در تعطیلات نوروزی شاهد رونق بیش از پیش گردشگری آبی بودیم در این میان استاندار خوزستان ، سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان ، سازمان عمران ساحل کارون و فرمانداران و دست اندرکاران مربوط توانستند با برنامه ریزی، گام های مستحکمی در رونق صنعت گردشگری آبی بردارند.
وجود رودخانه های پهناور، تالاب های بین المللی، سواحل طولانی و مخازن بزرگ سدها و همچنین مناطق کوهستانی در شمال خوزستان، دشت و کویر زیبا در مرکز و جنوب استان در کنار آثار تاریخی و باستانی نمونه، می تواند خوزستان را به قطب گردشگری کشور تبدیل کند.
در تعطیلات نوروزی شاهد رونق بیش از پیش گردشگری آبی بودیم در این میان استاندار خوزستان ، سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان ، سازمان عمران ساحل کارون و فرمانداران و دست اندرکاران مربوط توانستند با برنامه ریزی، گام های مستحکمی در رونق صنعت گردشگری آبی بردارند.
به مجموعه فعالیت های تفریحی و سرگرمی که در محیط های آبی و روزخانه ای از سوی گردشگران انجام می شود، گردشگری آبی می گویند.
یکی از ظرفیت های بالقوه گردشگری ایران، وجود تالاب ها و رودخانه ها و ساحل است که هم ابعاد گسترده ای برای سرمایه گذاری دارد و از جذابیت بالایی توریستی نیز برخوردار است.
این صنعت در بیشتر کشورهای دنیا توجه به تورهای دریایی، حمل نقل دریایی، ورزش ها و تفریحات آبی، غواصی و سایر سرگرمی های مرتبط با ساحل و فراساحل در صدر برنامه های گردشگری قرار دارد.
در منابع مختلف، گردشگری آبی با واژه هایی چون ورزش، تفریح و سرگرمی نیز همراه بوده که این نشان از نقش بسزای این نوع از گردشگری در پرکردن اوقات فراغت متقاضیان گردشگری دارد.
از سوی دیگر، با توجه به آلودگی ها، مصارف نادرست و خشکسالی هایی که کره زمین را با بحران آب روبرو کرده است، گردشگری آبی می تواند به عنوان یک صنعت درآمدزا، اهرم قدرتمندی برای حفظ و حراست از منابع آبی جهان باشد و این مهم را از طریق ارائه راهکارهای مناسب به منظور استفاده پایدار و صحیح از منابع آبی امکانپذیر کند.
**دستور استاندار خوزستان در خصوص رونق گردشگری دریایی
عبدالحسین مقتدایی استاندار خوزستان در نشست های متعدد خود با مسئولان استانی، از فرمانداران شهرستان های ساحلی و مسئولان دست اندرکار بخش گردشگری خواست بنا با برنامه ریزی مدون، گامی مهم برای رونق گردشگری دریایی بردارند.
فرماندار شادگان نیز با بیان جاذبه های این شهرستان در رونق گردشگری آبی، از تالاب بین المللی این شهرستان به عنوان فرصتی برای این صنعت یاد کرد.
بهروز فرج اللهی ادامه داد:به منظور استفاده از فرصت های گردشگری آبی این شهرستان، لنج هایی برای گردش آبی گردشگران بازدید کننده از تالاب شادگان پیش بینی شد.
وی گفت:بر اساس آمار، در تعطیلات نوروز امسال روزانه بیش از 10 هزار نفر از جاذبه های این تالاب دیدن کردند.
فرماندار شادگان گفت:شرایط مناسب این تالاب و امکانات و زیرساخت های پیش بینی شده، آمار بازدیدکنندگان از تالاب را افزایش داد.
مدیرعامل سازمان عمران ساحل کارون گفت:رونق گردشگری آبی از تاکیدات استاندار خوزستان می باشد.
مهدی مداری در گفتگو با شوشان در خصوص طرح توسعه گردشگری تالاب شادگان گفت: تالاب شادگان در نزدیکی شهری به همین نام واقع شده که به فاصلهای حدود 50 کیلومتر تا شهر آبادان فاصله دارد.
در مجاورت این تالاب بینالمللی روستاهای "سراخیه" و "رگبه" واقع شده که در واقع ساکنین اصلی این تالاب را تشکیل میدهند. مردمان بومی این روستا بخشی از زندگی خود را به وسیله تالاب شادگان فراهم میکنند.
مدیرعامل سازمان عمران ساحل کارون گفت: با ابتکار استاندار خوزستان طرح توسعه گردشگری تالاب شادگان از سال گذشته عملیات اجرایی خود را آغاز کرده است.
مداری ادامه داد: اعتبار این طرح بالغ بر 15میلیارد ریال است که از سوی استانداری خوزستان تامین خواهد شد. در راستای توسعه طرح طبیعت گردی در تالاب بین المللی شادگان با اولویت برنامه ریزی برای توسعه جاذبه های روستاهای داخل تالاب در روستای صراخیه واقع در جاده شادگان-دارخوین در در حال احداث است که در کنار آن بازارچه صنایع دستی و فراورده های محلی و همچنین اسکله گردشگری تالاب واقع شده است.
