مقدمات راه اندازی موزه های صنعت نفت ایران با حکم وزیر نفت در تاریخ 22 دیماه 1392فراهم آمد.مهندس زنگنه با انتصاب دکتر نعمت الهی به عنوان مجری طرح موزه های صنعت نفت،به او ماموریت داد تا با تشکیل کارگروهی مرکب از صاحبنظران و کارشناسان برجسته و بهره برداری از نتایج مطالعات موارد مشابه در سراسر جهان برای پیشبرد طرح ایجاد موزه های نفت کشور اقدام کنند،اما این مهم در تداوم تلاشی بود که از دوران قبلی حضور تیم فعلی مدیریت وزارت نفت از ابتدای دهه ی هشتاد شروع شده بود و از سال1384دچار وقفه ای هشت ساله شد!

ققنوس موزه های نفت از خاکستر خود برخاست تا تحقق آرزوی دیرینه علاقمندان و فعالان حوزه تاریخ و گردشگری صنعت نفت باشد.تلاشی برای ثبت و ضبط یک قرن فعالیت صنعت نفت در ایران که جای خالی آن احساس می شد.

این بار،ساخت موزه ها در سه محل؛مسجد سلیمان،آبادان و تهران ذز ذستور کار قرار گرفت. اقدامات خوب مطالعاتی و مقدماتی در ساخت این موزه ها به سرعت و البته با دقت در حال انجام است و از این میان آماده شدن نسبی موزه ی آبادان برای افتتاح در سال جاری،نوید بخش افتتاح این موزه و ایجاد ارزش افزوده و کارآفرینی مستقیم و غیرمستقیم در حوزه گردشگری بعنوان یکی از عرصه های ایجاد اقتصاد درون زا و کارآفرین است.

بدون شک، مقدمه ی ضروری برای هر پروژه ی اجرایی موفق،مطالعه و تحقیق مناسب پیرامون عناصر و موارد مرتبط با آن موضوع بوده و هیچ پروژه ی عملیاتی و اجرایی مطلوب و موفق را نمی توان یافت که مستند و بر مبنای یک سناریو و"نقشه ی راه"(Map Way) مناسب نباشد.

موزه ی نفت آبادان نیز پشتوانه مطالعاتی و علمی ارزشمندی دارد که بیانگر حساسیت کارفرما و دانش و علم و تجربه مشاور در این زمینه است.بازخوانی سناریو و طرح مطالعاتی موزه ی نفت آبادان در آستانه افتتاح این موزه در آینده ی نزدیک،تلاش های ارزشمند مجموعه فعالان این عرصه را به خوبی نشان می دهد.خصوصاً اینکه افتتاح این موزه در سرزمین شهید پرور و مقاوم آبادان و در سال اقدام و عمل برای تحقق اقتصاد مقاومتی،گویایی تلاش و اهتمام وزارت نفت در این زمینه است.

خدمات مطالعاتی جهت اجرای طرح اجرایی موزه نفت آبادان در پنج بخش و با دو هدف اصلی تدوین گردیده است.نخست؛پاسخ گویی به پرسش ها و موضوعات عمدتاً کیفی که در شرح خدمات پیش بینی شده و دوم؛(که از جحاتی پر اهمیت تر از هدف نخست است)شرح مسایل عمدتاً کیفی مرتبط با فهم ماهیت و محتوا و سناریوی موزه ی نفت آبادان که در کنار موزه ی مسجد سلیمان و موزه ی تهران،از این موزه های سه گانه ی نفت است که برای نخستین بار در کشور در حال اجرا هستند.

در بخش نخست مطالعات امکان سنجی و پی ریزی و تدوین سناریو،با توجه به تعریف مسئله،طبقه بندی اسناد فرا دستی همچون سند چشم انداز بیست ساله کشور،برنامه های پنجم و ششم توسعه و طرح تفصیلی شهر آبادان و با مطالعه تطبیقی سوژه با این اسناد فرادستی به انجام رسیده است.

چشم انداز،اهداف و رویکرد مواجه با موضوع،شامل؛شرح ماموریت موزه ی نفت آبادان،مخاطب شناسی و رویکردها،چشم انداز موزه و ارزش های محوری و نهایتاً اهداف موزه در دو بخش راهبردی و کلان،مجموع مطالعات بعمل آمده در بخش نخست از طرح مطالعاتی موزه نفت آبادان است.

