در عصر حاضر يكي از علومي كه در كشورهاي پيشرفته دنيا به آن توجه خاصي شده است علم اقليم شناسي در برنامه ريزي محيطي است و مطمئنا در آينده وچشم انداز چندين ساله مي بايست تمام فعاليتهاي انسان براساس اين علم برنامه ريزي گردد درحال حاضرشايد دور ازذهن باشد ولي در آينده يكي از شاخصهاي اندازه گيري توسعه وپيشرفت هركشور، تطبيق همه فعاليتهاي صنعتي،اقتصادي، اجتمايي و.... بامعيارهاي علم اقليم شناسي است كه توسعه پايدار رابدنبال خواهد داشت.

يكي ازمسائل مهمي كه امروز در حيطه اقليم شناسي مطرح است مسئله آلودگي هوا وارتباط آن با سيستمهاي جوي است،جو زمين داراي گازهاي ثابت مي باشد كه انسان وهمه جانداران به اين تركيبات جو عادت كرده وخودرا با آن انطباق داده اند.

هر تغيير در كيفيت وكميت اين عناصر به عنوان آلودگي جوي ديده مي شود اما محيط توسط خود انسان تهديد مي گردد،رشد سريع جمعيت ومحدوديتهاي منابع طبيعي اگر از يك فرآيند خوب ومديريت شده برخوردار نباشد تبديل به مشكل ومعضل مي گردد و اول از هرچيز روي اقليم هركشور تاثير مي گذارد.

نمونه آن بروز گرد وغبار وريزگرد در استان خوزستان مي باشد. گرد و غبار وريز گرد به ذرات بسيار كوچك گفته مي شود كه تحت تاثير عوامل مختلف توليد وتا مسافت بسيار طولاني جابجا مي شوند واز طرفي با آلاينده هاي شهري تركيب شده واين پديده را بوجود مي آ ورد. منشائ اين پديده داخلي يا بيروني است.

آنچه منشا داخلي وم حلي دارد غالبا گرد و غبار(DUST) است و نه ريزگرد (HAZE) ، گردوغبار درشت دانه تر ومعمولا سليسي تر است ولي ريزگرد كوچكتر است بخاطر همين مسافت طولاني تري را ميتواند بپيمايد.

منشا داخلي اين پديده ازبيابانهاي جنوب ايران وتالابها ودشتهاي خشكيده مي باشد تالاب هورالعظيم به دليل خشك شدن يكي از عوامل اصلي مي باشد. منشائ بيروني آن صحراهاي آفريقا وبيابانهاي شمال آفريقا، صحراي عربستان ،بيابان هاي خشكيده عراق، سوريه، وقسمتي از اردن را شامل مي شود بعلاوه قسمت خارجي هورالعظيم.

گرد و خاك موجود استان خوزستان در اين مدت، هم منشا داخلي و هم منشاو بيروني دارد و وقوع آن بر اساس ابزارهاي سينوپتيكي (همديدباني هواشناختي) قابل پيش بيني است. اين پديده باعث شده شهر اهواز از سوي سازمان بهداشت جهاني آلوده ترين شهر شناخته شود،سالانه حدود 22000 نفر در استان بر اثر مشكلات تنفسي راهي بيمارستان و مراكز درماني مي شوند.

مثلا گرد غبار 10 و 11 بهمن ماه 1393 خوزستان منشا داخلي داشته است و اين پديده در تاريخهاي 19 و 20 و 21 بهمن ماه 1393 داراي غلظت 9985 ميكروگرم بر متر مكعب بوده است يعني تقزيبا 10000 ميكروگرم برمتر مكعب، اين درحاليست كه استاندارد آن بين 150 تا 250 ميكروگرم بر مترمكعب است. و اين يعني فاجعه.

عدم توجه به مديريت منابع آب، عدم ارتباط بين بخشي و ميان بخشي سازمانها ومراكز مرتبط (محيط زيست،دانشگاهها،هواشناسي،وزارت نفت و نيرو، جهادكشاورزي،جنگل ها ومراتع ، بهداشت ودرمان)و در پي آن خشكيدن تالابها،روند سدسازيها،انحراف آب در مسافتهاي زياد درنتيجه تبخير بيش از حد آب ، خالي شدن سفره هاي آب زيرزميني،بي توجهي به توسعه فضاي سبز حاشيه و از طرفي كاهش بارش و خشكسالي، نهايتا بادهاي غربي و هجوم گردوخاك به استان خوزستان را اجتناب ناپذير ساخته است. پديده اي كه حاصل تخريب سرزمين به واسطه نابودي نظام هيدروشناختي طبيعت است.

