افقه استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در نشست بررسی چالش های ارزی در ماه اخیر: خام فروشی معضل اصلی اقتصاد کشور است
افقه: با وجود گذشت 10 سال از برنامه چشم انداز کشور و 30 سال از جنگ متاسفانه نتوانستیم در بخش اقتصادی و ارز به ثبات لازم برسیم و وضعیت اقتصادی ناامید کننده ای را برای مردم رقم زدیم.
سید مرتضی افقه استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در نشست بررسی چالش های ارزی در ماه اخیر که توسط شورای هماهنگی احزاب اصلاح طلب خوزستان برگزار شد، با بیان اینکه در روزهای اخیر بی ثباتی ارز و افزایش نرخ دلار باعث ناامیدی و نگرانی مردم و جوانان نسبت به آینده و وضعیت اقتصادی کشور شده است، عنوان کرد: چرا بعد از گذشت ۳۰ سال نتوانستیم به اهدافی که در اقتصاد داشتیم برسیم و شرایط کنونی و تراکم ارزی نگران کننده تاثیر منفی بر زندگی مردم گذاشته است.
افقه به چشم انداز 20 ساله کشور در اقتصاد اشاره کرد و گفت: با وجود گذشت 10 سال از برنامه چشم انداز کشور و 30 سال از جنگ متاسفانه نتوانستیم در بخش اقتصادی و ارز به ثبات لازم برسیم و وضعیت اقتصادی ناامید کننده ای را برای مردم رقم زدیم.
این استاد دانشگاه دلایل اعتراض به وضعیت اقتصادی در پیش و بعد از انقلاب را وابستگی کشور به نفت بیان کرد و گفت: ما نفت خام را استخراج می کنیم و آن را به کشورهای دیگر می فروشیم و کشورها نفت خام ما را به فرآورده های دیگر تبدیل می کنن که باعث ارزش افزوده و ایجاد اشتغال برای خود می شوند.
افقه با تاکید بر اینکه امروزه بعد از 40 سال از انقلاب علاوه بر صادرات نفت ، محصولات صادراتی دیگر ما نیز خام است، افزود: میزان صادرات کشور سال گذشته حدود 100 میلیارد دلار بوده و با وجود داشتن ادعای صادرات محصولات غیر نفتی ، 50 میلیارد دلار صادرات نفت خام و حدود 40 میلیارد دلار آن صادرات مواد خام از جمله سنگ معدن و شمش فولاد بوده است.
وی با بیان اینکه زمانی کشوری می تواند به صادرات خود افتخار کند که محصول فکر و اندیشه خود از جمله موبایل یا خودرو را صادر کند گفت: کشوری که منابعی مانند نفت و کشاورزی را صادر می کند، نمی تواند ادعای صادرات داشته باشد زیرا امروز بعد از 40 سال علاوه بر صادرات نفت خام، سایر صادرات ما نیز خام بوده و بنابراین هیچ تفاخری در آن وجود ندارد.
افقه اضافه کرد: 50درصد صادرات کشور سال گذشته نفت بوده و دلارهای حاصل از فروش آن به ریال تبدیل می شود همچنین درآمدهای مالیاتی دولت و نیاز بخش اقتصادی به واردات کالا بستگی دارد که این سه بخش شامل کشاورزی، صنعت و خدمات است.
این استاد دانشگاه با اظهار اینکه بخش خدمات به شدت به واردات وابسته است ، عنوان کرد: با کوچکترین کم و زیاد شدن نرخ ارز بلافاصله متغیرهای اقتصادی و به دنبال آن متغیرهای اجتماعی نسبت به آن واکنش نشان داده و حتی افزایش ارز به لحاظ روانی بر افکار و اذهان عمومی تاثیرگذار بوده است.
افقه با بیان اینکه خوزستان یکی از استان هایی است که بیشترین میزان مهاجرت را دارد، بیان کرد: دلیل مهاجرت مردم و نخبگان استان، اقلیمی نبوده ، اگرچه گرما، شرجی و ریزگردها از جمله معضلات استان بوده ولی بخش قابل توجه آن سوء مدیریت و بی تدبیری های موجود، تبعیض ها و فاصله درآمدی در بین طبقات مختلف مردم است.
وی یکی دیگر از دلایل مهاجرت مردم خوزستان به استان های دیگر را افزایش مشکلات اجتماعی و سیاسی نسبت به سایر استان ها عنوان کرد و گفت: زمینه این مهاجرت را مشکلات فرهنگی و اجتماعی فراهم کرده و مشکلات اقلیمی در این امر سهیم نبوده زیرا در زمان پیش از انقلاب نیز خوزستان همین آب و هوا به جز ریزگردها را داشته است.
دکتر افقه استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان این نشست گفتگویی با خبرنگار شوشان انجام دادند که در ذیل می آید:
مهمترین چالش جامعه و استان مسائل اجتماعی و اقتصادی بوده و هر دو بر یکدیگر اثر متقابل داشته است.
همچنین نابرابری درآمد، کار و بیکاری مهمترین چالش استان خوزستان بوده و ریشه های فرهنگی و کم نظری نیز باعث خروج نخبگان شده است.
استاد دانشگاه چمران با اشاره به اینکه اقتصاد، زمانی مقاوم می شود که کشور به معنای امروزی توسعه یافته شود، یادآور شد: توسعه یافتگی زمانی معنا دارد که مردم مشکلات معیشتی و دغدغه های مادی زندگی نداشته باشند.
افقه با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی در طی این چند سال هیچ تحول جدی و فوق العاده ای بوجود نیاورده است، افزود: زمانی می توان گفت اقتصاد مقاوم است که کل نظام همسو و یک دل در جهت پیشرفت و استفاده بهتر از منابع انسانی و تغییر کشور انجام شود; در حالی که هیچکدام از تحولات و جهت گیری ها بوجود آمده تاثیری در امر نداشته است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با وجود تحریم های اقتصادی آیا می توانیم از ظرفیت های کشور به خوبی استفاده کنیم، گفت: با این ساختار و سیستم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که حاکم است در شرایط تحریم نمی توانیم از ظرفیت های کشور به خوبی استفاده کنیم.
افقه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نظر مشخص تصمیم گیرندگان دولت در مورد نرخ ارز چیست، اظهار کرد: بین اعضای دولت اختلاف نظر وجود داشته و یک گروه آن که غالب نیز هستند بر افزایش نرخ ارز اعتقاد دارند.
وی با اشاره به اینکه برگ برنده رئیس جمهور کاهش نرخ تورم بوده و در مقابل افزایش نرخ ارز مقاومت کرده است، تصریح کرد: دولت در یک شرایط بحرانی تصمیم به کنترل ارز گرفته و تا زمانی که ترامپ اعلام خروج از برجام نکند نمی توان پیش بینی کرد در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و فضای روانی که ترامپ بر کشور حاکم کرده دولت را با چالش جدی مواجه کرده است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه در زمان اتفاقات افزایش نرخ ارز به لحاظ اقتصادی مشکل ایجاد نکرده و بر درآمد و همچنین هزینه تاثیر نگذاشت، ادامه داد: ما به لحاظ واردات و درآمد به شدت نیازمند ارز هستیم; بنابراین ارز یک متغیر تاثیرگذار بر روی تمام مسائل اقتصادی بوده که برخی از آن بلافاصله و برخی از آن با فاصله اتفاق می افتد.
افقه با اشاره به اینکه می گویند با افزایش نرخ ارز، صادرات زیاد خواهد شد، مربوط به کشور چین است زیرا توانایی و کشش کاهش قیمت ارز و افزایش تولید را دارد، بیان کرد: ما محصولی برای ارائه و رقابت در بازار جهانی نداشته و بازاریابی و توان رقابت در خارج از کشور را هیچ کدام از محصولات داخلی ندارند.
وی با اشاره به اینکه آقایان کرباسیان، میری، سیف طرفدار نرخ ارز بوده اند، گفت: در ادبیات سیاسی تک نرخی کردن به معنای این نیست که قیمت آزاد را به دولتی برسانیم بلکه برعکس آن اتفاق خواهد افتاد.
درواقع یکی از اقدامات آقایان، کاهش نرخ بهره بانکی بوده است و زمانی کاهش نرخ بهره بانکی مطلوب است که خود قیمت ارز سیر نزولی پیدا کند و آنقدر سرمایه در کشور داشته باشیم که فزونی سرمایه باعث کاهش نرخ بهره شود.