ماموریت این موزه در قالب سه محور اصلی اعلام شده است.اول؛فرهنگ سازی،ارتقاء فرهنگی و فرهنگ عمومی،ترویج و آموزش مستمر رفتارهای مطلوب فرهنگی در حوزه ی صنعت نفت. دوم؛گسترش پژوهش در شاخه های مختلف و مرتبط با صنعت نفت و سوم؛ایجاد زمینه های آموزش صنعت نفت با بیان موزه ای و با تمرکز بر کودکان و نوجوانان.

بر اساس این ماموریت تعریف شده و با توجع به سند چشم انداز و طرح تفصیلی شهر آبادان،موزه ی نفت این شهر موزه ای خواهد بود؛موثر بر ارتقاء فرهنگ نفت با محوریت نقش شهروندان.معرف آبادان بعنوان یکی از شهرهای برتر آسیای جنوب غربی.پیشتاز در شناسایی،حفظ و حراست و معرفی میراث فرهنگی-صنعتی آبادان در حوزه ی نفت.موفق در ایجاد فضایی شاد و مفرح جهت جلب خانواده ها و آموزش های مرتبط با موزه برای کودکان و نوجوانان.حافظ عنوان موزه ی نفت در کشور و بانی گسترش تعامل سازنده با موزه های نفت در سراسر کشور(در آینده)و نهایتاً بهره مند از تجارت جهانی از طریق تعامل مستمر وموثر با موزه های نفت جهان.

اهداف راهبردی ایجاد موزه نفت آبادان شامل؛ارتقاء آگاهی عمومی از گذشته،اکنون و آتی صنعت نفت(استخراج،پالایش،فرآورده ها،مدیریت،رفتار،حماسه و...)- گسترش پژوهش در شاخه های متنوع و مرتبط با نفت – فراهم سازی امکان ارتباط همگانی با صنعت نفت و ایجاد زمینه های آموزش همگانی موزه ها تعریف شده اند.

بخش دوم این طرح مطالعاتی به مطالعه ی موضوعی و محتوایی اختصاص داشته و پس از معرفی اجمالی محدوده موضوع وموقعیت آن در حوزه ی فرهنگی،موزه ی نفت را بعنوان یک فضای عمومی در شهر آبادان تحلیل و با انجام مطالعات پایه ای در حوزه زمین شناسی منطقه،لرزه ی زمین ساخت محدوده ی آبادان،اقلیم آب و هوا،رطوبت و بارندگی و جنس خاک منطقه،نقشه ی راه اجرای ساختمان را در دسترس کارفرما(وزارت نفت)قرار داده است.

همچنین در این بخش با مطالعه ی تاریخچه ی موزه داری در جهان،تشکل های مرتبط با موزه ها و تعریف علمی موزه و انواع آن،نوع ارتباط موزه با مردم و شهر و مسایل فرهنگی بومی تبیین شده است.

توان سنجی ظرفیت های تاریخی موجود در صنعت نفت آبادان شامل؛تاریخچه ی ساخت شهر آبادان،ملی شدن صنعت نفت از ابتدا تا پایان،جنگ تحمیلی و نفت ونهایتاً نقش نفت در ساختار اجتماعی و حیات شهری آبادان،پایان بخش دومین قسمت از طرح مطالعاتی موزه ی نفت این شهر است.

بدون شک طراحی و اجرای پروژه مهمی همچون موزه ی نفت آبادان،نیازمند معرفی و شناخت تجربه های جهانی وملی در زمینه ی موزه داری و موزه های تخصصی نفت و گاز است.موضوعات مهمی که در سومین بخش از طرح مطالعاتی تحت عنوان؛"بررسی الگوها"مورد مداقه قرار گرفته است.

مروری بر الگوی محتوایی و شکلی در موزه های نفت نروژ،میری مالزی،اردول اردگاس،آلمان، لهستان،موزه ونمایشگاه بین المللی نفت ریگ در ایالت وئیزیانای امریکا همراه با موزه های نفت کانزاس،کالیفرنیا،تگزاس،شیکاگو،پرمین بیسین در همان کشور همراه با معرفی کوتاه موزه نفت کوتلاباروه در جمهوری استونی،موزه نفت فرانسه،موزه نفت و مجموعه دانشگاهی باکو در جمهوری آذربایجان و موزه ملی نفت آرژانتین الگوهای ارزشمندی را بعنوان تجربایت جهانی در اختیار سازندگان موزه نفت آبادان قرار می دهد.گو اینکه نگاهی به تجربیات ملی در ساخت و مدیریت موزه از نخستین نمونه ساخته شده در روزگار ناصرالدین شاه قاجار در ارگ سلطنتی بنام موزه ی همایونی تا موزه های امروز در این بخش مورد بازخوانی قرار گرفته است.