با توجه به اين موارد نبايد بدنبال راه حل ضربتي بود كه يكبار وبراي هميشه از شر ريزگردها رهايي يافت بلكه راه كارهاي علمي كوتاه مدت وب لند مدت باحمايت و ارتباط بين بخشي مي تواند شروعي باشد براي مبارزه با اين پديده ، استفاده از متخصصين محييط زيست، اقليم شناسان ، دانشگاهيان،نمايندگان بهداشت و درمان ، سازمان جنگلها و مراتع ، هواشناسي و وزاتخانه هاي مرتبط از اركان اصلي مي باشند كه پس از تشكيل يك كارگروه وبرگزاري جلسه هاي مدون، اولا يك برنامه داده و پس ازتخصيص اعتبار ، نهايتا اجرا نمايند.

دوما در هر صورت چه گرد و خاك باشد و چه نباشد ماهيانه گزارش عملكرد را به اطلاع عموم مردم از طزيق رسانه ها قرار دهندويك چشم انداز پنج ساله را براي اين مهم درنظر گيرند.

اطلاع رساني به موقع از لحاظ برنامه ريزي براي مردم حائز اهميت است مثلا پيش بيني وضعيت آب وهوا توسط سازمان هواشناسي در وضعيت رفت وآمد ،ترافيك وتعطيلي ها مهم است،چرا بايد سوخت ،ترافيك ،حمل ونقل واز همه مهمتر سلامتي افراد بدليل گردوخاك در معرض خطر آلودگي قرار گيرد ولي بعد از ساعاتي اطلاعيه تعطيلي داده شود؟! اين درحاليست كه همان هزينه و زمان ازدست رفته است چه يك ساعت چه هشت ساعت ! بيماري هاي تنفسي ،سردرد خفيف و در بلند مدت افسردگي ميتواند نتيجه اين پديده باشد،بنابراين ميبايست از قبل اطلاع رساني گردد حداقل مدارس در جريان قرار گيرند.

مديرت بحرانهاي ناخواسته طبيعي 3 رويكرد دارد: مهار ، تعديل ، انطباق مهار .

اين پديده با توجه به منشا آن شدت وضعف دارد ونميتوان براي اين پديده دراستان لحاظ گردد در واقع مهار آن حداقل در كوتاه مدت امكان پذير نيست. تعديل ريزگرد نياز به تثبيت خاك در كانون گردوخاك دارد، از راهكارها در اين رويكرد در كوتاه مدت رها سازي آب در هورالعظيم ميبياشد (درصورت وجود آب) ، ايجاد وتوسعه كمربند سبز در حاشيه شهر با استفاده از گياه هاي پيشنهاد شده ازسوي متخصصين مربوطه و ازطرفي استفاده ازنيروي انساني دانشگاهها- دانش آموزان مقطع متوسطه- سربازان وظيفه - وبسيج همگاني(بخاطر به حداقل رساندن هزينه مربوطه براي نهال كاري) ،مالچ پاشي پليمري با حداقل ضايعات در كانون گردوخاك، تثبيت خاك بوسيله ريگ يا تكه سنگهاي كوچك (ترجيحا رنگي براي بازديد عموم در آينده).

انطباق(ADAPTATION) عادت كردن يا توصيه به صبر وتحمل نيست بلكه اصطلاحي در مديريت تحولات محيطي وبحرانهاي طبيعي است وبر اساس آن راهكارهايي فراهم ميشود تا اثرات منفي وناخواسته به حداقل برسند.مثلا خشكسالي كه از علل اصلي پديده گرد وغبار وريزگرد است ، صرفه جويي در آب را نياز دارد،استفاده از ماسك هاي فيلتردار استاندارد(ترجيحا N95) ، توزيع مناسب وبه موقع شير، استفاده از عينكهاي كار، استفاده از تهويه هاي مناسب در مكانهاي عمومي و وسايل حمل ونقل عمومي، استفاده از پنجره هاي دوجداره..... .از روش هاي انطباق است . در كشورهاي حوزه خليج فارس كه درامد هنگفت دارند اين رويكرد خيلي معمول بوده ورعايت رويكرد انطباق در زيرساخت هاي رفاهي اين كشورها كاملا مشهود است.به تعبيري ديگر اگر يك بلاي طبيعي در جايي فاجعه است ولي در جاي ديگر بارعايت رويكرد انطباق فقط يك مشكل ومعضل اقتصادي مي باشد. به اميد اينكه وا‍ژه خاكباران در استان خوزستان فقط در ذهن بماند ودر زبان جاري نگردد. با آرزوي داشتن هواي پاك براي آيندگان.

برچسب ها: برزو فرامرزي ، اقليم شناسي

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه