- آرشیو
- |
- عضویت در خبرنامه
- |
- درباره ما
- |
- |
-
- صفحه نخست
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- شهرستان ها
- |
- تماس با ما
- |
- پیوند ها
- چرا سید ابوالحسن حسن زاده ؟
- ساعت جدید کاری برای ادارات اعلام شد
- مدیران با مردم ارتباط نزدیکی داشته باشند
- رفع مشکل استقرار شرکتهای دانش بنیان با تحقق مصوبه سفر رییس جمهور به خوزستان
- رسانه طراز انقلاب اسلامی یعنی نقد منصفانه، اطلاع رسانی شفاف و صادقانه و پرهیز از دروغ و تهمت
- بهره مندی از ظرفیت های فرهنگی انقلاب برای مقابله با اباحه گری بسنده می کند
- چرا به جای ساماندهی متکدیان؛ سیستمی افزایش پیدا می کنند؟!!
- انقلابات رنگی تحت الگوی جوکریسم
به روز شده در: ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۵:۳۱
پیامبر اکرم (ص):مسافرت كنيد تا تندرست مانيد و روزى داده شويد .
امام حسین(ع): از نشانه های عالم ، نقد سخن و اندیشه خود و آگاهی از نظرات مختلف است...
امام علی (ع): كسى كه دانشى را زنده كند هرگز نميرد.
آخرین اخبار
شوشان خرمشهر:شايعه در مفهوم، از دیرباز، در محاورات روزانه مردم و در انديشه به مرور خود به فضای رسانه‌اي چیره مي‌شود كه به رویارویی با رسانه‌هاي رسمي می تازد تا موجب تشکیل یک میدان از عمليات رواني به منزله ابزار و روشي براي تخريب روحيه ، برآشفتن اقشار جامعه و تحقق ساير اهداف و مقاصد گردد.
وجود ابهام و کمبود اطلاعات در مورد موضوعات مهم در بين گروه‌های ناهمگن نظير شهروندان، خبرنگاران و سیاست مداران موجب رواج سريع شايعات مي‌شود.
صاحب قلم این نوشتار بر این عقیده است كه در فرآيند شكل‌گيري شايعه سه عامل اصلي وجود دارد:
الف- شايعه غالباً از طريق صحبت‌ها و مكالمات شخصي افراد منتقل مي‌شود بدون اين كه اين امر نيازمند دليل و برهان باشد.
ب- شايعه عمدتاً مربوط به وقايع و رويدادهاي مهم، اشخاص مشهور، مسئولان، مردم، سازمان‌ها و نهادهاي مهم مي‌باشد.
ج- شايعه خبري است كه در نتيجه مباحثات گروهي به صورت بازسازي شده‌اي در آمده است.
اهميت و ضرورت پرداختن به مسئله شايعه به طور خلاصه بدين شرح است:
1- بالا بردن اضطراب احتمالي و تأثير آن بر ميزان بهره‌وري و توليد و كاهش دادن را نشان مي‌دهد.
2- از آنجايي كه بخش بزرگي از سخنان عادي در اجتماع، شايعه است در خور توجه است
3- شايعه را نبايد كاري غيرعادي، پيش پا افتاده در رفتار اجتماعي معقول بشر انگاشت.
سطوح رشد شايعه را اين گونه شرح مي‌دهند:
الف- مرحله خلاصه يا هموار كردن: داستان يا مفهوم به صورت يك جمله كوتاه درآورده مي‌شود، تا قابل فهم گردد و به راحتي نقل شود.
ب- مرحله حاد كردن، تيز كردن يا حساس كردن: مفاهيم در اين مرحله حادتر از آن چه هست بيان مي‌شوند تا تحريك عاطفي را موجب شوند.
ج- مرحله همانندسازي: موضوع و مفهوم بايد طوري بيان گردد كه با سنگ فكري‌ها يا پيش‌داوري‌ها و كارهاي فرهنگي ما موافق باشد.
بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت شايعه، پديدۀ اجتماعي بسيار خطرناكي است ولي با مديريت صحيح آن مي‌توان از آن در راستاي منافع خود، سود جست.
براي ايجاد شايعه دو عامل «ابهام و اهميت» ضروري هستند.
وجود شايعه بدون يكي از اين دو عنصر محال است، زيرا نسبت بين اين دو ضرب است، در نتيجه با نبود يكي از آنها جواب صفر خواهد بود.
براي تغيير پيام و تبديل آن به يك شايعه و ايجاد تغيير و دگرگوني ذهني در مخاطبان سه فرآيند كلي تسطيح. برجستگی و همانندسازي موجب زدودن حقيقت به انحراف‌سازي و زياد كردن تمرينات موجود در شايعه مي‌شوند، البته عوامل اجتماعي و فرهنگي در ادراك حسي انسان تأثير به سزايي دارد
به منظور رواج شايعه عموماً از مردم استفاده مي‌شود و رسانه‌ها در مرتبه بعد آن را دامن زده و يا تكذيب مي‌كنند.