بخش چهارم طرح مطالعاتی مذکور به تعیین نقش و جایگاه دست اندرکاران،و ذینفعان اختصاص داشته و طی آن به موضوعاتی همچون؛مردم و موزه – نحوه ی جذب مردم به موزه و نهادهای مسئول در امر فرهنگ جامعه پرداخته شده است.تقسیم بندی مخاطبان بر اساس تجربیات ملی و جهانی در سه گروه کودک و نوجوان،بازدید کنندگان عمومی و بازدیدکنندگان تخصصی از نکاتی است که در این بخش تبیین شده است.ایجاد جذابیت برای گروه سنی کودک،گویا بودن برای مخاطبان و بازدیدکنندگان عمومی و تامین نیاز های علمی و تکنیکی مخاطبان خاص از دیگرموارد مورد تاکید در این بخش از مطالعات بعمل آمده است.

همچنین در این بخش پیش بینی ارائه خدمات به معلولین جسمی و حرکتی علاقمند به بازدید از موزه،اعم از اعمال تمهیدات در معماری ساختمان موزه از قبیل تعبیه آسانسور،احداث راه های شیب دار در اتصال سطح های دارای اختلاف تراز و غیره مورد تاکید قرار گرفته است.

تدوین سناریوی کلی موزه،بخش پنجم و پایانی طرح مطالعاتی مذکور را به خود اختصاص داده و در این بخش دومدل پیشنهاد شده است.مهندسین مشاور تهیه کننده ی طرح مطالعاتی موزه نفت آبادان در پنج بخش تفصیلی و در حدود 360صفحه تلاش نموده اند ابعاد مختلف احداث و اجرای موضوعی موزه نفت آبادان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند.از جمله توجه ایشان به موضوعاتی همچون نفت و دفاع مقدس که بدون شک موضوع حصر آبادان در آن لحاظ گردیده وهمچنین پیشینه ی صنعت پالایش در خاورمیانه قابل توجه بوده و البته موارد دیگری نیز می توان بدان افزود که در پایان این یادداشت بدانها به اختصار اشاره شده است.

در این طرح مطالعاتی؛جرثقیل اکوان،آموزشگاه فنی و حرفه ایArtisan School ساختمان های قدیمی و تاسیسات رفاهی و خدماتی فرهنگی هنری در آبادان،از بخش هایی هستند که بدون شک برای بازدید کنندگان موزه صنعتی و شهر آبادان مفید خواهند بود.

موزه ی نفت آبادان در مرحله ی اجرایی که بزودی بطور رسمی افتتاح و بهره برداری از آن آغاز خواهد شد،عملاً در چند نقطه مختلف از این شهر راه اندازی می شود.ساختمان نیروگاه شماره یک آبادان،پمپ بنزین آبادان،بعنوان نخستین جایگاه سوخت منطقه،مدرسه و مرکز آموزشی فنی و حرفه ای(کارآموزان)و اسکله های شماره یک تا یازده پالایشگاه آبادان(محل نگهداری جرثقیل های اکوان و گوگرد)و خانه های تشریفاتی شامل سه خانه در منطقه بریم از جمله این مناطق هستند.همچنین پیش بینی شده به مرور موزه گسترده تر شده و در نهایت و البته در بلند مدت"شهر موزه"آبادان طراحی و اجرا شود.

اسکله ی آبادان اصلی ترین بخش موزه است و ساختمان مرکزی موزه های نفت در سالنی به مساحت شش هزار متر مربع در این اسکله قرار دارد.اسکله صادراتی با دو جرثقیل اکوان و گوگرد و محلی برای بارگیری فراورده های نفتی در گذشته،ظرفیت بالایی برای احداث موزه اصلی برخوردار است.اکوان همان جرثقیلی است که علاوه بر ایفای نقش تاریخی برای متفقین در جنگ جهانی دوم،در دوران جنگ تحمیلی به دلیل اصابت گلوله توپ به زیر آب رفت و در سال1373 به همت جمعی از نیروهای پرتلاش پالایشگاه آبادان از زیر آب خارج شد.آموزشگاه حرفه ای،نیروگاه برق شماره یک آبادان و همچنین اولین جایگاه سوخت شهر آبادان از دیگر بخش هایی هستند که واجد ارزش های موزه ای بوده و در این طرح مورد توجه قرار گرفته اند.

علیرغم زحمات قابل تقدیر و مطالعه خوب بعمل آمده بنظر می رسد موارد دیگری نیز هستند که می توانند مستقیم و غیرمستقیم در موضوع موزه نفت آبادان مورد توجه قرار گیرند که به مهمترین آنها به اختصار اشاره می شود.

