تشریح اقدامات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از سال 92 تا کنون از زبان دکتر شکرالله سلمان زاده

دکتر شکرالله سلمان زاده معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و رئیس مرکز بهداشت استان خوزستان از اقدامات انجام شده توسط معاونت بهداشت دانشگاه در 2 سال اخیر می گوید.

لزوم اجرای طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت و درمان

وجود برخی چالش​ها در حوزه سلامت موجب شد اجرای طرح تحول در نظام سلامت به یک اولویت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبدیل شود. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید حوزه سلامت به یکی از اولویت های اصلی کشور تبدیل شد. نگاه وزارت بهداشت این است که همه مردم،  خدمات بهداشتی و درمانی را بصورت فعال دریافت کنند. بنابراین طرح تحول نظام سلامت علاوه بر حوزه های درمان در حوزه بهداشت نیز با هدف تامین، حفظ و ارتقاء سطح سلامت مردم در شهرها و روستاها به اجرا درآمد و برای مناطق حاشیه شهرها نیز پایگاههای سلامت با هدف پیشگیری و مداخلات موثر برای بیماریهایی که سیمای مرگ را در کشور تشکیل میدهند و بیشترین صدمه را به سبب مسائل مالی به کشور وارد میکنند طراحی و پیاده سازی شد.

احداث 94خانه بهداشت، تجهیز آزمایشگاه ها در مراکز بهداشتی و جذب بیش از 500 نفر از فارغ التحصیلان رشته های سلامت

حوزه بهداشت در سراسر کشور از ساختار مناسبی برخوردار بوده و تشکیلات ریشه ای و بنیادی قابل قبولی دارد و همواره یکی از افتخارات نظام سلامت کشور، ساختار مناسب حوزه بهداشت است با این وجود یکی از مشکلات حوزه بهداشت این بود که طرح گسترش شبکه در استان کامل نشده بود.در راستای اجرای طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت گام های خوب و موثری برداشته شده است که از برجسته ترین آنها می توان به پروژه احداث 94 خانه بهداشت با اعتباری بالغ بر 80 میلیارد ریال اشاره کرد که از این خانه های بهداشت تعداد74 موردتکمیل و آماده بهره برداری است. همچنین بهبود استاندارد مراکز بهداشتی و درمانی با اعتباری بالغ بر 71 میلیارد ریالو تجهیز 27 آزمایشگاه در مراکز بهداشتی درمانی در راستای اجرای برنامه بیمه روستاییان، عشایر و شهرهای زیر 20 هزار نفر از دیگر اقدامات برجسته در این دانشگاه می باشد. همچنین بیش از 500 نفر از فارغ التحصیلان در رشته های تغذیه، سلامت روان، پرستاری، علوم آزمایشگاه، مدیریت اجرایی، بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای جذب و آموزش های لازم را در زمینه کاری خود دریافت نمودند تا بتوانند به عنوان مراقبین سلامت، خدمات بهداشتی را در روستاها و حاشیه شهرها برای مردم به صورت فعال ارائه نمایند.

افزایش تعداد پایگاه های مراقبت سلامت در حاشیه شهرها

دستاوردهای بسیاری با اجرای نظام شبکه بهداشت در کشور بدست آمد که مهمترین آن افزایش چشمگیر سطح امید به زندگی مردم از حدود ۴۵سال به ۶۵سال بود.پس از پایان جنگ تحمیلی در ایران اتفاقات زیادی در حوزه سلامت جامعه و بخصوص استان خوزستان رخ داد و سیاست گذاران حوزه سلامت نتوانستند پیش بینی درستی از آینده حوزه سلامت داشته باشند که منجر به تغییر سبک و الگوی زندگی و تغییر جمعیتی مردم شد و بسیاری از مردم از روستانشینی به شهرنشینی روی آوردند و حاشیه نشینی نیز به سرعت افزایش یافت. یکی از مشکلات و چالش​هایی که در شروع کار دولت یازدهم وجود داشت، نبود عدالت در سلامت بود. تمام خدمات در روستاها ارائه می​شد اما در حاشیه شهرها خدمات بهداشتی به خوبی ارائه نمی​شد.مهاجرت روستاییان به شهرها نیز در یک فاصله زمانی افزایش یافت و حاشیه شهرها به طور نامناسبی گسترش پیدا کرد و متاسفانه خدمات و مراقبت​های اولیه سلامت در آن جا اجرا نشد. این شرایط موجب شد تا دولت جدید برنامه مدون و منظمی برای ساماندهی سلامت حاشیه شهرها در نظر گرفته شود و همان‌طور که در روستاها خانه بهداشت راه​اندازی شد، تصمیم بر آن شد در حاشیه شهرها نیز پایگاه سلامت راه اندازی شود. خوشبختانه دراین راستا در حوزه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز توانستیم 42 مرکز سلامت جامعه، 20 پایگاه سلامت ضمیمه  و 66 پایگاه سلامت غیر ضمیمه را راه اندازی و بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر از ساکنین  مناطق حاشیه نشین و سکونتگاههای غیر رسمی را زیر پوشش قرار دهیم.اگر به حاشیه شهرها توجه کنیم سکونتگاههای غیر رسمی زیادی وجود دارد که مراکز بسیار مستعدی برای شیوع بیماریها هستند و از نظر سلامت شرایط خوبی ندارند و خدمات سلامت به طور فعال به مردم این مناطق ارائه نمیشود، در صورتی که یکی از ویژگی های نظام سلامت در روستاها ارائه خدمات سلامت به صورت فعال است و بازوی اصلی خدمت رسانی به مردم در روستاها بهورزان هستند که در این بازدید در سال 93 تعداد 90 نفر بهورز جذب و در پایگاه های سلامت مشغول خدمت رسانی شدند.

موفقیت 90 درصدی در اجرا و پیاده سازی برنامه پزشک خانواده

از آنجایی که وظیفه ارائه خدمات سلامت در روستاها و رهبری تیم سلامت برعهده پزشک است، از جمله مشکلاتی که در روستاها وجود داشت، نبود پزشک برای تیم​های سلامت بود. وظایف پزشک در تیم​های سلامت روستاها با شهرها متفاوت است به گونه​ای که پزشک در روستا، جامع​نگر است و علاوه بر وظیفه درمان، مشکلات بهداشتی منطقه تحت پوشش خود را شناسایی می‌کند، بیماریابی و انجام خدمات به شکل فعال از سوی پزشک و تیم سلامت صورت می گیرد.در زمینه پزشک متخصص، کمبود مشاهده می شود. اما اکنون اکثریت تیم​های سلامت دارای پزشک هستند. این در حالی است که در سال 92، 66.9 درصد و در شش ماهه اول سال 94، 89.6 درصد افزایش پزشک خانواده در مراکز مجری را داشته ایم.همچنین در این زمینه توانستیم مراکز اسکان پزشکان از 34 مرکز در سال 92 را به 54 مرکز در سال 94 افزایش دهیم.

افزایش تعداد واحدهای دندانپزشکی

از دیگر اقدامات انجام شده در طرح تحول نظام سلامت حوزه بهداشت، تجهیز مراکز دندان‌پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی روستایی است. در این زمینه تعداد واحدهای دندانپزشکی از 32واحد در سال 92 به 47 واحد تا آبان 94 و نیروی انسانی دندان‌پزشک اعم از دندان‌پزشک یا کاردان و تکنسین دهان و دندان از 34 نفر  در سال 92 به 49نفر درسال 94 افزایش داشت.

افزایش درصد شاخص​های بهداشتی خوزستان بهتر از شاخص های کشوری

کاهش شاخص مرگ و میر نوزادان زیر یک و پنج سال

میزان مرگ و میر نوزادان در یک‌هزار تولد زنده که یک شاخص مهم جهانی است، در فاصله سال‌های 90 تا 92 به حدود 12.45 رسید و خوشبختانه اکنون به 9.92 کاهش یافته است. میزان مرگ و میر کودکان زیر یک سال در هر یک هزار تولد زنده نیز از17.6به 13.8 کاهش پیدا کرده که در این زمینه شاخص خوزستان از شاخص کشوری بهتر است. همچنین میزان مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در یک‌هزار تولد زنده نیز از 22.22 به 15.9 کاهش پیدا کرد و در این مورد نیز رقم خوزستان نسبت به شاخص کشوری پایین‌تر است و وضعیت بهتری داریم.

افزایش میزان باروری کلی

یکی دیگر از شاخص​ها، میزان باروری کلی است. میزان باروری کلی در واقع تعداد فرزندانی است که هر مادر در دوره باروری خود به دنیا می‌آورد. برای تجدید نسل و افزایش جمعیت جوان و پویا، باید میزان باروری کلی بالای 2 درصد باشد. متاسفانه این شاخص اکنون در کل کشور 1.7 است. با این حال در استان خوزستان پس از ابلاغ سیاست​های جمعیتی، کار فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در این زمینه شروع شد و در دوسال اخیر این شاخص ارتقاء یافته و به 2.7 درصد رسیده است.  انجام 99.9 درصد از زایمان ایمن مادران باردار در بیمارستان و تسهیلات های زایمانی توسط افراد دوره دیده، کاهش تعداد مرگ مادران باردار از 17 مورد در سال 92 به 12 مورد در سال 93 و  استفاده از آمبولانس هوایی جهت انتقال مادران باردار نیازمند خدمات درمانی در  مناطق عشایری  به نزدیک ترین مرکز درمانی، از برجسته ترین اقدامات معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در این راستا می باشد.

افزایش سطح بهداشت و سلامت خانواده

در بحث سلامت خانواده نیز مهمترین هدف ما کاهش مرگ و میر کودکان یک تا 59 ماهه، ترویج تغذیه کودک با شیر مادر و کاهش مرگ مادران و برنامه ریزی برای سالمندان و میانسالان است .کاهش 25 درصدی بیماری های غیرواگیر و مرگ و میر ناشی از آن، کاهش 30 درصدی مصرف نمک و مواد دخانی، کاهش 10 درصدی در عدم تحرک فیزیکی و قند نوشابه ها، افزایش 15 درصدی سبوس آردها و غنی سازی آرد مصرفی با آهن و فولیک اسید و... از جمله برنامه های حوزه بهداشت بوده است. خوشبختانه در راستای ارتقاء سطح سلامت خانواده ها توانستیم  170 هزار نفر از 240 هزار نفر جمعیت بالای 30 سال روستائی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز را از نظر دیابت غربالگیری کنیم که با توجه به شیوع 3.65 درصدی بیماری دیابت در روستاها، مراقبت های مستمری از 7 هزار بیمار دیابتی روستائی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز توسط پزشکان مستقر در مراکز بهداشتی درمانی انجام می شود. از مهمترین اقدامات صورت گرفته جهت سلامت در خانواده می توان به غربالگری بیش از 66 هزار نوزاد از نظر هیپو تیروئیدی نوزادی و PKU، شناسایی129 نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید و 7 نوزاد مبتلا به PKUدر طول یکسال گذشته و اجرا و پایش  برنامه آموزش تغذیه و مکمل یاری ویتامینD شامل خرید و توزیع مکمل مورد نیاز دختران و پسران مقاطع متوسطه دوره اول و دوم  جهت تمامی شهرستان ها، افزایش 27درصد تعداد کودکان تحت پوشش برنامه حمایتی و بهبود وضع تغذیه کودکان زیر6سال مبتلا به سوء تغذیه خانوارهای نیازمند از 2600کودک به 3300کودک اشاره نمود.همچنین با توجه به شیوع 7.1 درصد فشار خون در روستاها، از 17 هزار بیمار مبتلا به فشارخون بالا توسط پزشکان مستقر در مراکز بهداشتی درمانی  روستائی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز مراقبت مستمر صورت میگیرد.

ارتقاء برنامه مشاوره ای ازدواج و انجام وارنیش تراپی

یکی دیگر از اقدامات انجام شده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ارتقا برنامه مشاوره حین ازدواج در سه منطقه (شرق اهواز- غرب اهواز- اندیمشک) است به گونه ای که ساعت آموزش مشاوره ازدواج به زوجین از 2 ساعت  به 4 ساعت افزایش یافته و علاوه بر استانداردهای وزارتی، توانمندسازی زوجین در ابعاد سلامت معنوی، سلامت روانی ، سلامت اجتماعی و سلامت جسمی نیز صورت می پذیرد.

