برگ برنده انتخابات ۹۶ در دست هاشمي است

چرا برخي افراد از مراسم مذهبي سوءاستفاده سياسي مي‌كنند و مراسم مذهبي را به تريبون هجمه عليه ديگران تبديل مي‌كنند؟

شخصيت كسي كه در مراسم مذهبي به ديگران توهين مي‌كند و تهمت مي‌زند را بايد از جنبه‌هاي روانشناختي مورد بررسي قرار داد تا دليل اين مساله به خوبي روشن شود. به نظر من ريشه همه هتاكي‌ها و بداخلاقي‌هاي برخي مداحان در «غرور» خلاصه مي‌شود. بنده به اينگونه افراد توصيه مي‌‌كنم با خود خلوت كنند و در خلوت خود به رفتاري كه در مراسم عزاداري نشان مي‌دهند دقت كنند كه آيا دچار غرور و تكبر نشده‌اند. با اين وجود به نظر مي‌رسد اين افراد فرصت خودانديشي ندارند يا تمايلي به اين كار ندارند. دليل اين مساله نيز اين است كه خود را «حق مطلق» و «حق محض» مي‌دانند. بدون شك كسي كه دچار غرور نفساني شده باشد به خود اجازه مي‌دهد «پا را از گليم خود دراز‌تر كند» و به ديگران توهين كند.

آيا برخورد با مداحان هتاك تاكنون قابل قبول بوده است؟

متاسفانه قوانين ما در اين زمينه روشن و شفاف نيست و به همين دليل برخورد‌هاي سليقه‌اي و شفاهي بر برخوردهاي ريشه‌اي و قانوني غلبه پيدا كرده است. هنوز كسي يا قانوني براي مداحان حد و مرزي تعيين نكرده كه يك مداح تا چه ميزان اجازه دارد درباره مسائل مذهبي و سياسي اظهارنظر كند. مداحان هتاك نبايد داراي مصونيت باشند بلكه بايد براي حيطه فعاليت آنها حدود و ثغور مشخصي تعيين شود. از سوي ديگر مفاهيمي كه مداحان به آن اشاره مي‌كنند مفاهيمي لغزنده هستند كه امكان توجيه براي آنها وجود دارد. برخي مداحان به هر شخص و نهادي كه دوست داشته باشند توهين مي‌كنند و سپس نام آن را «غيرت ديني» مي‌گذارند. قانونگذار نيز هنگامي كه با كلمه غيرت ديني مواجه مي‌شود دچار احتياط مي‌شود و قانون را به صورت كامل اجرا نمي‌كند. معمولا قوانين ما در مقابل مفاهيم لغزنده ساكت است و برخورد ريشه‌اي با متخلفان صورت نمي‌گيرد. به نظر من برخورد چكشي و سلبي نيز با اين افراد جوابگو نيست بلكه بايد با مداحان هتاك برخورد فرهنگي صورت بگيرد. مردم بايد در مجالس عزاداري‌هاي مذهبي در مقابل هتاكي و توهين واكنش نشان بدهند و در چنين مجالسي حضور پيدا نكنند تا مداحان هتاك منزوي شوند و نتوانند به اهداف خود برسند.

مساله‌اي كه در مراسم مذهبي اخير مشهود بود، موضع‌گيري برخي افراد عليه دولت آقاي روحاني بود. اين در حالي است كه در برخي عزاداري‌ها علاوه بر اينكه آقاي روحاني مورد هجمه قرار مي‌گرفت، محاسن برخي شخصيت‌هاي جريان مقابل نيز به مردم معرفي مي‌شد. آيا مخالفان آقاي روحاني به دنبال اين هستند كه از مراسمي مذهبي استفاده انتخاباتي كنند؟

مرحوم مدرس عنوان مي‌كردند كه «سياست ما عين ديانت ما و ديانت ما عين سياست ما است» و اين ديدگاه مورد توجه بسياري از علماي اسلام قرار گرفته است. با اين وجود برخي اين مساله را فراموش كرده‌اند كه مفهوم سياست در اين جمله سياست به معناي عام آن بوده و به هيچ عنوان منظور جناح‌ها و گروه‌هاي سياسي نبوده است. متاسفانه برخي اين دو مساله را با هم اشتباه گرفته‌اند و گمان مي‌كنند اهداف جرياني و جناحي آنها مانند ديانت آنها است كه برداشت كاملا غلطي است. نكته ديگر اينكه مذهب به دليل تاثيرگذاري زيادي كه در مناسبات يك جامعه در زمينه‌هاي مختلف دارد مي‌تواند مورد توجه گروه‌هاي سياسي قرار بگيرد تا به اين وسيله اهداف سياسي خود را دنبال كنند. در شرايط كنوني نيز به نظر مي‌رسد جريان مقابل آقاي روحاني كه تا حدود زيادي نيز نسبت به شكست دادن ايشان نااميد است، تلاش مي‌كند از تمام ابزارها و حربه‌ها از جمله مراسم مذهبي براي در تنگنا قراردادن آقاي روحاني استفاده كند. بدون شك جريان آقاي روحاني با چنين شيوه‌هایي «آب در هاون مي‌كوبد» و به نتيجه دلخواه خود نخواهد رسيد. مردم بسيار آگاه‌تر از اين هستند كه تحت تاثير حربه‌هاي انتخاباتي برخي افراد در مراسم مذهبي قرار بگيرند.

اصولگرايان از يك سو در مسير حركت دولت سنگ‌اندازي مي‌كنند و از سوي ديگر به حسن روحاني چراغ سبز نشان مي‌دهند. دليل اين رفتار متناقض چيست؟

پايگاه اجتماعي اصولگرايان در دو دهه اخير همواره متزلزل‌تر از پايگاه اجتماعي اصلاح‌طلبان بوده است. دليل اصلي اين مساله نيز اين است كه اصلاح‌طلبان براي ديدگاه و آراي مردم اهميت بيشتري قائل هستند و رويكرد مردمي‌تري در پيش گرفته‌اند. در شرايط كنوني اصولگرايان به اين نتيجه رسيده‌اند كه بايد در رويكرد خود تجديد نظر كنند و به آراي مردم بيشتر از گذشته احترام بگذارند. ما هنوز به خاطر داريم كه در انتخابات رياست‌جمهوري سال ۹۲ و سال‌هاي ابتدايي تشكيل دولت تدبير و اميد، اصولگرايان به شكل‌هاي مختلف در مسير حركت دولت كارشكني مي‌كردند و دوست نداشتند آقاي روحاني عملكرد قابل قبولي از خود به جاي بگذارد. با اين وجود و پس از انتخابات مجلس شوراي اسلامي در سال۹۴ معتدلان اصولگرا فاصله خود را از تندروهاي اين جريان بيشتر كردند و تلاش كردند خود را به آقاي روحاني نزديك‌تر كنند. در گذشته برخي از شخصيت‌هاي اصولگرا به صراحت عنوان مي‌كردند كه آراي مردم چندان ارزش ندارد. با اين وجود به نظر مي‌رسد اصولگرايان در حال عبور از اشتباهات خود هستند و به همين دليل تلاش مي‌كنند اهميت بيشتري براي آراي مردم قائل شوند. از سوي ديگر رويكرد آقاي روحاني به شكلي بوده كه موفق شده در دولت خود «جذب حداكثري» و «دفع حداقلي» به وجود بياورد. به همين دليل نيز هرچه از طول عمر دولت آقاي روحاني گذشت اصولگريان احساس كردند آقاي روحاني شخصيت قابل اعتمادي است كه مي‌توانند بيشتر به وي نزديك شوند. اصولگرايان گمان مي‌كنند در انتخابات رياست‌جمهوري آينده مي‌توانند با آقاي روحاني بده و بستان كنند و با حمايت تلويحي از آقاي روحاني پايگاه اجتماعي خود را ارتقا دهند. در شرايط كنوني چرخش اصولگرايان از تندروي به رويكرد اعتدالي به دليل اين است كه قصد دارند خود را با آقاي روحاني بالا بكشند و جايگاه از دست رفته خود را در فضاي سياسي ايران دوباره به دست بگيرند.

تحليل برخي از اصلاح‌طلبان اين است كه عدم حضور احمدي‌نژاد در انتخابات رياست‌جمهوري سبب وحدت بيشتر اصولگرايان و در نهايت به ضرر آقاي روحاني تمام خواهد شد. به نظر شما حضور يا عدم حضور احمدي‌نژاد چه تاثيري در رويكرد اصولگرايان براي اجماع خواهد داشت؟

مقام معظم رهبري با دورانديشي و مصلحت انديشي حضور آقاي احمدي‌نژاد را در انتخابات رياست‌جمهوري آينده به مصلحت ايشان و كشور ندانستند. بدون شك درايت رهبر معظم انقلاب در اين زمينه مانع از هرگونه تفرقه و تشنج در فضاي سياسي كشور شد. آقاي احمدي‌نژاد همواره نشان داده كه داراي روحيه جنجالي است. به همين دليل حضور ايشان در انتخابات آينده فضاي انتخابات را مبهم و مخدوش مي‌كرد. با اين وجود نامه‌اي كه آقاي احمدي‌نژاد به رهبري نوشتند با سوال‌هاي زيادي روبه‌رو شده و برخي از طلبه‌هاي قم نسبت به اين نامه ترديد دارند. به همين دليل آقاي احمدي‌نژاد بايد به همه هواداران خود به صورت رسمي مواضع سياسي خود را اعلام كند تا برخي از حاميان ايشان از شك و ترديد خارج شوند. آقاي احمدي‌نژاد بهتر از همه از اين مساله آگاهي دارند كه چرا مقام معظم رهبري ايشان را از حضور در انتخابات نهي كرده‌اند. در نتيجه ايشان بايد دليل اين مساله را براي هواداران خود تشريح و تبيين كند. برخي از طلبه‌ها و روحانيون قم هنوز قبول نكرده‌اند كه آقاي احمدي‌نژاد در انتخابات شركت نمي‌كند و به تمكين ايشان از دستورات رهبري با شك و ترديد نگاه مي‌كنند.

چرا برخي طلبه‌ها نسبت به عدم حضور احمدي‌نژاد در انتخابات ترديد دارند؟

برخي طلبه‌ها نامه اخير آقاي احمدي‌نژاد به رهبري را در راستاي يازده روز خانه‌نشيني و ماجرای انتخابات آقاي مشايي تحليل مي‌كنند و گمان مي‌كنند احمدي‌نژاد ممكن است با دست پر وارد رقابت‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري شود. به همين دليل آقاي احمدي‌نژاد بايد تلاش كند اهداف كوتاه‌مدت و بلندمدت سياسي خود را براي افكار عمومي تشريح كند تا چنين شائبه‌هايي از بين برود. البته به نظر من آقاي احمدي‌نژاد به صورت تعمدي دست به چنين كاري نمي‌زند تا هواداران خود را همچنان آماده نگه دارد و در اردوگاه رقيب هراس و واهمه ايجاد كند. با اين وجود توصيه رهبري براي اصولگرايان و همه طرفداران ايشان حجت را تمام كرد و به نظر مي‌رسد آقاي احمدي‌نژاد حداقل در كوتاه‌مدت به قدرت باز نخواهد گشت. بنده معتقدم طرفداران احمدي‌نژاد به دو دسته تقسيم مي‌شوند؛ يك دسته همچنان به تندروي‌ها و انديشه‌هاي افراطی خود ادامه مي‌دهند و منويات احمدي‌نژاد را در مصداق ديگري دنبال مي‌كنند. يك دسته هم تبعيت بيشتري از رهبري خواهند كرد و سعي مي‌كنند تبعيت از امر رهبري را بيشتر نشان دهند و تفكر افراطی و تند خود را متعادل كنند و با اعتداليون همگرايي بيشتري خواهند داشت. اما عده‌اي از افراطيون همچنان به حركت‌هاي تند خود ادامه مي‌دهند. از سوي ديگر سه دليل عمده براي منع احمدي‌نژاد براي حضور در انتخابات وجود داشت؛ دليل اول روحيات و خصوصيات شخصي احمدي‌نژاد است كه منشا منازعات، اختلاف‌ها و كشمكش‌ها مي‌شود، چون ايشان يك روحيه ماجراجويي داشتند و در دوران وي ديديدم كه هر روز كشور دچار يك بحران و كشمكش مي‌شد. دليل دوم نياز كشور به آرامش است. اگر قرار باشد كشور دچار تنش و بحران شود، مسئولان كشور نمي‌توانند برنامه‌هاي خود را عملي كنند و كشور و نظام آسيب مي‌بيند. دليل سوم اين است كه ما در شرايط منطقه وضعيت خاصي داريم. وضعيت سوريه، عراق و ديگر كشورها اقتضا مي‌كند كه دولتي بر سر كار باشد كه بتواند روابط متعادلي با كشورهاي منطقه داشته باشد. بدون شك ما با كشمكش و جنگ و منازعات نمي‌توانيم ثبات و آرامش لازم را در كشور و منطقه ايجاد كنيم.

با چراغ سبز نشان‌دادن جامعه روحانيت مبارز به آيت‌ا... هاشمي، اين شائبه در فضاي سياسي به وجود آمده كه ممكن است آيت‌ا... هاشمي از ظرفيت سياسي خود در بين اصولگرايان در جهت حمايت از آقاي روحاني استفاده كند. به نظر شما آيا آيت‌ا... هاشمي با استفاده از چنين روشی به دنبال به دست گرفتن ابتكار عمل در انتخابات رياست‌جمهوري آينده است؟

آيت‌ا... جوادي آملي در ديدار اخيري كه با آيت‌ا... هاشمي داشتند خطاب به ايشان عنوان كردند كه«شما چه بخواهيد و نه چه نخواهيد از استوانه‌هاي نظام هستيد». هنگامي كه آيت‌ا... جوادي آملي به عنوان يك عالم و فيلسوف برجسته جهان اسلام چنين ديدگاهي درباره آيت‌ا... هاشمي دارند حجت بر همه ما تمام شده است. به همين دليل آيت‌ا... هاشمي نيازي به حضور در جلسات جامعه روحانيت مبارز ندارند بلكه جامعه روحانيت مبارز به آيت‌ا... هاشمي نياز دارد. نكته ديگر اينكه آيت‌ا... هاشمي نزديك‌ترين فرد به مقام معظم رهبري هستند و به همين دليل ايشان از تاثيرگذاري بسيار بالايي در فضاي سياسي ايران برخوردار است. بدون شك تاثيرگذاري آيت‌ا... هاشمي در انتخابات آينده قطعي است و در اين زمينه هيچ گونه شك و ترديدي وجود ندارد. آيت‌ا... هاشمي داراي يك ظرفيت سياسي منحصر به فرد است كه مي‌تواند با استفاده ازاين ظرفيت نيروهاي معتدل كشور را حول محور خود در جهت حمايت از آقاي روحاني در انتخابات جمع كند. به همين دليل بايد عنوان كرد كه برگ برنده انتخابات ۹۶ در دست آيت‌ا... هاشمي است.