معاون روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به عملکرد رسانهها در سیل خوزستان، بر ضرورت تدوین سند جامع اطلاعرسانی در بحران تاکید کرد.
ندا شفیعی در دومین روز همایش بینالمللی "سیلاب اگر تکرار شود" که در اهواز در حال برگزاری است، با اشاره به مطالعه انجام شده در شبکه ملی جامعه و دانشگاه بر روی فعالیت روابط عمومی دستگاههای اجرایی، خبرگزاریها، صدا و سیما و رسانههای مجازی، اظهار کرد: همزمان با وقوع سیل در خوزستان، در قالب شبکه ملی جامعه و دانشگاه در دانشگاه شهید چمران اهواز، مطالعه بر روی رسانهها را آغاز کردیم. در بخش بررسی روابط عمومی ها، عملکرد استانداری خوزستان، هواشناسی، سازمان آب و برق، فرمانداری اهواز، راهو شهرسازی، هلال احمر، دانشگاه علوم پزشکی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و کمیته امداد در این بخش بررسی شد.
وی افزود: در بررسی گروهی موضوع فعالیت روابط عمومیها به مواردی رسیدیم از جمله ضعف جایگاه روابط عمومی در ساختار اداری کشور، تلقی نادرست مدیران از کارکرد روابط عمومی، ضعف توان کارشناسی و شاغلان روابط عمومی در زمینه بحران، محدودیت امکانات و تجهیزات و نبود سخنگوی واحد در شرایط بحرانی، پراکندگی در نظام اطلاعرسانی، وجود محدودیت در زمینه استفاده از رسانههای اجتماعی و محدودیت برونسپاری در بخش اطلاعرسانی، از جمله مشکلات مطرح شده بود.
به گزارش ایسنا، شفیعی تصریح کرد: در بخش فعالیت روابط عمومیها این نکته وجود داشت که توجه خوبی به موضوع مستندسازی در مقطع زمانی سیل نشد و به همین دلیل تجربیات نیز ثبت نشده است. تشدید رواج شایعه در شرایط بحران و در اختیار نداشتن کارشناس برای پاسخگویی به شایعات نیز از دیگر موارد است. در بررسی عملکرد روابط عمومیها و نقاط قوت و ضعفشان نیز به این نتیجه رسیدیم که معرفی سخنگو در برخی سازمانها برای ارتباط با رسانهها، استفاده از ظرفیت رسانههای محلی و استانی برای اطلاعرسانی و اعلام هشدار و ترغیب مردم برای همراهی در امداد و نجات و استفاده از سامانه پیامکی برای اطلاعرسانی از نقاط قوت بود.
وی افزود: در زمینه نقاط ضعف نیز باید گفت که اگرچه برخی سازمانها سخنگو داشتند، ولی تنها در یکی دو مورد، روابط عمومی سخنگو بود و در بیشتر موارد تعدد سخنگو موجب بروز شایعات و ناهماهنگی در انتشار اخبار شد. در زمان وقوع بحران، ادارهکل مدیریت بحران سخنگوی اصلی است، این در حالی است که در سیل خوزستان شاهد سخنگوی واحد نبودیم و همه سازمانها و مدیران در این زمینه به انتشار خبر میپرداختند.
عضو شبکه ملی جامعه و دانشگاه، گفت: در شرایط پس از بحران نیز مستندسازی روابط عمومی ها مبتنی بر فیلمبرداری بود و در زمینه انتشار اخبار امیدبخش نیز تاکید میشد که "مطلوب است" از دیگر روشهای امیدبخشی در جامعه استفاده نشد. انتشار عملکرد سازمان به جای عملکرد روابط عمومی و بی توجهی به ضرورت ارزیابی علمی عملکرد توسط مراکز علمی و دانشگاهی، از نقاط ضعف روابط عمومی ها بود.
شفیعی گفت: در بخش خبرگزاریها نیز خبرگزاریهای ایرنا، ایسنا، فارس، تسنیم، مهر و پانا مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس خروجی جلسات برگزار شده با مسئولان این رسانهها به این نتیجه رسیدیم که نبود سخنگوی واحد در بحران، موجب آشفتگی در اطلاعرسانی شد. نبود اتاق خبر در مجموعه استانداری و ادارهکل مدیریت بحران و ضرورت آموزش خبرنگاران حرفهای بحران در رسانههای استان، از دیگر موارد مطرح شده بود. دسترسی دشوار به مسئولان در شرایط وقوع بحران نیز موجب بروز شایعات در فضای رسانهای میشود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه در شرایط بحران، لازم است خبرنگار در شرایط خاص و موقعیتهای بحرانزده حضور یابد، لازم است در زمینه تجهیز سختافزاری، به رسانهها کمک شود و به عنوان مثال وسیله نقلیه برای حضور خبرنگاران در موقعیتهای بحرانزده فراهم شود. توجه بیش از حد رسانههای ملی و دفاتر مرکزی خبرگزاریها به حواشی سیاسی نیز موجب بی اعتمادی در مخاطب استانی شد و تعدد سفر وزرا و مسئولان به استان نیز بخش عمدهای از توان و ظرفیت رسانهها را به خود اختصاص داد که این موضوع موجب شد رسانه از انتشار خبرهای سیل بازماند. همچنین نتیجه عملکرد مسئولان در پرداخت خسارتهای ناشی از سیل در سالهای گذشته نیز موجب بیاعتمادی مخاطب استانی به رسانهها شد.
شفیعی گفت: در بررسی سوالاتی که از مدیران خبرگزاریها و صدا و سیما پرسیده شد به این نتیجه رسیدیم که نبود نظام هماهنگ و ساختارمند در اطلاعرسانی بحران، موجب آشفتگی در این زمینه شده است. رسانههای استان نیروی انسانی متخصص به معنای موردنظر در اختیار ندارند و لازم است در این بخش آموزشهایی ارائه شود. همچنین رسانهها ساختار مشخص در زمینه بحران ندارند. صدا و سیما اقدام به پخش مستقیم از تاج سدها کرد که در کنترل شایعات در زمینه شکستن سدها موثر بود، ولی در زمینه تولید برنامههای تحلیلی در زمینه سیل، اقدام مفیدی انجام نشد. انتشار اطلاعیههای تخلیه و هشدارها به خوبی در خبرگزاریها و صدا و سیما منتشر شد، ولی بار اصلی در این زمینه بر عهده فضای مجازی بود.
به گزارش ایسنا، معاون روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اظهار کرد: از جمله درسآموختهها در این بخش، ضرورت تدوین سند جامع اطلاعرسانی در بحران، تعیین سخنگوی بحران در ساختار تشکیلاتی ادارهکل بحران در استانها و آموزش خبرنگاران بحران و تجهیز سختافزاری رسانهها و روابط عمومیهای سازمانها را میتوان عنوان کرد.
وی افزود: در بخش فضای مجازی نیز شبکههای اجتماعی و صفحات اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش، سازمانهای دولتی به دلیل محدودیتها، امکان استفاده کامل از ظرفیت فضای مجازی را نداشتند و به همین دلیل رسانههای رسمی و سنتی به سخنگوی سازمانهای دولتی تبدیل شده بودند. در این شرایط، شاهد تبدیل شبکههای مجازی به صدایی جایگزین در برابر رسانههای رسمی بودیم که هر کدام روایتی متفاوت از سیل را ارائه میدادند. فضای مجازی مزیتهایی دارد که موجب شد هدایت جریان خبری را به دست بگیرد و در عین حال شاهد انتشار اخبار جعلی در فضای مجازی نیز بودیم که گاه توان شکلدهی به افکار عمومی را هم داشت. کنترلی بر محتوای فضای مجازی نبود و از تلگرام بیشتر برای اطلاعرسانی استفاده شد و از توییتر برای انتقاد از دستگاه های دولتی بهرهبرداری شد و انتشار دو روایت متفاوت از سیل در رسانههای اجتماعی و رسانههای سنتی و رسمی تا حدودی جامعه را سردرگم کرد.