برنامه وارنيش فلورايدتراپی یکی از برنامه های موثر در پیشگیری از پوسیدگی دندان می باشد. در همین راستا در مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت سراسر استان خوزستان  همزمان با سراسر کشور طرح ارتقای سلامت دهان و دندان دانش آموزان به منظور پیشگیری اصولی از پوسیدگی های دندانی اجرا شد و بیش از 150 هزار عدد وارنیش فلوراید بین دانش آموزان استان توزیع گردید.

راه اندازی آزمایشگاه مرجع منطقه ای سل در استان خوزستان

به منظور ارتقاء سطح دانش کارشناسان آزمایشگاه های مراکز بهداشت استان خوزستان و استان های همجوار، بخش آموزشی آزمایشگاه مرجع منطقه ای سل استان خوزستان در سال 1392 به همت مرکز مدیریت بیماریهای واگیر و آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت و همکاری سازمان ملل متحد راه اندازی شد که در فاز اول و دوم آن بخش های میکروسکوپی و محیط سازی، کشت و آنتی بیوگرام و در فاز سوم، بخش آموزشی این آزمایشگاه به منظور ارتقاء سطح دانش کارشناسان آزمایشگاه های مراکز بهداشت استان خوزستان و استان های همجوار، با اعتباری بالغ بر یک میلیارد ریال راه اندازی شد. آزمایشگاه مرجع منطقه ای سل مستقر در اهواز یکی از 9 قطب آزمایشگاه های پیشرفته سل کشور است که تاکنون موفق به اخذ دوگواهی نامه بین المللی از سوی آزمایشگاه فراملی سوئد گردیده است.

راه اندازی آزمایشگاه مرجع ایدز استان خوزستان

به منظور تمركززدايي در نظام تشخيصي و در راستاي برنامه تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت و تعهد دولت براي خدمت‌رساني هرچه بيشتر و موثرتر به هموطنان در اقصي نقاط كشور، معاونت بهداشت وزارت بهداشت از پاييز سال 92 براي اولين بار در كشور اقدام به تاسيس و راه‌اندازي شبكه آزمايشگاهي تشخيص اچ‌آي‌وي در يازده دانشگاه علوم ‌پزشكي به عنوان آزمايشگاه‌هاي قطب كشوري نمودکه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز در جمع این 11 دانشگاه در کشور قرار داشت. هريك از این دانشگاه‌ها متعهد به پشتيباني آزمايشگاه‌هاي معين تعيين شده براي انجام آزمايش‌ها، آموزش و نظارت بر فعاليت‌هاي آزمايشگاه‌هاي معين و مراقبت از كيفيت نظام آزمايشگاهي در آزمايشگاه‌ قطب و همه آزمايشگاه‌هاي معين مربوطه مي‌باشند. بدين ترتيب با راه‌اندازي اين شبكه، براي اولين بار در كشور، تمام دانشگاه‌هاي علوم‌پزشكي كشور تحت پوشش نظام تشخيص آزمايشگاهي قرار گرفته‌اند. در اين آزمايشگاه‌ها تمام مراحل تشخيص اچ‌آي‌وي اعم از آزمايش تشخيص سريع، آزمون­هاي الايزا، شمارش سلول­هاي CD4و نهايتاً تست­هاي مولكولي قابل انجام است. اين فرآيند گام بسيار مهمي در راستاي پيشگيري از انتقال اچ‌آي‌وي از مادر به نوزاد و همچنين پايش درمان اچ‌آي‌وي است.
 
راه اندازی 5 مرکز کرایوتراپی جهت درمان بیماران مبتلا به سالک

شیوع بیماری سالک در یک منطقه به نوعی بازتاب دهنده اشکالات اساسی در زیرساختهای مرتبط با سلامت در آن منطقه است. سالانه در کشور حدود 25000 مورد ابتلا به سالک رخ میدهد که 21000 مورد آن مربوط به 15 استان کشور است و خوزستان جزء استانهایی است که شیوع سالک بالایی در آن دارد. برای مقابله با سالک، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و به تبع آن مرکز بهداشت استان نقش خود را که همان ارائه آموزش، تامین دارو، درمان و راه اندازی مراکز کرایوتراپی است به خوبی ایفا نموده است و اقدام به راه اندازی 5 مرکز کرایوتراپی جهت درمان بیماران مبتلا به سالک نموده است.خوشبختانه با اقدامات خوبی که انجام شده در 5 سال گذشته هیچ موردی از ابتلا به این بیماری در استان گزارش نشده است. ولی باید توجه داشت عامل بیماری، مخزن بیماری و ناقل آن؛ هر سه در منطقه وجود دارد و شرایط برای ابتلا فراهم است.
 
