پس از آنکه ارائه و تصویب قطعنامه شورای امنیت درباره برقراری آتشبس در سوریه به نام ترکیه و روسیه ثبت شد، همکاری و هماهنگی این دو کشور در مسائل مربوط به سوریه رو به افزایش است. در همین راستا، همزمان با اعلام تصمیم کرملین برای خروج بخشی از نیروهای روس از سوریه، اخبار جدیدی از حمایت میدانی روسیه از ترکیه در عملیات علیه داعش منتشر شده است.
پس از آنکه ارائه و تصویب قطعنامه شورای امنیت درباره برقراری آتشبس در سوریه به نام ترکیه و روسیه ثبت شد، همکاری و هماهنگی این دو کشور در مسائل مربوط به سوریه رو به افزایش است. در همین راستا، همزمان با اعلام تصمیم کرملین برای خروج بخشی از نیروهای روس از سوریه، اخبار جدیدی از حمایت میدانی روسیه از ترکیه در عملیات علیه داعش منتشر شده است.
به گزارش «تابناک»، روند تحولات میدانی در سوریه پس از اعلام آتشبس به سمت و سوی جدیدی در حال حرکت است که مشخصه آن، فاصله گرفتن هرچه بیشتر آنکارا از واشنگتن و نزدیکتر شدن به مسکو است. حمایت نظامی روسیه از ترکیه در عملیات شمال سوریه از یک سو و موضعگیریهای اخیر مقامات ترکیه درباره یک پایگاه نظامی ناتو در این کشور، مؤید این موضوع است.
در همین راستا، «ان بی سی نیوز» خبر داد که دو مقام نظامی ارشد ترکیه گفتهاند، جنگندههای روسیه در پشتیبانی از نیروهای ترکیه وارد عمل شده و در الباب سوریه، چندین حمله هوایی انجام دادهاند. به نوشته این سایت، در حالی که تاکنون تقاضای ترکیه برای پشتیبانی ائتلاف ضدداعش از این کشور در عملیات «سپر فرات»، با بیاعتنایی آمریکا و ناتو مواجه شده، جنگندههای روسیه از ترکیه حمایت کردهاند. این در حالی است که پیشتر و در هفته اخیر، گزارشهای دیگری نیز از همکاری نظامی روسیه و ترکیه در الباب منتشر شده بود.
بر اساس گزارش ان بی سی نیوز، جنگندههای آمریکائی فقط چند بار بر آسمان شهر الباب پرواز کرده ولی هیچ کاری انجام ندادهاند. در عوض، مقامات ترکیه تأیید کردند که جنگندههای روسی در الباب در پشتیبانی از ترکیه وارد عمل شده و مواضع داعش را بمباران کردند.
اخبار مربوط به حمایت هوایی روسیه از ترکیه در شرایطی منتشر میشود که دولت روسیه از تصمیم خود برای کاهش حضور نظامی در سوریه خبر داده است. روز گذشته، ارتش روسیه اعلام کرد، در اجرای دستور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری این کشور برای کاستن از حضور نظامی این کشور در سوریه، خروج بخشی از واحدهای ارتش روسیه از آن کشور آغاز شده و در نخستین مرحله، ناو هواپیمابر «ژنرال کوزانتسف» از آبهای مدیترانه خارج میشود.
در همین حال، دامنه اختلاف ترکیه و آمریکا به استفاده آمریکاییها از پایگاه هوایی «اینجیرلیک» هم کشیده شده است. در این راستا، فکری ایشیک، وزیر دفاع ترکیه در گفتوگو با کانال «خبر ترک» صریحاً گفت، پایگاه اینجیرلیک متعلق به ناتو نیست و نیروهاى ائتلاف بینالمللى با اجازه ترکیه در آنجا حضور دارند. مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه هم در همین زمینه از آمریکا انتقاد کرده که «حضور کشورهایی که از مبارزات ضد داعش ترکیه حمایت نمیکنند، در پایگاه اینجرلیک مفهومی ندارد».
جایگاه ایران
روند فزاینده نزدیکی روابط روسیه و ترکیه و به ویژه همکاری آنها در سوریه، بحثهایی را درباره جایگاه ایران در آینده سوریه و به ویژه استراتژی روسیه در این زمینه برانگیخته است. مهمترین مسأله در این میان، برخی درخواستهای غیرمنطقی ترکیه از ایران در موضوع سوریه است که در صورت همراه شدن روسها، به زمینهای برای اعمال فشار بر ایران تبدیل خواهد شد.
در این راستا، روزنامه سعودی «العرب» با اشاره به اظهارات اخیر علی اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره خارج نشدن حزبالله از سوریه، نوشت: این سخنان پاسخ به اظهارات اخیر وزیر خارجه ترکیه مبنی بر خارج شدن نیروهای «بیگانه» از خاک سوریه است.
این روزنامه نوشت: «ایران طی اولین موضع رسمی خود بعد از توافق آتش بس در سوریه به مسأله خارج نشدن حزب الله از سوریه اشاره کرد و از این طریق به ترکیه و روسیه هشدار داد».
این روزنامه در ادامه افزود: «ایران از طریق تأکید بر ماندن حزب الله در سوریه، پیام روشنی به روسیه فرستاد مبنی بر اینکه تهران در هر گونه سازش سیاسی احتمالی در سوریه با قدرت حضور خواهد داشت و بر هماهنگ بودن ایران با همپیمانان در مرحله جدید تأکید میکند».
در همین زمینه، عبدالباری عطوان، تحلیلگر برجسته عرب نیز در روزنامه «رای الیوم» نوشت: «ایرانیها نزدیک شدن ترکیه به روسیه را تهدیدی برای روابط تهران و مسکو میدانند؛ به همین دلیل، درخواستهای ترکیه از زبان وزیر خارجه این کشور مبنی بر خارج شدن حزب الله از سوریه و جدی عمل کردن تهران برای حفظ آتش بس، با موضع قاطعانه دو مقام بلند پایه ایران، یعنی ولایتی و بروجردی مواجه شد».
گفتنی است در این میان، برخی رسانههای سعودی تلاش دارند از فضای در حال تحول شکل گرفته در موضوع سوریه سوءاستفاده کرده و چنین وانمود کنند که روسیه به منظور تأمین نظریات ترکیه، در حال فشار وارد کردن بر ایران است.
در این راستا، روزنامه سعودی «عکاظ» در گزارشی مدعی شد: «معارضان سوریه به دنبال خارج شدن از حلب، از روسیه خواستند تا همه گروههای مسلح بیگانه را از سوریه بیرون کند. مسکو هم این درخواست را منطقی دانست و قول اجرایی شدن آن را بعد از تثبیت آتش بس و مذاکرات آستانه داد».
عکاظ در ادامه به نقل از منابع خود که نامشان را فاش نکرد، ادعا کرد: «کمی قبل از توافق ترکیه و روسیه بر سر آتش بس، مسکو نیروهای پلیس چچن را در حلب برای تأمین امنیت این شهر اعزام و نیروهای ایرانی و دیگر گروههای شیعی را از بر عهده گرفتن برقراری امنیت دور کرد. روسیه با این کار، ضمن دادن پیامی آشکار، نیروهای ایرانی را به جنگ سخت تهدید کرد».
این روزنامه در ادامه مدعی شد: «هدف روسیه از خارج کردن همه نیروهای شیعی ایرانی، عراقی و حزب الله و حتی نیروهای سنی جبهه النصره و داعش از سوریه این است که گفت وگوها صرفا سوری ـ سوری برگزار شود. به همین دلیل، ترکیه با روسیه بر سر خارج شدن همه گروهها و نیروهای مذکور به توافق رسیده است».
هرچند به طور مشخص، ادعاهای این روزنامه و موارد مشابه آن با واقعیتهای میدانی سوریه تناسبی ندارد و تاکنون نیز نشانهای از تمایل روسیه به خارج کردن حزبالله از عرصه تحولات سوریه مشاهده نشده، اما به هر ترتیب، روند همکاری فزاینده روسیه و ترکیه در موضوع سوریه، به خودی خود میتواند بیانگر شکلگیری محورهای جدیدی در این موضوع باشد که دارای پیامدهای خاص خود نیز هست.