اختلاف و اختلاف افکنی، تهدید یا فرصت ؟!

شوشان - دکتر حسن دادخواه :
واژه اختلاف که لغتی در زبان عربی است، در این زبان بیشتر و بدون همراهی با حروف اضافی، به معنای "  رفت و آمد و دید و بازدید میان افراد" است و از این بابت موجب رحمت است ولی در زبان فارسی، این واژه به معنای وجود "تفاوت در باور" و دوری گزیدن از وحدت و تک صدایی است.

هر از گاهی در رسانه ها، یکی از شخصیت های شناخته شده در کشور، دیگران را از "  اختلاف افکنی" و زیان های آن، هشدار می دهد و طبعا از ابراز این هشدار، احساس آسودگی می کند و به تاثیرگذاری آن هشدار، امیدوار است. این در حالی است که نکات لازم و پیرامونی یک هشدار، در این گونه هشدارها، هیچگاه رعایت نشده است. به راستی:
۱- اختلاف افکنی، چه نظم و برنامه ای را بر هم می زند؟
۲- وحدت و همبستگی ای که از رهگذر اختلاف افکنی صدمه می بیند، چیست؟
۳- محورهای وحدت کدام است و چه کسانی باید آن را حفظ کنند؟
۴- مرجع تشخیص اینکه کدام کلام و اقدام اختلاف افکنی است، کیست یا کجاست؟
۵- آیا تمام طرف های برقراری یک وحدت، از آزادی و امکان برابر در طرح دیدگاه های خود برخوردارند؟
۶- تفاوت و مرز میان اختلاف افکنی با نقد و خرده گیری کدام است؟ کدامیک سودمند و کدامیک زیان بخش است؟
۷- مرزهای میان "وجود اختلاف"  و " چند صدایی" و بهره مند بودن از " تفاوت دیدگاه ها" کدام است؟

بی گمان چنانچه به هفت پرسش بالا و پرسش های مانند آن، پاسخ گفته شود، تهدید یا فرصت بودنِ اختلاف و اختلاف افکنی تبیین و روشن می گردد.

چه بسا گفته شود که وجود اختلاف میان دو یا چند نفر، امری نیکو و پسندیده است ولی چنانچه به مرز اختلاف افکنی برسد، به امری زیان بخش و ناپسند تبدیل می گردد. به زبان دیگر، چنانچه وجود اختلاف، علنی و ابراز شود و موجب جدایی و تشتت گردد، اختلاف افکنی خوانده می شود و زیان بخش است.
این در حالی است که اختلاف بدون علنی و ابراز شدن فاقد وجاهت و معناست. اختلاف آنگاه مفید است که ابراز گردد.
ابراز و علنی شدن اختلاف میان دو یا چند فرد، بویژه در سپهر سیاست ورزی و حکمرانی، بالاخص در کشورهایی که امر سیاست ورزی از حوزه ها و مراکز تخصصی خارج شده و  به کوچه و خیابان ها کشیده شده، امر متعارفی است. نمی توان هم سیاست ورزی را به خیابان کشاند و هم دیگران را از آنچه اختلاف افکنی می نامیم، برحذر داشت.

واقعیت این است که :
 ۱- به جز امور و مدارکی که در همه کشورهای دنیا طبقه بندی شده و محرمانه، شمرده می شود، دیگر اموری که به سرنوشت آحاد شهروندان مربوط است، باید بطور شفاف و روشن و در معرض انتخاب و قضاوت همگانی قرار گیرد.
۲- گفته ها و نوشته هایی که بیرون از امور محرمانه و طبقه بندی شده است و با تصریحات قانونی هماهنگ است، به هیچ وجه نباید اختلاف افکن خوانده شود.
۳- به بهانه سوء استفاده دستکاه های تبلیغاتی بیگانگان از برخی گفته ها و نوشته ها، نمی توان به میل خود، نیت خوانی کرد و آنها را اختلاف افکن اطلاق کرد.
۴- ترس و پرهیز از اختلاف افکنی نباید حق آزادی بیان را از دسته هایی از مردم سلب کند.