1- ساختمان مرکزی کمپانی نفت در خرمشهر

نزدیکی فاصله آبادان و خرمشهر باعث شده بود تا برخی از تاسیسات و ساختمان های اداری و مدیریتی نفت در خرمشهر احداث و مورد استفاده قرار گیرند.از جمله این ساختمان ها ساختمان مرکزی کمپانی نفت ایران و انگلیس است که در بیست و نهم خردادسال1330تابلوی سردرب آن در اقدامی تاریخی تغییر و ملی شدن صنعت نفت ایران از فراز آن رسماً اعلام شد.

این ساختمان تاریخی دارای معماری بسیار زیبا و قابل توجه بوده و خوشبختانه در دوران اشغال خرمشهر توسط دشمن بعثی و پس از آن آزاد سازی تا پایان جنگ تحمیلی نیز پابرجا ماند تا امروز شاهد مظلومیت ومقاومت مردم شریف ایران بعنوان"موزه ی دفاع مقدس"شهر خرمشهر باشد!مرکزی که خصوصا در ایام حضور کاروان های راهیان نور گردشگران زیادی از آن بازدید می کنند و البته از پیشینه ی تاریخی ساختمان موزه بی اطلاع برمی گردند!

ایجاد یک بخش در موزه مذکور با هماهنگی متولیان مربوطه و معرفی پیشینه ی تاریخی ساختمان و اتفاقات مهم تاریخی که در آن روی داده می توان ضمن افزایش بهره وری علمی و گردشگری محل مذکور به تکمیل زنجیره ی موزه صنعت نفت در آبادان نیز کمک شایان نماید.

2- فوتبال و نفت

ورود نفت به ایران باعث شد بسیاری از مظاهر مدرن در عرصه های مختلف همچون هنر،معماری،ورزش و مدنیت جدید به ایران وارد شود و در این میان آبادان بعنوان یکی از دروازه ورود این مظاهر نوین دارای جایگاهی ویژه است.ورزش فوتبال در بین ورزشهای رایج توسط صنعت نفت در این شهر علاقمندان و مشتاقان فراوان داشت و باعث شد تا فوتبالیست ها،مربیان و داوران ارزشمندی به تاریخ ورزش ایران معرفی شوند.به همین دلیل است که باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان دارای ریشه ی مردمی و پایگاه اجتماعی ارزشمندی است که ریشه در تاریخ اجتماعی صنعت نفت داشته و تعریف موزه ای برای این باشگاه،همچون باشگاه های معتبر جهان می تواند برگ دیگری از بحث موزه های صنعت نفت در آبادان باشد.توضیح اینکه وضعیت فعلی نگهداری خاطرات،جام ها و کاپ ها و مدال ها و وسایل و تصاویر نام آوران این باشگاه هرچند در ساختمان مرکزی آن انجام می شود،اما صرفاً حالت ویترین داشته و در دسترس عموم علاقمندان قرار ندارد.انتقال بخشی از این وسایل به تالار موزه صنعت نفت آبادان در معرفی بهینه آن بسیار موثر است.

3- مهد روابط عمومی و اطلاع رسانی

تاریخ مطبوعات آبادان بخش مهمی از تاریخ روزنامه نگاری صنعتی ایران و خاورمیانه را به خود اختصاص می دهد.روزنامه ها و بولتن های داخلی فارسی و انگلیسی متعددی که در این شهر منتشر می شده بخش مهمی از تاریخ صنعت نفت را در دل نهفته دارد و از این منظر بسیار ارزشمند و شایسته توجه است.

"رادیو نفت"در آبادان نیز بعنوان یکی از قدیمی ترین رادیوهای منطقه ای،جایگاه ویژه ای در زمینه تاریخ ارتباطات رادیویی در ایران دارد و استفاده از ابزار و سیتم های قدیمی آن که حتما برای نمایش در موزه نفت مورد توجه قرار گرفته می تواند بخش مهمی از معرفی پیشینه تاریخ صنعت نفت از نظر مظاهر مدنیت مدرن را به نمایش بگذارد.

ضمن تقدیر از زحمات کارشناسان،مسئولین و مشاوران با داتپنش فعال در زمینه ی ایجاد موزه نفت آبادان،امید است افتتاح و راه اندازی این موزه در فصل خوب گردشگری خوزستان(پاییز و زمستان)به رونق اقتصاد گردشگری منطقه کمک نموده و باعث رونق اقتصادی،اشتغال و ایجاد نشاط اجتماعی در بین مردم خونگرم و میهمان نواز جنوب باشد.

برچسب ها: فرشید خدادادیان ، موزه ، صنعت نفت

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه