چنبره يك فرودگاه بر مخازن نفتي

مديرعامل شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب مي گويد فرودگاه اهواز روي ميدان نفتي احداث شده و به همين دليل هم حدود دو درصد از سطح مخازن ميدان اهواز زير فرودگاه قرار گرفته است. بنا به گفته او، اين تنها فرودگاهي نيست كه دسترسي به مخازن را دشوار كرده و موقعيت کنوني فرودگاه اهواز، ساخت‎و‎سازهاي چند دهه‎ اخير در اين شهر، وجود اماکن، کارگاه‎ها و ساختمان‎هايي که بدون توجه به حريم ميدان و برنامه‎هاي آينده حفاري، احداث شده، در مجموع سبب شده است حدود ٢٥ درصد از کل سطح ميدان نفتي اهواز از دسترس اين شرکت خارج شود. اين البته امري غيرطبيعي به نظر نمي رسد. اهواز شهري نفت خيز است كه هر كجاي آن را دست بگذاريد، به نفت خواهيد رسيد. نكته قابل توجه حرف هاي بيژن عاليپور و تمركز كلام او بر فرودگاه را مي توان اين گونه تعبير كرد كه در مناطق مسکوني که تراکم جمعيت زياد و مالکيت خصوصي است، استحصال زمين کار سختي است، اما فرودگاه دولتي است و مي توان آن را جابه جا کرد که دست دولت براي احداث چاه هاي جديد باز شود، چراكه امروز به سبب طول عمر مخزن و افت فشار مخزن حفر چاه هاي بيشتري مورد نياز است.

    

بر همين اساس نيز مديرعامل شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب خبر داده در سال ٩٠، مقرر شد فرودگاه اهواز به طور دقيق قيمت گذاري شود تا بتوان با کمک دو وزارتخانه نفت و راه و شهرسازي برنامه جابه جايي فرودگاه اهواز را عملياتي کرد، اما تاکنون پيشرفت محسوسي دراين باره نداشته ايم.

    

رقمي كه عاليپور از آن مي گويد رقم بالايي است. به گفته او، فرودگاه اهواز يکي از موانع توسعه ميدان نفتي اهواز به شمار مي رود و حجم ذخيره نفت درجاي اين ناحيه از ميدان نفتي اهواز حدود ١،٣ ميليارد بشکه و ظرفيت قابل توليد از آن حدود ١٤ هزار بشکه نفت در روز است، اما حالا حدود ٢٥ درصد از کل سطح ميدان نفتي اهواز از دسترس اين شرکت خارج است.راهكار بنا به گفته كارشناسان مي تواند از دو مسير باشد. 

جابه جايي فرودگاه يا حفاري افقي و اريب براي دستيابي به مخازن نفتي كه مي تواند حداقل ٣٠ تا ٤٠ درصد به گفته محمدرضا تاکايدي، قائم مقام مديرعامل شرکت ملي حفاري هزينه برداشت را گران تر كند. با اين حال بايد طبق يك طرح مطالعاتي بررسي كرد كه آيا جابه جايي فرودگاه به صرفه است يا بايد حفاري افقي يا اريب را در دستور كار قرار داد.

عاليپور با اشاره به اينکه ميدان اهواز بزرگ ترين ميدان نفتي کشور و يکي از ١٠ ميدان بزرگ جهان است، ادامه داد: از زمان کشف اين ميدان در سال ١٣٣٨ شمسي تاکنون، افزون بر ٥٠٠ حلقه چاه در محدوده‎ اي به طول ٧٥ و عرض هشت کيلومتر حفر شده است که عمده آنها در شرق و شمال شرقي شهر اهواز واقع شده‎اند.

مديرعامل شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب حجم نفت درجاي ميدان اهواز را بيش از ٦٥ ميليارد بشکه و گاز موجود در کلاهک آسماري و مخزن خامي را حدود پنج تريليون فوت مکعب عنوان کرد و گفت: بر اساس مطالعات انجام شده روي مخازن آسماري و بنگستان ميدان اهواز، امکان افزايش ظرفيت توليد ميدان اهواز به حدود ٩٧٠ هزار بشکه در روز تا پايان سال ٩٨ وجود دارد؛ ضمن اينکه دستيابي به ظرفيت بالاتر نيز دور از انتظار نيست.

عاليپور با اشاره به گزينه‎هاي مختلف فني براي غلبه بر مشکلات سطحي و موانع حفاري در اين ميدان، توضيح داد: شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب براي جبران نبود دسترسي به بخش قابل توجهي از سطح ميدان، اقدام به استفاده از روش‎هاي خاص حفاري چاه از جمله حفاري چاه‎هاي خوشه‎اي -حفاري چهار تا پنج حلقه چاه در يک محدوده واحد- و حفاري چاه‎هاي انحرافي و افقي کرده است؛ با اين وجود هنوز هم نمي توان همه بخش‎هاي مخازن اين ميدان را به صورت متوازن در توليد، مشارکت داد.مديرعامل شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب افزود: به تازگي با توجه به رواج حفاري به روش ERD (يا حفاري با طول بلند Extended Reach Drilling) ضمن مذاکره با شرکت‎هاي ارائه دهنده اين فناوري، تعدادي محل حفاري براي به کارگيري اين شيوه نوين هم مشخص شده است که اميدواريم در آينده نزديک اين مهم عملياتي و بخشي از مشکلات دسترسي به سطح ميدان برطرف شود.وي تاکيد کرد: البته بايد توجه داشت که استفاده از اين فناوري، هزينه حفاري و تعميرات آينده چاه‎ها را به شکلي غيرمتعارف بالا مي‎برد به گونه اي که گاه بخشي از آن بودجه، از ارزش کل تاسيسات و اماکن سطح موجود بيشتر است.به گفته عاليپور، با توجه به مشخصات ويژه مخازن اين ميدان و مخازن بنگستان و خامي آن، حتي حفاري طول بلند هم نمي تواند همه مشکلات روسطحي را برطرف کند، بنابراين لزوم دراختيارداشتن بخش هايي از سطح ميدان که هم اکنون به دليل وجود ساخت و سازهاي مختلف در دسترس نيست براي بالابردن ميزان توليد روزانه و افزايش ضريب بازيافت در يک بازه زماني که اقتصادي باشد، ضروري است.

    

محمدرضا تاکايدي، قائم مقام مديرعامل شرکت ملي حفاري در اين زمينه به «شرق» مي گويد: در صورتي كه جابه جايي فرودگاه را مدنظر نداشته باشيم، با حفاري افقي و اريب مي توان به اين مخازن دست يافت، اما ممكن است هزينه آن حداقل ٣٠ تا ٤٠ درصد بيشتر شود. بنابراين بايد بررسي كرد كه جابه جايي فرودگاه به صرفه تر است يا حفاري افقي و اريب اين مخازن.