نقطه تمركز شايعات نكاتي است كه مردم حساسيت بيشتري نسبت به آنها دارند.
كاربرد عمده شايعه در جنگ‌هاي تبليغاتي و رواني است و زمان شيوع آن بيشتر در موقعيت‌هاي نابسامان و آشفته و زمان‌هاي بحراني جنگ‌هاي سرد و گرم است. برجستگي و دربرگيري، دو ويژگي مشترك شايعه و خبر است.
منشاء شايعه را بايد حوادث و مشاهدات مبهم و سردرگم دانست. هدف شايعه نيز توضيح حقايق خام است يعني تلاش مي‌كند تا واقعيت را روشن كند. اين كه شايعه درست است يا خير؟ در حقيقت شايعه مزاحم است و بعضي اوقات حقايق را بيان مي‌كند و براي قدرت‌ها خطر ايجاد مي‌كند و همين اثبات مي‌كند كه شايعه الزاماً نادرست نيست.
از شايعه برداشت‌هاي مختلفي مي‌شود و از آن جمله اين است كه؛ عاملان عمليات رواني شايعه را در درون سناريوي فراگير عمليات رواني خويش قرار مي‌دهند و از آن براي تخريب روحيه، فريب دشمن، سلب اعتماد مردم و سربازان از رهبران و فرماندهان و ... آن استفاده مي‌كنند و عده‌اي ديگر معتقد هستند كه شايعه، شبه واقعيت است همانند مارك تواين كه مي‌گويد: «تا حقيقت كفش‌هاي خود را به پا كند، دروغ نيمي از جهان را زير پا مي‌گذارد»
شايعه شاخص روحيه نيز هست؛ زيرا ما شايعات بدبينانه در مورد شكست و مصيبت و ... داريم و هم شايعات خوش‌بينانه كه در مورد صلح، اطمينان خاطر و ... است.
به نظر مي‌رسد كه شايعات نقش پر اهميتي در ايجاد و تشديد اغتشاشات و شورش‌هاي عمومي دارند به همين سبب شناسايي نقش آنها قبل و حين آشوب و پس از آن مي‌تواند به پيشگيري از آن كمك كند.
انواع شايعات به شرح ذيل است:
1- شايعات خزنده
2- شايعات اتشین
3- شايعات زیر ابی
4- شايعات توهم‌انگيز
چهار زمينه عمده براي شايعات وجود دارد:
1- دست‌هاي نامرئي يا قدرت‌هاي پنهاني
2- توافق‌هاي محرمانه
3- شايعات سياسي پول و فساد مالي
4- بيماري سیاسی
در ادامه به علل پذيرش شايعه میپردازم که عبارتند از:
1- تنفر
2- پذيرش شايعه براي توجيه خود
3- شكستن سكوت ملال‌آور
4- تحريف واقعيت‌ها
يكي از مطالب مهم اهداف شايعه‌سازي است كه شامل:
1- كيش شخصيت بعضي از افراد
2- ايجاد باور نزد ديگران
3- تخريب رواني
4- افشاندن تخم بي‌اعتمادي
5- حفظ پايگاه طبقاتي افراد، بهره‌كشي و غارت دست‌رنج انسان‌هاي محروم
6- نگه داشتن مردم در جهل و خرافات
شايعات در حيطه‌هاي مختلف رواج مي‌يابند كه اهم آن عبارت‌اند از:
1- شايعات سياسي
2- شايعات اقتصادي
3- شايعات مذهبي
4- شايعات امنيتي
حال به اين بايد اشاره كرد كه، ويژگي‌هاي افراد شايعه‌پذير، شايعه‌گو و شايعه‌جو چيست؟ به طور كلي برجسته‌ترين ويژگي‌هاي افراد اشاره شده عبارت است از:
1- ساده‌لوحي و زودباوري
2- ناامني و زودبرانگيختگي
3- پرگويي و گزافه‌گويي
4- غيبت و دروغ‌گويي
5- ايستايي شخصيت و عدم اعتماد به نفس
6- خود توجهي و كژانديشي
نظر اسلام در رابطه با شايعه شنيدني است كه ما (مسلمانان) به فرموده قرآن بايد جستجوي حقيقت (تحدي حقيقت) كنيم خداوند در سوره حجرات آيه 6 مي‌فرمايند:(یا ایها الذین امنوا ان جاءکم فاسق بنباء فتبینوا ان تصیبوا قوما بجهاله فتصبحوا علی مافعلتم نادمین .
بنابراین همیشه این مردم هستند که با داشتن بصیرت و آگاهی در راستای محکوم_سازی مداخله دشمنان ایران اسلامی و ایجاد_انحراف و سوء_استفاده از مطالبات_بحق باید اتش به اختیار گردند تا مبادا به خاطر جهالت به دیگران صدمه بزنند و به زودی بخاطر انچه شده است پشیمان شوند.
علی مطور
جامعه شناس سیاسی
