آقاي روحاني تا دير نشده تدبير كنيد

حسين آخاني استاد دانشگاه تهران و برنده جایزه ملی محیط زیست

اتفاقي که اخيراً در جلسه شوراي اداري خوزستان افتاد و در آن برخوردهاي لفظي تندي بين نمايندگان استان خوزستان و آقاي کلانتري رخ داد چيز جديدي نيست. مشابه همين اتفاق قبلاً در زمان خانم ابتکار و بسياري از جلسات مشابه هم رخ داده بود. به ياد آوريد جلسه اي که در حضور آقاي کيانيان و مدني در همايش صداي پاي آب افتاد هم بسيار شبيه همين صحنه اخير بود.

  اين تازه از نتايج سحر است. براي کساني که با مقوله آب آشنا هستند در کشور خشکي چون ايران چنين رفتاري خيلي غير طبيعي نيست. در روستاي ما تقسيم آب قنات از مهم ترين مسائل روستا بود. جالب بود که هميشه انتخاب ميراب تابع دموکراسي بود. آن هم نه راي شکننده که اکثريت مطلق و اجماع لازم را داشت. به همين دليل ميراب هم اقتدار داشت و هم مورد اعتماد بود.

  آنچه رابطه سنتي و تاريخي در تقسيم آب را در ايران به هم ريخته است دخالت تکنوکرات هاي وزارت نيرو و سدسازان الهيه نشين و.... بود که به دليل وابستگي به قدرت مردم را کنار زدند و خود را عقل کل و صاحب همه چيز دانستند. آنها به کسي گوش نمي دادند و هنوز هم نمي دهند. آنها با همراهي کليدداران خزانه ساخت هر سد و هر پروژه اي را کليد مي زدند. آنها با دکترين «به شما مربوط نيست» کل ساختار هيدرولوژيک کشور را ويران کردند.

 کفگير به ته دو ديگ خورده است؛ هم ديگر آبي در رودخانه ها براي سد سازي هاي بيشتر و هم بودجه اي در خزانه نيست. اما اين غول هاي ايجاد شده دست بردار نيستند. براي آب يا به جان رودخانه هاي شمال و مرزي افتاده اند (تا به بهانه امنيتي و محرمانه بودن اجازه اظهار نظر به مخالفان ندهند) يا پروژه هاي انتقال آب – که به مراتب خطرناک تر از سدسازي است – را عَلَم کرده اند. براي تامين پول هم به خطرناک ترين روش همان استقراض از خارجي ها افتاده اند، غافل از اينکه کشوري که مقروض شد ديگر نمي تواند آقاي خاورميانه باشد.

 وقتي در رسمي ترين جلسات - که سياستمداران با تجربه و دانشگاهيان هستند - چنين اتفاقاتي مي افتد، بايد بدانيم که سطح اين تنش در جوامع محلي ده ها برابر است و مي تواند مهم ترين چالش امنيتي حفظ يکپارچگي و روابط بين قومي-استاني باشد. در منطقه بحراني خاورميانه سياستگذاران کلان بايد آگاه باشند و از سپردن مسئوليت به مسئوليني که باعث تشديد منازعات آبي مي شوند خودداري کنند.

تجربه عدم راي به بيطرف (سازه ساز) و راي بالا به اردکانيان (خواهان تغيير) بايد براي دولت مدعي زيست محيطي بودن به اندازه کافي پيام رسان باشد که يکپارچگي و اتحاد مردم ايران در دنياي بحراني ترامپ زده مهمتر از علايق و تحليل هاي شخصي و قومي اعضاي کابينه است. 

دادن مجوزهاي زياد براي ساخت کارخانه هاي پتروشيمي در هر جايي، معدنکاوي در هر منطقه حفاظت شده اي انتقال آب به هر مکاني و سدسازي در هر اکوسيستمي بدون ملاحظات زيست محيطي، چه تفاوتي با سماجت هاي دولت قبل در ساخت مسکن مهر و تصميمات استاني چند دقيقه اي دارد؟ فراموش نکنيد که ادامه اين سياست مي تواند چنان سبد راي مردم را در 1400 لرزان کند که از درونش «احمدي نژاد» ديگري متولد شود. حفظ آينده ايران در دنياي ناپايدار امروز مهمتر از دوستي هاي شخصي برخي اعضاي کابينه است. تا دير نشده تدبير کنيد.

منبع : روزنامه ايران، شماره 6667 به تاريخ 25/9/96، صفحه 11 (محيط زيست)