حیدر زبیدی
کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامه ریزی
گسترش روز افزون پدیده ریزگردها در سال های اخیر ضرورت بررسی آثار و پیامدهای این بحران زیست محیطی را از اهمیت ویژه برخودار نموده است. بدیهی است که تبیین تبعات ناگوار این پدیده مخرب بر جنبه های مختلف زندگی بشری و برنامه ریزی جهت کاستن از آنها ، مطالعات تخصصی متنوع در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی ،اقتصادي، پزشكي و بهداشتي، صنعتي و كشاورزي و ... را می طلبد.
دراین راستا نگارنده در مقاله ای تحت عنوان"ریزگردها و تبعات آنها بر اقتصاد خانواده" که در تاریخ 13 مهر ماه 1395در سایت شوشان منتشر گردید،به بررسی موضوع ریزگردها از بعد اقتصادی پرداخت و جهت رفع آثار آن راهکارهایی ارائه نمود که خلاصه ای آن به شرح ذیل است.
تعريف اقتصاد خانواده
اقتصاد خانواده عبارت است از تخصيص منابع محدود قابل دسترس به مهم ترين نيازها و خواسته هاي خانواده . در اين تعريف منظور از «منابع» همان مبادي و راههاي درآمدي خانواده است که طبيعتاً محدود امّا قابل حصول است و نيازها همان مسائل متعددي است که بقا و شالوده خانواده به ارضاي آنها بستگي دارد. سرپرست خانواده با در نظر گرفتن درآمد محدود و وجود نيازهاي اساسي بايد بهترين ترکيب را در ميزان هزينه ها به وجود آورد و از درآمد حاصل، بهره برداري بهينه کند.
خانواده و تبعات اقتصادی ریزگردها
پدیده ریزگردها علاوه بر ایجاد خسارت های کلی در اقتصاد استان های درگیر و به تبع آن اقتصاد کشور ،در مقیاس خرد خسارت های جدی بر اقتصاد خانواده ها وارد می سازد که بعضی از اثرات اقتصادی این پدیده عبارتند از:
• کاهش درآمد صاحبان مشاغل بدلیل تعطیلی در روزهای گرد وغبار
• کاهش جدی درآمد صاحبان مشاغل مرتبط با امور کشاورزی و دامی
• افزایش هزینه های مصرف آب
• افزایش هزینه مصرف برق
• افزایش هزینه درمان
• افزایش هزینه های ناشی از حوادث رانندگی
• افزایش هزینه های نظافت
• ایجاد هزینه های جانبی تغییر سبک زندگی از جمله استفاده از دستگاههای تصفیه هوا ،پنجره های دو جداره و...
• ایجاد هزینه مسافرت های مقطعی(بعضی از خانواده های دارای افراد بیمار مجبورند در ایام گرد وغبار محل زندگی خود را ترک کرده وبه شهرهای دیگر مسافرت کنند)
• تحمل هزینه فرصت ناشی از اختلال در سامانه های حمل و نقل
• افزایش تصادفات
بنابراین در چارچوب تعریف ارایه شده برای اقتصاد خانواده ، پدیده ریزگردها از طریق کاهش در آمد و افزایش هزینه آسیب جدی به اقتصاد خانواده وارد می سازد .البته این تحلیل با فرض اشتغال سرپرست خانوار صورت گرفته در غیر این صورت تنها هزینه های خانواده افزایش خواهد یافت و تبعات این پدیده دردناک تر خواهد بود .
در مقاله مذکور به منظور جبران تبعات اقتصادی،اجتماعی و سیاسی پدیده ریز گردها ، تبیین گردید که دولت علاوه بر برنامه ریزی صحیح برای مهار این پدیده در سطح کلان ، در بعد خانواده لازم است اقدامات ترمیمی را در دستور کار خود قرار دهد .
خوشبختانه امروز خبر پیگیری موضوع از سوی نمایندگان محترم استان و درج نمودن بندی در ماده 112 قانون برنامه توسعه ششم کشور جهت افزایش میزان دریافتی بدی آب و هوا برای کارکنان دولتی و غیر دولتی استان از 7 درصد به 20 الی 25 درصد از سوی آقای یوسفی نماینده اهواز منتشر گردید .
هر چند موضوع افزایش میزان بدی آب و هوا در مقایسه با میزان هزینه های تحمیل شده بر خانوارها در اثر ریز گردها بسیار اندک بوده اما قطعا این اقدام را می توان یک گام به جلو در جهت کاهش از تبعات اقتصادی ریزگردها برخانواده ها دانست.
از سوی دیگربدلیل اینکه بسیاری از سرپرست های خانواده ها بیکار و یا در بخش کسب و کارهای جزء مشغول می باشند(که بطور مستقیم و غیر مستقیم مشاغل آنها تحت تاثیر این پدیده است) این افزایش حقوق کلیه خانواده ها را شامل نمی شود . لذا به منظور تحت پوشش قرار دادن کلیه خانواده ها گام های بعدی نمایندگان می تواند الزام دولت به کاهش هزینه های درمان ، کاهش هزینه های آب و برق ،کاهش میزان مالیات دریافتی از صاحبان کسب و کار ، کاهش عوارض سالیانه مسکن و خودرو ، کاهش حق بیمه خودرو ... باشد.