چرا حسن روحانی به «فصل ترمیم» کابینه‌ رسید؟

مصطفی صادقی: اصل موضوع را دیگر کسی تکذیب نمی کند؛ آقای رییس‌جمهور تصمیم به ترمیم کابینه گرفته است؛ آن‌هم درست چند ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری. این خبر اگر در دوران رییس‌جمهور سابق اعلام می‌شد چندان محل تامل و حتی تحلیل نبود، چرا که محمود احمدی‌نژاد اولین نکته‌ای که در مواجهه با مسایل به ذهنش می‌رسید «حذف» بود و «تغییر». آن‌چه اما اخبار ترمیم کابینه در روزهای اخیر را محل تحلیل و تفسیر می‌کند روش و منش کاملا متفاوت حسن روحانی است.

او رییس‌جمهوری است که در کارنامه کاری‌اش کمترین تغییر کارگزارانش را داشته؛ سخت انتخاب کرده و تا امروز بر سر انتخاب‌هایش مانده است. زمانه اما عوض شده است، حالا فصل ترمیم است و تجدید قوا. دلایل قابل شمارشی برای آقای رییس‌جمهور پشت سر هم ردیف شده تا او قانع شود که باید برای ماه‌های پیش رو در برخی بخش‌ها با همکارانی تازه ادامه مسیر دهد. همین جاست که ما باید فراتر از خوانش اخبار، به تحلیل چرایی این تصمیمات بپردازیم. این‌که چرا حسن روحانی بالاخره بعد از یکسال راضی شده تا برخی مدیران عالی‌رتبه دولت را تغییر دهد.

او دیرتر از آن‌چه در ذهن داشت به برجام رسید؛ عمر دولتش به نیمه رسیده بود و زمان برای چیدن میوه برجام تنگ‌تر از حد تصور اولیه بود. گریز و چاره‌ای نبود . باید به عنصر زمان اجازه دخالت در ماجرا را می‌داد. نکته این بود که حسن روحانی یک رییس‌جمهور پر حوصله است که سیاست را با صبر لازمه‌اش دنبال می‌کند. شاید تفسیر درست‌ترش این باشد: «روحانی هرگز یک رییس‌جمهور زودخواه نبوده است.»

همان زمان یک بحث مهم به میان آمد؛ «کابینه باید با تغییر مواجه شود». این را فقط اصول‌گرایان منتقد و اصلاح‌طلبان به وزرای خاصی از دولت نمی‌گفتند. می‌شد این سخنان را هم از درگوشی‌های برخی موثران در تصمیمات آقای رییس‌جمهور شنید و هم در مصاحبه‌های آنها رصد کرد. چه این‌که حتی حسام‌الدین آشنا در مصاحبه با یک رسانه این‌گونه از پشت‌پرده اراده تغییر و بحث‌های داخلی تصمیم‌سازان روایت کرده بود: « گزارش‌ها و بررسی‌های ما نشان می‌دهد که پس از انتخاب وزیر اطلاعات، آرامش خوبی به فضای داخلی نشسته است. در حوزه وزارت کشور رییس‌جمهور با انتخاب وزیر کشوری که برای شخص رییس‌جمهور مورد اعتماد بود و او را فراجناحی می‌دانست سعی کرد این پیام را به جامعه بدهد که با یک دوره توام با آرامشی مواجه خواهیم بود. برخی از سفرهای استانی برای تیم رییس‌جمهور روشن کرد که برخلاف تصور اولیه، برخی استانداران توانایی کافی را برای اداره استان ندارند. لذا تغییرات در دولت اتفاق خواهد افتاد هم در سطح وزرا و هم در سطح استاندارها. انتخاب استانداران عملا با موافقت هیئت دولت انجام می‌شود. فقط وزیر کشور و رییس‌جمهور در این باره تصمیم نمی‌گیرند.استاندارانی که انتخاب شده‌اند مورد تایید هیئت دولت هستند و البته هیچ‌کس هم نمی‌تواند ادعا کند که بهترین انتخاب‌ها انجام شده است.»

این جمله حسام‌الدین آشنا و حرف رییس‌جمهور در شیراز سرآغازی پر ماجرا برای رسانه‌ها و محافل سیاسی بود . روحانی در سفر به شيراز در مقابل پرسش خبرنگاران كه از او در مورد احتمال تغييرات در كابينه پرسيده بودند اعلام كرده بود كه اگر نياز باشد كابينه را تغيير مي‌دهد. حالا همه لیست‌هایی داشتند که نام افراد رفتنی و گزینه‌های آمدنی در آن ثبت بود. گمانه‌ها فزونی یافته و تحلیل‌ها یکی پس از دیگری نگاشته می‌شد. زمان اما هر چه گذشت خبری از تغییر نبود. به شکل محدود استاندارانی تغییر یافتند و معاونانی جایگزین شدند این اما آن اتفاقی نبود که همه منتظرش بودند. معلوم بود روحانی فکر دیگری دارد و ترمیم را برای دوره‌ای دیگر گذاشته است.

شاید او همچنان در انتظار رسیدن وقت بهره بردن از برجام بود و می‌دانست زمان کلید زدن فاز جدید سیاست‌ورزی‌اش در حوزه کشورداری فرا نرسیده است.

این وسط، اما یک نکته مهم هم پدیدار شده است، رقبا دست به کار شده اند، تحلیل پشت تحلیل می‌آورند که چنین شده یا چنان شده که دولت جبر تغییر یافته است. نکته اما این است که ترمیم هر دلیل جانبی دیگری هم داشته باشد، ربطی به امروز و هر آن‌چه منتقدان ردیف می‌کنند ندارد. تصمیم به ترمیم از آغاز دوران پسا برجام اختیار شده بود، روحانی تنها در انتظار فرا رسیدن زمان ترمیم بود.

حالا سوال این است که این ترمیم کابینه، سخت و هزینه‌زا خواهد بود؟ به نظر می‌رسد روحانی چندان دل‌آشفته این پرسش نیست. می‌داند جنس پارلمان دهم با مجلس گذشته توفیر دارد و تعاملش با پارلمانتاریست‌ها آن‌چنان است که چالش چندانی در پی نخواهد بود. او خیالش راحت است که همکارانی که از کنارش می‌روند احساس وزرای معزول دولت قبل را ندارند. قرار نیست آشوبی در کابینه ایجاد شود. می‌خواهند قطار دولت را روی ریل فراهم شده، با قدرت و کیفیت بهتری راهبری کنند. روحانی حالا باید گوش‌هایش را به صداهای نخراشیده و آن‌چنانی که می‌خواهند صورت بازی را تغییر دهند بسته، و همچنان با حوصله به سیاست‌ورزی‌اش ادامه دهد. او درست تصمیم گرفته؛ حالا فصل ترمیم است.