شوشان - عبدالرحمن نیک سرشت :
تجزیه و تحلیل مورفولوژیک(Morphological analysis) در دانش امروزی به عنوان روشی برای ساختاردهی و بررسی مجموعهای از عوامل چند بعدی است که با یکدیگر روابط متقابل دارند.
تجزیه و تحلیل مورفولوژیک(Morphological analysis) درک درستی از موضوعات پیچیده و غیر کمی است که همواره شناسایی و تحقیق بر روی مجموعه ای از روابط یا ترکیب های ممکن برای حل یک مسئله ی پیچیده، در جهت کنترل و مقابله با بحران های غیرمترقبه زیست محیطی را میسر می سازد.
به هر حال کاربرد تکنیکال تجزیه و تحلیل مورفولوژیک در خلق ایدههای نو، جهت کنترل و مهار بحران ها روش قابل اعتمادی است که متاسفانه وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران از آن دانش گرانسنگ بی بهره است.
همانگونه که در اخبار بحران سیلابی داشتیم، سخنان آقای جهانگیری و جناب دکتر روحانی، بعنوان بزرگان کشور در قوه ی مجریه در مورد راهکارهای آتی مقابله با بحران، بدلایل زیر ناامید کننده، غیرتخصصی و فاقد ضمانت های پیشگیرانه بودند.
۱- سیلاب های مملو از گل، ناشی از فقر پوشش گیاهی رشته کوه ها، دشت ها و جلگه ها در هنگام بارش نزولات آسمانی است که متاسفانه، وجود این مشکل، موجب ته نشینی رسوبات سنگین همراه با رواناب ها در مخزن سدها و بسیاری از مجاری رودخانه های کشور می گردد، لذا، ملاحظه می شود که میزان آب ذخیره و جاری مفید، در سدها و رودخانه ها، همواره رو به کاهش است، پس قبل از احداث سدهای جدید، دولت نخست باید فکری به حال حفظ و توسعه پوشش گیاهی و لایروبی مخزن سدها و بستر رودخانه های موجود بنماید.
۲- اصلاح سیمای مرفولوژیک(ریخت شناسانه) اقلیم فلات ایران که بواسطه ی تبعیت غیرعلمی از الگوهای توسعه ی ناپایدار، در جانمایی های غلط شهرک های جدید، گسترش روستاها، احداث کشت و صنعت های بزرگ، مزارع کوچک از کاستن سهم اراضی منابع ملی، ساخت حوضچه های پرورش ماهی و دیگر صنایع ریز و درشت، صورت پذیرفت، بدلیل موارد ذکر شده در بند یک، بدون تردید امری ضروری است.
۳- عدم تجاوز به حقابه ها و پیشروی در حریم رودخانه ها، تالاب ها، مراتع، جنگل ها و برچیدن خاکریزهای غیر ضرور موجود در مناطق جنگی، اولی بر منافع ذی نفعان و ذی مدخلان بخش دولتی و خصوصی هستند، بنابراین، آن اقدامات اساسی باید بدون مماشات، مسامحه، به طور قاطع و بسرعت اعمال گردند.
۴- نقشه ی راه جدید بر طبق الگوهای استاندارد و با مشورت متخصصین حوزه ی محیط زیست و بهره مندی از تجربیات اقلیم شناسان، باید تهیه شود.
۵- نصب جت پمپ های استراتژیک در مخزن سدها و احداث شبکه ی انتقال آب اضطراری، به مناطق مورد نظر، در هنگام برورز بحران افزایش دبی آورد احتمالی سیلاب ها در مخازن سدها بایستی طراحی گردند.
۶- احداث شبکه های بین رودخانه ای، بمنظور کاهش انرژی سیلاب، در هنگام بروز بحران، نیل بر هدایت به تالاب ها و رودخانه های فصلی و بمنظور ذخیره آب شیرین در اقلیم زیر دست سدها، باید مدنظر قرار گیرند.