احداث ساختمان جدید آزمایشگاه رفرانس آب استان

همانگونه که به تدریج از سمت بیماری‌های عفونی و واگیر به سمت بیماری‌های غیر واگیر و غیر عفونی در حرکت هستیم، باید امکانات پیشگیری از این نوع بیماری‌ها را نیز به تدریج تقویت کنیم. یکی از مهمترین مباحث، فاکتورهای بیماری زای موجود در منابع آب است که به صورت غیر مستقیم بر روی منابع غذا و در نهایت بر سلامتی انسان تأثیرگذار است. آنچه که باعث نگرانی می‌شود، عوامل خطری است که منابع آب شربی نظیر چاه‌های آبی که در مناطق روستایی قرار دارد را تهدید می‌کند. چرا که کودهای شیمیایی و یا سموم در اطراف این چاه‌ها وجود دارند که با احداث و تجهیز آزمایشگاه رفرانس گامی اساسی در تلاش برای نظارت بر تصفیه اصولی این نوع آب‌ها می باشد.

تدوین کتاب سلامت و آموزش به دانش آموزان در مدارس در زنگ سلامت

به منظور فرهنگ سازی سلامت، نهادینه کردن عادت ها، رفتارهای بهداشتی و مطلوب در میان دانش آموزان به عنوان آینده سازان جامعه و سفیران سلامت در خانواده ها، برای نخستین بار در کشور معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با همکاری اداره کل آموزش و پرورش استان و استانداری خوزستان یک ساعت در هفته را به آموزش سلامت در مدارس اختصاص داده که در این ساعت موضوعات مختلف بهداشتی به دانش آموزان آموزش داده می شود و به منظور هماهنگ سازی مطالب آموزشی در زنگ سلامت مدارس، کتاب سلامت را برای دو مقطع ابتدایی و متوسطه اول به صورت دوازده جلسه آموزشی با موضوعات مختلف بهداشتی تدوین، چاپ و در اختیار همه دانش آموزان خوزستانی قرار دادیم.

افزایش درصد مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد خوراکی و بهداشتی دارای معیارهای بهسازی و بهداشتی مناطق شهری و روستایی

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت سالانه حدود چند میلیون کودک زیر 2 سال در اثر بیماری های اسهالی جان خود را از دست می دهند که علت عمده آن آلودگی غذا و آب آشامیدني می باشد.در کشورهای صنعتی حدود 30 درصد افراد از بیماریهای منتقله از آب و غذا رنج می برند در حالی که در کشور های جهان سوم حدود 80 درصد کل بیماری ها و 33 درصد مرگ و میرها ناشی از مصرف آب و غذای آلوده می باشد نظارت و کنترل وضعیت بهداشتی مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد غذایی، اماکن عمومی مشمول وغیرمشمول و اماکن بین راهی، نظارت و کنترل وضعیت بهداشتی واحدهای خبازی استان، کنترل مستمرروند حذف مصرف جوش شیرین از نان، نظارت بر روند معرفی پیشه وران به آزمایشگاه و صدور کارت معاینه پزشکی جهت آنها طبق دستورالعملهای صادره، نظارت و کنترل سنجش ید در نمکهای خوراکی تصفیه یددار وجلوگیری ازعرضه نمکهای غیرتصفیه، نظارت بر فعالیتهای آموزشگاه های صنوف، رسیدگی به شکایات مردمی در زمینه تخلفات بهداشتی مراکز واماکن عمومی و بین راهی و بهداشت موادغذایی، نظارت بر نمونه برداری مواد غذایی مشکوک و نتایج آزمایشگاه ونحوه معدوم نمودن مواد غذایی فاسد توسط بازرسین بهداشت محیط و .... از مهمترین اقداماتی است که معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اقدام به انجام آنها می نماید. در همین راستا آمار مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد خوراکی و بهداشتی دارای معیارهای بهسازی و بهداشتی مناطق شهری از 93.19 درصد در سال 92 به 95.37 درصد در سال 93 رسیده و تا آبان ماه 94، 96.59 درصد می باشد. همچنین مراکز تهیه و توزیع و فروش موارد خوراکی و بهداشتی دارای معیارهای بهسازی و بهداشتی مناطق روستایی از 89.39 درصد در سال 92 به 94.13 درصد در سال 93 رسیده و این رقم تا آبان ماه 94، معادل 94.12 درصد می باشد. همچنین شاهد افزایش درصد اماکن عمومی دارای معیارهای بهداشتی و بهسازی در مناطق شهری و روستایی بوده ایم.از دیگر اقدامات برجسته معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می توان به انجام بیش از 380 هزار مورد بازرسی از مراکز تهیه و توزیع و اماکن عمومی و اماکن بین راهی، انجام تعداد بیش از 4000 مورد آزمایش میکروبی آب و بیش از 1200 مورد کلرسنجی، استقرار واحد مدیریت و کاهش خطر بلایا در سطح معاونت و شهرستان ها اشاره نمود.

