غلامعباس توسلی
بعد از نهی محمود احمدینژاد از ورود به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، به نظر میرسد همچنان میتوان شاهد تحولات اساسی و گوناگونی در سال آینده بود و میتوانیم رقابت جدی میان دو جناح سیاسی اصلاحطلب و اصولگرا را مشاهده کنیم. هرچند محمود احمدینژاد رقیب جدی روحانی در سال آینده تصور میشد اما در پی نهی او از ورود به انتخابات بعید است اصولگرایان ریاست جمهوری را دو دستی تقدیم اصلاحطلبان به لیدری روحانی کنند. این احتمال وجود دارد که اصولگرایانی که قصد حمایت از احمدینژاد را داشتند، با تصور اینکه احمدینژاد، احتمالا از فردی نزدیک به خود، در انتخابات آینده حمایت خواهد کرد، نامزد مزبور را مورد حمایت قرار دهند یا اینکه از کاندیدای اصولگرایان در مقابل روحانی حمایت کنند.
بر این اساس، ممکن است اصولگرایان از صحنه انتخابات کنار نروند و مطابق با میل احمدینژاد در سال آینده عمل کنند که در این صورت، حتی اگر تقابلی را در انتخابات ۹۶ شاهد نباشیم، باز هم شاهد رقابتی جدی، میان دو گرایش سیاسی در ایران خواهیم بود. درانتخابات آینده ریاست جمهوری، تقابل میان گفتمان اصلاحطلبی و اصولگرایی با گفتمان اعتدالی نیست. در سال ۹۶ رقابت میان اندیشه اصلاحطلبی و اصولگرایی خواهد بود. در این انتخابات، اصلاحطلبان سعی خواهند کرد از فضای رسانهای حاکم بر انتخابات، به نفع گفتمان خود استفاده کنند.
اصولگرایان نیز هر چند تلاش چندانی در جهت بازسازی فکری خود انجام ندادهاند اما احتمالا با متهم نمودن اصلاحطلبان و روحانی به غرب گرایی هجمه گستردهای را علیه اصلاحطلبان صورت خواهند داد و در مقابل، اصلاحطلبان نیز احتمالا دفاع از خود را به عنوان یک کنشگر سیاسی در ایران بر دوش روحانی خواهند انداخت. زیرا ورود آنها به این بازی طراحی شده توسط اصولگرایان ممکن است موجب شود روحانی تحت فشار قرار بگیرد.
در نتیجه تحول خواهان در سال آینده، رقابت خود را به شورای شهر معطوف خواهند کرد و تنها از کلیت عملکرد دولت در ایجاد رشد اقتصادی، کاهش تورم و ایجاد ثبات اقتصادی و گفتمان اعتدالی دفاع خواهند کرد. اما در مجموع ممکن است زمین بازی رقابت ریاست جمهوری سال آینده غیر از تصورات ذهنی، بر اساس دادههای فعلی باشد. به این معنا که روحانی به عنوان مهمترین کنشگر اصلاحطلبان توسط نهادهای استعلامی و نظارتی رد صلاحیت شود.
این رد صلاحیت میتواند صحنه دیگری در فضای سیاسی ایران به وجود آورد. در چنین فضایی، یک کاندیدا در حد و اندازه محمدباقر قالیباف یا حتی سعید جلیلی میتواند سکان ریاست جمهوری را به سادگی در دست بگیرد. با در نظر گرفتن این فرض، احتمالا اصلاحطلبان فرد دیگری جز روحانی را که هم تایید صلاحیت شود و هم به آنها نزدیک باشد را مجاب خواهند کرد که در انتخابات ریاست جمهوری نامنویسی کند که در صورت رد صلاحیت احتمالی روحانی از او حمایت کنند. چنین فردی حتی ممکن است از میان اصولگرایان با گرایشات نزدیک به روحانی باشد. در هر صورت احتمال رد صلاحیت روحانی را هرچند ضعیف اما باید در نظر گرفت و استراتژیهای لازم برای جایگزینی را از هم اکنون اعلام کرد. گزینهای که توان جذب آرای اصلاحطلبان و بدنه اجتماعی آنها را داشته باشد. فردی که بتواند فضای به وجود آمده توسط روحانی را ادامه دهد.
* جامعهشناس