل از برگزاری آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، بتوانیم بعضی اقدامات ماندگار و سرمایه ای را نیز انجام دهیم.
فراز چهارم:
بزرگداشت برگزیدگان دانشگاهی
پیشتر گفته شد که هدف پایه ای از برگزاری آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، بزرگداشت نیروی انسانی و استوار کردن پیوندهای درون سازمانی است.
یکی از راه های این بزرگداشت، شناسایی و تجلیل از نیروی انسانی نمونه در میان اقشار دانشگاه است. از رهگذر شناسایی و تشویق نیروهای کوشا و زحمتکش، انگیزه های خدمتگزاری در ایشان و دیگران تقویت و پایدار می گردد و به آنان اطمینان می دهد که مدیران سازمان رفتار کارکنان و کارمندان را زیر نظر دارند و زحمات ایشان را ارزیابی می کنند.
از سوی دیگر، با قاطعیت می توان گفت که بیشتر نیروهای شاغل در دانشگاه، نمونه هستند و معدل پاک دستی و خدمتگزاری آنان در مقایسه با شاغلان در دستگاه های دیگر، اگر بیشتر نباشد، کمتر هم نیست.
در همین جا لازم است به وجود سستی و نقصان در نظام ارزیابی کارمندان در دستگاه های دولتی اشاره رود و البته اقرار نمود که میزان لیاقت و زحمت و خدمتگزاری انسان ها را به دشواری می توان ارزیابی نمود و راه های متعارف و معمول در این زمینه، چندان از دقت برخوردار نیست.
به رغم کمبودها در این باره، به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، کمیته اجرایی تصمیم گرفت تا از برگزیدگان دانشگاهی به عنوان سمبلی از قدرشناسی، تجلیل کند و تعدادی از اعضای هیئت علمی و کارکنان شاغل و بازنشسته و دانشجویان به عنوان نمونه ای از بهترین نیروها بر اساس معیارها و اطلاعات ثبت شده، انتخاب و معرفی گردند.
آنچه در این انتخاب و معرفی و تجلیل مهم است، نام افراد معرفی شده نیست بلکه صرف قدرشناسی و جستجو برای انتخاب بهترین ها، از نام های معرفی شده، ارزشمند تر است.
در این راستا، کمیته ای متشکل از مدیران امور اداری، امور پژوهشی، تحصیلات تکمیلی، دفتر نظارت و ارزشیابی آموزشی، نماینده کانون بازنشستگان دانشگاه و نماینده کمیته اجرایی تشکیل گردید تا معیارها و مصداق های برگزیدگان دانشگاه را به استناد اطلاعات موجود شناسایی کند.
پس از بحث و بررسی مقرر گردید تا در محورهای زیر، برگزیدگان انتخاب شوند:
1- استادان و دانشیاران پیشکسوت با بیشترین سابقه خدمتی در دانشگاه.
2- استادیاران با بیشترین امتیاز آموزشی و پژوهشی در سه سال اخیر.
3- اعضای هیئت علمی و کارکنان بازنشسته.
4- کارمندان شاغل نمونه.
5- دانشجویان نمونه علمی، فرهنگی و ورزشی.
قرار است در اجلاسیه آیین شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه که در بهمن ماه برگزار می شود، با اهدای لوح و مدالیون، از افراد برگزیده در محورهای یاد شده تجلیل شود.
فراز پنجم:
شصتمین سالگرد، بهانه ای برای مستند سازی و تاریخ نگاری از دانشگاه است.
پیوند هر ملت و جامعه با گذشته خود، موجب نگهداشت میراث و داشته های فرهنگی و علمی آن ملت و بهره گیری نسل های جوان از آن داشته ها و اندوخته ها می گردد.
ملت و جامعه ای که بتواند و فرصت بیابد تا با گذشته و دیرینه خود پیوند برقرار کند، همچون درختی است که توانسته است ریشه های خود را به ژرفای زمین و خاک رسوخ دهد. چنین ملت ها و جوامع، همچون درختی تنومند و ریشه در خاک، به هنگام وزش بادهای تند، با بنیانی استوار، پابرجا و برپا می مانند.
دانشگاه نیز به عنوان جامعه ای کوچک و محدود در دل جامعه ای بزرگ، که تربیت و پرورش نسل های جوان را برعهده دارد، با یسته است تا در گام نخست بتواند وضعیت گذشته و حال ِخود را مستندسازی کند و پیشینه بلند خود را به ثبت و ضبط بسپارد تا در گام های بعدی، نسل جوان پرورش یافته در آن، به مستندسازی و تاریخ خوانی وتاریخ نگاری دوستی برقرار کنند.
از این رو، قرار است به بهانه برگزاری شصتمین سالگرد تأسیس دانشگاه چندین جلد کتاب و کتابچه با موضوعات مرتبط با تاریخ مبارزات سیاسی دانشجویان، پیشینه بلند و افتخار آمیز ساختمان موسوم به سه گوش، شناسان دانشکده ها، نقشه های مهندسی ساختمان های دانشگاه و تصاویر انفرادی و جمعی اعضای هیأت علمی دانشگاه به تدریج به زیور طبع مزین گردد.
از سوی دیگر، از تعدادی پیشکسوت و بازنشستگان دانشگاه خواسته شده است تا خاطرات و توصیفاتی از دوران خدمتی خویش را همراه با تصاویر، تدوین و نگارش نمایند تا به تدریج در سایت شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه به نمایش گذاشته شود.
چه خوب است سنت نیکوی ثبت تاریخ نویسی و وقایع نگاری در همه امور دانشگاه! از این رو، ضروری است که از ساختمان سازی گرفته تا انجام طرح های بزرگ عمرانی، به ثبت و تصویر کشانده شود تا مجموعه اقدامات دانشگاهیان در حافظه آیندگان قرار گیرد.
فراز ششم:
درس هایی که از پیشکسوتان دانشگاه باید آموخت
در برگزاری آیین شصتمین سالگرد دانشگاه، کوشش شده است تا برنامه ها با همفکری و به صورت فراگیر، با کمک همه نیروهای دانشگاه به اجرا درآید. از سوی دیگر از آنجا که دانشگاه متعلق به همه نیروهای داخلی خود است؛ سعی براین شده تا همه لایه ها و اقشار دانشگاه، به نوعی مخاطب برنامه ها قرار گیرند، چه نیروهای شاغل و چه نیروهای بازنشسته، چه اعضای هیأت علمی محترم و چه کارکنان و کارشناسان شریف و چه آن دسته از همکارانی که چهره در نقاب خاک کشیده اند و عمر خویش را در خدمت به گسترش دانایی در این دانشگاه سپری کرده اند.
در گفت و گو و مصاحبت با تعداد زیادی از بازنشستگان و پیشکسوتان دانشگاه برای جلب همکاری ایشان با کمیته اجرایی شصتمین سالگرد، جهت نوشتن یادها و خاطرات، شوق به دانشگاه و یادآوری خاطرات و توصیفات دوران خدمت در چشم و دل آنان به روشنی دیده می شود.
همه آنان حتی خانواده های ایشان از اینکه فردی پس از سالیان دراز، از سوی دانشگاه با آنان تماس گرفته است، بسیار خرسند می شوند و البته این نشانی از کم کاری دانشگاه و کانون بازنشستگان دانشگاه در برقراری تماس و قدردانی از پیشکسوتان است.
پشتکار و جدیت در انجام وظیفه و دفاع، صیانت و نگهداری از حقوق، مایملک و دارایی های دانشگاه، ویژگی دیگر پیشکسوتان است، به زبان دیگر، آنان دانشگاه را تنها به عنوان محل معاش فرض نمی کردند بلکه آن را جزئی از موجودیت و هویت خود می دانستند.
احساس می شود که نسل جدید و جوانی که امروز به استخدام دانشگاه درمی آید، نیازمند بهره گیری از صفات نیک پیشکسوتان است و از این رو، شناساندن خلق وخو و آشنایی با از خود گذشتگی های نسل بازنشسته ضروری به شمار می آید.
مدیران دانشگاه و به ویژه مسئولان مالی واداری دانشگاه باید بیش از پیش کوشش نمایند تا بازنشستگان دانشگاه با رضایت کامل از اینکه به حقوق قانونی خویش رسیده اند، دانشگاه را ترک کنند و جای هیچ شک و شبهه ای را برای آنان در این زمینه باقی نگذارند.
نسل گذشته از دانشگاهیان، تاریخ شفاهی دانشگاه را در سینه دارند و از این رو، برای گردآوری و تدوین پیشینه دانشگاه، باید آنان را به بازگویی و واگویی خاطرات و توصیفات ارزشمند دعوت نمود.
با توجه به آنچه گفته شد؛ از کارشناسان دانشگاه خواسته شده است تا تجربه و نظرات خویش را در باب روندهای مدیریت دانشگاه و فرآیندهای آن به رشته تحریر درآورند. زیست نامه اعضای هیئت علمی مرحوم و درگذشته، در حال گردآوری است. از پیشکسوتان خواسته شده است تا یادها و خاطرات خویش را بنویسند.لینگ شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه، در سایت دانشگاه محلی است که حاصل این کوشش ها را به اطلاع عموم دانشگاهیان می رساند.
فراز هفتم:
برنامه هاي آيين شصتمين سالگرد تاسيس دانشگاه، یک "کلیت"ِ فراگیر است.