رسانه های تولیدی جهتارتقاء سطح سلامت و ترويج بهداشت در جامعه

برنامه هاي آموزشي بنحوي بايد اجرا گردد كه باعث ارتقاء سطح سلامت و ترويج بهداشت در جامعه گردد . اين امر زماني ميسر است كه آموزشها منجر به تغيير رفتار گردد و تك تك افراد بتوانند در رفع مشكلات و معضلات بهداشتي خود تلاش نمايند و از امكانات موجود خدمات بهداشتي درماني در جامعه بهره مند گردند. معاونت بهداشت دانشگاه با همکاری روابط عمومی علوم پزشکی جندی شاپور اهواز جهت ارتقاء سطح سواد سلامتی عموم مردم و آموزش سلامت اقدام به طراحی و چاپ پوستر و پمفلت هایی با آموزش های خودمراقبتی و پیام های بهداشتی نموده همچنین رسانه هایی از قبیل تیزر، کلیپ و فیلم های مستندی را در این خصوص تهیه و از طریق صدا و سیمای مرکز خوزستان پخش نموده است. از جمله این رسانه های میتوان به پخش کلیپ شستشوی صحیح دست ها و سبزیجات، توصیه های تغذیه ای در ماه رمضان، توصیه های رعایت موارد بهداشتی در ماه رمضان، مستند در مسیر عشق در خصوص توصیه های بهداشتی به زائرین اربعین ابا عبدالله الحسین(ع)، سرباز اول ویژه بهورزان و .... را نام برد. همچنیناز دیگر رسانه های آموزشی می توان به طراحی و چاپ 8000 پوستر هفته سلامت روان  و توزیع آن در سطح دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور، تدوین و چاپ 2500 جلد  کتاب منزلت انسانی در سلامت روان به مناسبت هفته سلامت روان، خرید و توزیع بیش از 27 هزار جلد  کتاب "ازدواج و مبانی اسلامی و روابط عاطفی و اجتماعی"و توزیع درمراکزمشاوره قبل از ازدواج جهت زوجین ، توزیع 30000 هزار پمفلت فرزند آوری ، توزیع 5000 نشریه جمعیت وباروری سالم، توزیع 2700 جلد کتاب سن و ناباروری درمراکز بهداشتی، توزیع 1000 جلد کتاب پیامدها ومشکلات تک فرزندی درمراکزبهداشتی، توزیع 8000 سی دی ساقدوش بصورت رایگان در مراکز مشاوره قبل از ازدواج وآموزش بیش از 4300 زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره حین ازدواج در خصوص ازدواج ، روابط عاطفی و اجتماعی اشاره نمود.

راه اندازی سامانه 190

به امید خدا در آینده ای نزدیک شاهد راه​اندازی سامانه بهداشت با شماره 190 در طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت خواهیم بود که در این سامانه نیز همچون سامانه فوريت​هاي پليسي 110، مشارکت مردم را می​طلبیم تا با مشاهده هرگونه تهدید و مشکل بهداشتی، با شماره 190 تماس و موارد را اطلاع​ رسانی کنند.