ابوالفضل روغنی گلپایگانی رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران گفت: گارد منفی نسبت به واردات و واردکننده در کشور و حتی میان مسوولان وجود دارد، اما واقعیت آن است که واردات اساسا مفهوم بدی نیست. هرچند که باید واردات هوشمندانه انجام شود تا صنعت داخلی آسیب نبیند. در تمام دنیا نیز دولتها از سیاستهایی همچون وضع تعرفه بر واردات از صنایع داخلی حمایت میکنند.
جهان صنعت ضرورت تحقق داخلیسازی 5/3 میلیارد دلاری کالاهای وارداتی در سال جاری را بررسی کرد
تزلزل در توسعه پایدار
گروه صنعت- در حالی وزیر صنعت، معدن و تجارت در جلسه کمیسیون امنیت ملی از تحقق داخلیسازی ۵/۳ میلیارد دلاری کالاهای وارداتی در سال گذشته و برنامهریزی برای دستیابی به این میزان تولید در سال جاری خبر داده که به عقیده فعالان صنعتی کشور امروز در صنعت دنیا خودکفایی معنی ندارد و بنگاههایی موفق هستند که بتوانند زنجیره ارزش خود را با بیشترین سرعت و کیفیت و کمترین قیمت تامین کنند. کارشناسان حوزه صنعت میگویند ایجاد تمام صنایع در هر کشوری نادرست بوده و هر کشوری باید روی صنایعی که در آن مزیت دارد تمرکز کند و علاوه بر تامین نیاز بازار داخلی خود با درنظر گرفتن بازار صادراتی ظرفیت تولید خود را بالا ببرد تا بدین ترتیب به تولید با قیمت رقابتی برسد.
اما شرایط سیاسی سالهای گذشته دنیا با ایران و تحریم باعث شده که امروز از ایجاد هر صنعتی در کشور حتی بدون توجیه اقتصادی نیز استقبال شود. البته نبود سند کارشناسی مدون استراتژی صنعتی نیز در چنین پیشامدی بیاثر نیست البته از آنجایی که در دنیای کنونی شروع هر فعالیت تولیدی و احداث صنعتی بدون توجیه اقتصادی در نهایت محکوم به شکست میشود انتظار میرود که بیش از این در این مسیر نادرست قدم برداشته نشود و سرمایههای ملی بهجای تمرکز روی صنایع غیراقتصادی بر بازسازی صنایع آسیبدیده متمرکز شوند. همچنین تحلیلگران اقتصادی نیز معتقدند تمرکز بر خودکفای در دنیای کنونی فضای توسعه پایدار را از میان میبرد و سیاستگذاران کشور باید بهجای تمرکز بر چنین اهدافی بر مبنای دیپلماسی خارجی با سایر کشورهای دنیا ارتباط برقرار کرده و از ظرفیتها، استعدادها و تکنولوژیهای یکدیگر بهرهمند شوند تا در نهایت به تولید کالای باکیفیت با کمترین قیمت برسند تا کشورها از تجارت دوجانبه و چندجانبه سود ببرند.
واردات لزوما دشمن تولیدکننده داخلی نیست
ابوالفضل روغنیگلپایگانی رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران درخصوص تمرکز وزارت صنعت، معدن و تجارت بر افزایش داخلیسازی و خودکفایی در صنعت بهمنظور کنترل واردات به «جهانصنعت» گفت: امروز در صنعت دنیا مفهومی به اسم خودکفایی وجود ندارد و صنایع براساس مفهوم زنجیره ارزش فعالیت میکنند. همین امر نیز سبب میشود شرکت آمریکایی هواپیمایی بویینگ قطعات تولید محصول خود را از حدود ۵۰ کشور دنیا تامین و شرکت فرانسوی هواپیمایی ایرباس قطعات موردنیاز خود را از حدود ۴۲ کشور دنیا تامین کند.
وی ادامه داد: در واقع برای صنایع دنیا کیفیت، سرعت در تامین و قیمت تمام شده ارجح بر آن است که تمامی قطعات مورد نیاز را در داخل یک کشور تولید کنند. بنابراین در شرایط نرمال رفتن بهسمت خودکفایی در هر صنعتی نادرست بوده و حتی به لحاظ اقتصادی نیز توجیهپذیر نیست، هرچند که مناسبات سیاسی دنیا با ایران و تحریم در برخی مواقع کشور را به این سمت سوق داده و در چنین شرایطی اظهارنظر نسبت به درست و یا غلط بودن تصمیم برای حرکت در جهت خودکفایی دشوار میشود.
روغنی گفت: زمانی کشور عربستان چهارمین تولیدکننده گندم دنیا و خودکفا در تولید این محصول بود اما برای رسیدن به این سطح از تولید از سویی باید خاک حاصلخیز وارد میکرد و از سوی دیگر آب موردنیاز کاشت گندم را با هزینه بالایی تامین میکرد و همین امر نیز تولید گندم این کشور را از اقتصادی بودن خارج کرده بود. در چنین شرایطی دستیابی به رکود بزرگترین تولیدکننده دنیا نهتنها ارزشمند نیست که باعث افزایش زیان اقتصادی نیز میشود. بنابراین لازم است در ایران نیز از چنین تجربههای از پیش انجام شده درس گرفته شود و بهسمت خودکفایی به هر قیمتی نرویم.
رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران گفت: گارد منفی نسبت به واردات و واردکننده در کشور و حتی میان مسوولان وجود دارد، اما واقعیت آن است که واردات اساسا مفهوم بدی نیست. هرچند که باید واردات هوشمندانه انجام شود تا صنعت داخلی آسیب نبیند. در تمام دنیا نیز دولتها از سیاستهایی همچون وضع تعرفه بر واردات از صنایع داخلی حمایت میکنند.
وی افزود: بخشی از واردات سال گذشته کشور مربوط به مواد اولیه، قطعات و محصولاتی است که در داخل کشور امکان تولید آنها وجود دارد. اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت با وضع تعرفه روی واردات چنین کالاهایی از داخلیسازی حمایت کند کار شایسته و قابل تقدیری است که به بالا رفتن تولید ناخالص داخلی و اشتغالزایی منجر میشود. اما خودکفایی در صنعت و خرید محصول داخلی با هر قیمت و کیفیتی سیاست قابل حمایتی نیست. در واقع علاوه بر حمایت از صنایع داخلی (با سیاستهایی همچون وضع تعرفه) باید فضای رقابت آزاد نیز وجود داشته باشد و در انتخاب هر محصولی علاوه بر تولید داخل، فاکتورهایی همانند قیمت، خدمات پس از فروش و کیفیت نیز مطرح باشد.
روغنی در خصوص نتیجه ایجاد صنایع با ظرفیتی پایین و بهمنظور رفع نیاز بازار محدود داخلی گفت: در دنیای امروز کاهش قیمت تمام شده محصول لازمه موفقیت هر صنعتی است و بخشی از این قیمت به تیراژ تولید بستگی دارد. بهعنوان نمونه گفته میشود که تولید خودرو با تیراژ کمتر از سه میلیون تن محصول در سال غیراقتصادی است. در واقع امروز صنایع برای کاهش قیمت تمام شده، تیراژ تولید محصولات خود را بالا برده و برای فروش نیز امکان حضور در بازارهای بینالمللی را دارند.
وی افزود: زمانی که کشور بهعلت فشارهای تحریم به دنبال خودکفایی است، بهناچار به ایجاد صنایع با ظرفیتی پایینتر از ظرفیت استاندارد دنیا رو میآورد که همین امر درنهایت باعث تولید غیراقتصادی این واحدها میشود.
روغنی گفت: تمامی اشتباهات در بخش صنعت کشور و ایجاد صنایع غیراقتصادی از فشار تحریم نشات نمیگیرد و واقعیت آن است که در ایران سند مکتوب مدون استراتژی توسعه صنعتی که مورد تایید تمامی مسوولان و کارشناسان باشد نیز وجود ندارد. به همین علت هر روز بنا به یک نیاز لحظهای، تصمیم گرفته میشود که صنعتی جدید در کشور احداث شود. بدون آنکه مزایا و معایب سرمایهگذاری روی محصول جدید سنجیده شود و در نهایت نیز چنین تصمیمهایی به شکست منجر میشود و نتیجهای جز هدررفت سرمایه را برای کشور به دنبال نخواهد داشت.
وی افزود: بنابراین حتی اگر مسوولان به دنبال افزایش داخلیسازی هستند نیز باید یک مرتبه بدون درنظر گرفتن شرایط تحریم و مناسبات سیاسی استراتژی توسعه صنعتی کشور را با درنظر گرفتن آمایش سرزمینی و توصیههای سازمان WTO نسبت به صنایعی که ایران در آن مزایا دارد تدوین کنند و سپس در جهت احداث صنایع پیش بروند تا از هدررفت سرمایه ملی جلوگیری شود.
وی افزود: ایران در بسیاری از صنایع مزیتی برای موفقیت ندارد و نباید به آنها ورود پیدا کند ازجمله صنعت هواپیماسازی، بنابراین حتی در شرایط تحریم و عدم فروش شرکتهای هواپیمایی دنیا نیز ورود و سرمایهگذاری در چنین صنعتی نادرست بوده و نتیجهای جز هدررفت سرمایه ملی در پی نخواهد داشت. در زمینه صنایع دیگری نیز شرایط مشابه وجود دارد و بهتر است سرمایههای کشور بهجای آنکه روی صنایعی که در آن مزیتی برای رقابت و موفقیت وجود ندارد به سمت صنایعی سوق داده شود که احتمال موفقیت در آن وجود دارد.
روغنی به وجود بازارهای صادراتی برای موفقیت صنایع اشاره کرد و گفت: همانگونه که گفته شد بخشی از موفقیت هر صنعتی به مقیاس تولید آن بستگی دارد، اما زمانی میتوان مقیاس تولید بالایی ایجاد کرد که امکان دسترسی به بازار صادراتی نیز وجود داشته باشد. در حالی که ایران در موقعیتی قرار دارد که حدود ۴۰۰ میلیون در کشورهای همسایه آن زندگی میکنند و همین افراد میتوانستند بازار خوبی برای صنایع کشور باشند اما روابط سیاسی مانع از آن میشود که بنگاههای تولیدی بتوانند روی استمرار صادرات خود به این کشورها حساب باز کنند و بدین ترتیب فشارهای کشورهای خارجی باعث میشود که صنایع کشور بخشی از بازارهای رقابتی خود را از دست بدهند.
روغنی در ادامه گفت: صنایع کشور در هفتههای پایانی سال گذشته و ابتدای سال جاری با معضل جدید کرونا نیز روبهرو شدهاند که هزینههایی را نیز بر آنها تحمیل کرده است. در چنین شرایطی حفظ تولید این صنایع نیز با مشکل روبهرو شده و در این شرایط حفظ صنایع از ایجاد صنایع جدید مهمتر است.