شوشان - نوید قائدی :
این نوشتار مختصر سعی دارد به معرفی مهمترین عامل همبستگی اجتماع محلهای بهعنوان پیشنیاز توسعه پایدار محلهای در شهر اهواز بپردازد، در این متن راهکارهای اجرایی ارائه نمیشود و فقط به تشریح مهمترین عامل ایجاد اجتماع محلهای اشاره میکند، چون نگارنده اعتقاد دارد چنانچه این مسئله مهم بهدرستی درک شود میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات اجتماعی فعلی در شهر اهواز باشد.
با توجه به حجم عقبماندگی در تمامی ابعاد کلانشهر اهواز، چنانچه میل واردهای برای جبران گذشته باشد چارهای نیست مگر اینکه برای توسعه شهر، برنامهای جامع و اجرایی تدوین کرد. این الگو باید مبتنی بر توسعه محلهای باشد تا ضمن اجرای سریع بتواند عدالت اجتماعی و توسعه پایدار در محلهها را رقم بزند.
در سادهترین تعریف یک جامعه میتوان بیان کرد، افرادی که دارای تعامل نسبتاً مستمر مبتنی بر احساس در یک سرزمین مشخص با همدیگر هستند و خوداتکایی نسبی دارند؛ که جامعه شهری اهواز در این تعریف جای دارد. در شهری مانند اهواز به دلیل وجود عوارض کالبدی مختلف مانند رودخانه و خطوط آهن و حاشیه شهری بسیار زیاد و کم برخوردار، وضعیت محلهها بهگونهای است که باید موردتوجه ویژهبرنامه ریزان شهر قرار گیرند، وضعیت اجتماعی در محلههای شهر اهواز بهگونهای است که به دلیل تنوع قومی و خردهفرهنگهای حاکم بر روابط اجتماعی و متأسفانه عدم توجه به آموزشهای شهروندی سبب شده که شهر اهواز تا رسیدن به توسعه فرهنگی و اجتماعی مسیر ناهمواری داشته باشد.
رکن اساسی توسعه اجتماع محلهای مبتنی بر شهروند محوری و احساس تکلیف و دین و تقویت حس تعلقخاطر و مراوده و با تأکید ویژه خصوصاً "همبستگی اجتماعی" است.تعامل میان افراد محله اولین قدم همبستگی اجتماع محلی است و برای تعامل نیاز به ایجاد انگیزه درونی مابین افراد است. لذا آنچه افراد را به هم پیوند میدهد و سبب دوام تعاملات اجتماعی میشود، اظهار تعامل بهعنوان یک هدف متعالی و وحدتبخش است. از طریق همین اظهار و میل تعامل است که این اجتماع محلی منسجم شکل و قوام مییابد. در کوتاهسخن سنگ بنای اجتماع محلی موفق، تعاملی است که بتواند جنبه اظهاری و فراگیر در جغرافیای محله را به خود بگیرد.
اگر بتوان این تعامل اجتماعی را در محله ایجاد و تداوم داد، این تعامل تبدیل به رابطی اجتماعی خواهد شد و این رابطه اجتماعی باعث ایجاد وابستگیهای عاطفی خواهد شد. این وابستگی عاطفی پدیدار شده بهنوبه خود محافظی بر رابطههای اجتماعی تشکیل شده است.از کارکردهای وابستگی عاطفی بین ساکنان محله یا همسایگان میتوان به تعهد و علاقه اجتماعی اشاره کرد که این دو از ارکان اصلی تشکیل هنجارهای صحیح و مطلوب اجتماعی و اخلاقی و فرهنگی محسوب میشوند.
باید اذعان کرد بدون وابستگی عاطفی در محل ایجاد نظمهای هنجاری غیرممکن است. لذا مجدد تأکید میگردد پایه نظم هنجاری در اجتماع محلی عاطفه ایجادشده بین ساکنین است، احساس تعلقخاطر به افراد محل، اعتماد اجتماعی ساکنین و دوستی و رفاقتهای متقابل همگی از مشخصههای همبستگی اجتماعی محسوب میشوند.
تمامی مدیران و برنامه ریزان شهری و مسئولان دولتی و حکومتی و سازمان مردمنهاد محلی و مطبوعات بومی باید با داشتن انگیزه و فهم صحیح مسئله بر این موضوع تکیه نمایند و برنامهریزی نمایند تا بتوانند سنگ بنای یک حرکت متوازن اجتماعی را بهصورت بلوک بندی متوازن در سطح محلهها رقم بزنند، در غیر این صورت با الگوهای دیگر که بهصورت کلی و پراکنده مطرح میشوند و نسبت به اجتماع محلی که رکن و اساسی هویت و زیست شهر اهواز است بیاهمیت باشند، نمیتوان آینده روشنی را در بعد توسعه اجتماعی برای شهر اهواز متصور شد.