در مراحل برنامه ریزی و طراحی و اجرای برنامه های آیین بزرگداشت شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه شهید چمران اهواز، کوشش شده است و می شود تا همه نیروها و خانواده بزرگ دانشگاه شهید چمران اهواز مشارکت داشته باشند و از زحمات همه نیروها، که هر یک به اندازه خود در رشد و بالندگی دانشگاه نقش داشته اند، قدردانی شود. برای آشنایی بیشتر دانشگاهیان با برنامه ها و نشان دادن شمول و فراگیر بودن آن، در قالب بند های زیر، نکاتی به اطلاع رسانده می شود:
1- در مرحله برنامه ريزي با همه نهادهاي فرهنگي و رسمي دانشگاه رايزني گرديد و با تشكل هاي اسلامي دانشجويي و هيئت علمي در اين باره نامه نگاري صورت پذيرفت.
2- در مرحله اجراي برنامه ها نيز از آحاد اعضاي هيئت علمي و رده هایي از كاركنان و كارشناسان دانشگاه درخواست كمك و ياري شده است. به گونه ای که عملا امروز همه اقشار دانشگاه در کارگروه های ویژه مشغول به فعالیت هستند.
3- در مجموعِ برنامه ها، كوشش شده است تا همه اقشار دانشگاه به ترتيب زير به گونه اي لحاظ شوند:
1- اسامي كاركنان متوفي، گردآوري و اعلام خواهد شد.
2- اسامي و زيست نامه اعضاي هيئت علمي متوفي گردآوري و به مرور در لینک شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه اعلام مي گردد.
3- كليه اعضاي هيئت علمي بازنشسته دانشگاه مهمان ويژه مراسم هستند.
4- تعدادي از مديران و كارکنان بازنشسته دانشگاه مهمان ويژه مراسم هستند.
5- از كارشناسان دانشگاه دعوت شده است تا نظرات خويش در موضوعات مديريتي را در قالب يادداشت هاي كوتاه و نيمه تخصصي بنويسند.
6- پس از چندين سال وقفه، كارمندان نمونه دانشگاه معرفي خواهند شد.
7- كاركنان و اعضاي هيئت علمي بازنشسته نمونه و برگزيده ، معرفي خواهند شد.
8- دانشجويان نمونه در زمينه فرهنگي، علمي و ورزشي معرفي مي گردند.
9- استادياران با بيشترين امتياز پژوهشي و آموزشي در طی سه سال گذشته، معرفي خواهند شد.
10- استادان و دانشياران پيشكسوت با بيشترين سابقه خدمتي معرفي مي شوند.
11- گزارش عملكرد جهاد دانشگاهي خوزستان ، دفتر نمایندگی مقام معظم رهبري، پارك علم و فناوري خوزستان به عنوان واحدهای مستقل که در دل دانشگاه رشد یافته اند؛ به مناسبت شصتمين سالگرد منتشر مي شود.
12- از استادان دانشگاه،استادان پيشكسوت و مديران دستگاه هاي اجرايي استان درخواست شده است كه به اين مناسبت فرخنده پيام صادر كنند.
13- كاركنان بازنشسته مورد تجليل قرار خواهند گرفت وجهت سرو ناهار دعوت خواهند شد.
14- گزارش تصويري از زحمات نيروهاي فضاي سبز ، نگهباني و تنظيفات تهيه و منتشر مي شود.
4- در مجموع، برنامه ها را مي توان در دسته هاي زير قرار داد:
1- چاپ و انتشار كتاب شناسان دانشكده ها، انتشار كتاب معرفي دانشگاه به زبان فارسي و انگليسي.
2- مستندسازي تصويري در قالب تور مجازي از دانشگاه .
3- توليد فيلم معرفي جامع دانشگاه، انتشار گزارش آماري از فعاليت ده سال گذشته دانشگاه و گزارش تحليلي از وضعیت آموزش عالي استان.
4- برنامه ورزشي پياده روي بزرگ دانشگاهيان.
5- كمك در راه اندازي تشكل هاي مردم نهاد مانند شوراي صنفي اعضاي هيئت علمي و شورای صنفی كاركنان و كانون دانش آموختگان دانشگاه.
6- جمع آوري خاطرات و يادها طي مصاحبه با پيشكسوتان دانشگاه (تاريخ شفایی دانشگاه)
7- جمع آوري و انتشار تصاوير قديمي و تاريخي دانشگاه و انتشار كتاب حاوي تصاوير و نقشه هاي ساختمان هاي دانشگاه.
8- برگزاري مراسم تجليل از اقشار دانشگاهي و اهداي مداليون و طرح كاشي به ايشان.
اکنون روشن است که محورهایی مانند مستندسازی، بزرگداشت نیروی انسانی، جبران کاستی های دانشگاه و بالا بردن میزان همگرایی و همدلی میان دانشگاهیان از اهداف پایه ای آیین بزرگداشت شصتمین سالگرد تاسیس دانشگاه است و امیدواریم بتوانیم به این اهداف دستیابیم.