مدیرعامل سازمان عمران ساحل کارون گفت: در این راستا تاکنون 1600 متر مربع پیاده سازی بتنی ، اجرای چوب پلاس ، شن ریزی محوطه به میزان 7 هزار متر مربع ، اجرای اجر خشتی به میزان 2 هزار متر مربع ، احداث 9 کپر در ابعاد سه در سه ، ترمیم و بهسازی 6 سرویس بهداشتی ، احداث 8 چشمه سرویس بهداشتی ، احداث جاده و پارکینگ به مساحت 4 هزار متر مربع ، خاکبرداری و اجرای لایه های کوپال و بیس اجرایی شده است.
مداری یادآور شد: در این پروژه اجرای سپتیک سرویس های بهداشتی ، اجرای دیوار یک متری از بلوک و کاهگل نیز عملیاتی شده است. مدیرعامل سازمان عمران ساحل کارون از بهسازی و مرمت اسکله قایقرانی تالاب شادگان در سال جاری خبر داد و گفت: اجرای 33 کپر اقامتی (مضیف) در جزیره تالاب شادگان ، اجرای دوهزار متر مربع پیاده روسازی ف اجرای چوب پلاس و نصب 7 چشمه سرویس بهداشتی در جزیره تالاب شادگان به همراه سپتیک ، نصب 5 چشمه سرویس بهداشتی در محل کپرهای اقامتی و بهسازی نمای بیرونی ساختمان محیط زیست و تکمیل آسفالت و پیاده روسازی جزیره تالاب بین المللی شادگان در دستور کار این سازمان قرار دارد.
گفتنی است معماری روستای سراخیه، هنوز با دستان بومی منطقه ساخته میشود و از جهت اهمیت زیادی دارد. این معماری در امتداد معماری سنتی منطقه بوده و ساکنان روستا با استفاده از مصالحی همچون خشت و گل و نی که تالاب در اختیارشان قرار میدهد خانههای خود را میسازند.
اهالی دو روستای رگبه و سراخیه در دو سوی تالاب شادگان زندگی میکنند. به همین علت هنگامی که در میان تالاب حرکت میکنید در هر دو طرف، حیواناتی اهلی مانند گاوها و گامیشها را میبینید که از گیاهان تالاب برای غذا استفاده میکنند. همچنین در طول مسیر و در اطراف تالاب آلاچیقهای ساخته شده که هم مورد استفاده اهالی و هم مورد استفاده گردشگران است.
ارائه سرویسهای گردشی به گردشگران از جمله مشاغل اهالی سراخیه شده است. آنها گردشگران با قایقهای خود به داخل تالاب میبرند و نقاط مختلف آن را نشان میدهند. گشت و گذار در پیچ و تاب تالاب و میان علفهای خودرو و نیزارها از جمله لذتهای گردشگری در این تالاب بینالملی است. گردشگران هنگام گردش در تالاب میتوانند حتی پرندگان و حیواناتی را که سالهاست در این بستر آبی زندگی میکنند را هم ببینند.
تالاب شادگان اما برای رسیدن به یک منطقه نمونه گردشگری علیرغم برداشتن گام های موفق برداشته شده است اما تا رسیدن به نقطه مطلوب راه درازی در پیش دارد. این راه نیازمند توجه مسئولان کشور است. در کنار رسیدگی به این تالاب باید به اهالی و ساکنان آن هم توجه داشت. کسانی که اگر روزی روستای خود را ترک بکنند، منجر به مرگ این تالاب ارزشمند میشود. امروز ساکنان تالاب شادگان از این تالاب حفاظت میکنند و اگر مشکلات زیست محیطی آن بگذارد، به زندگی خود در کنار دیگر موجودات زنده آن ادامه میدهند.
**سابقه رونق گردشگری آبی در نقاط مختلف جهان
در میان تمامی ملت های جهان آب همیشه منشاء زندگی و عامل اصلی ساخت و احداث بسیاری از شهرها و سازه ها بوده است. چنان که در طول تاریخ ایران زمین، شاهد ساخت بناهای ارزشمند و شکوهمندی چون سی وسه پل اصفهان، آسیاب های بادی شوشتر و کوشک های ساسانی در کنار آب (یا روی آب) بوده و حتی یکی از شاخص های تمیزدهنده معماری ساسانی از معماری دیگر دوره های تاریخی، ساخت آن ها در کنار منابع آبی است.
این موضوع مختص ایران زمین نبوده و در شهرهای قدیمی سراسر جهان اهمیت وجود آب در مجاورت شهر به وضوح به چشم می خورد.
با پیشرفت فناوری نه تنها از این اهمیت کاسته نشد بلکه با شکل گرفتن تفریحات جدیدی چون قایق سواری، استفاده از خانه های ساحلی، اشتغال به ورزش های آبی متنوع مثل اسکی روی آب و همچنین بهره مندی از چشمه های آب گرم باعث رونق بیش از پیش استفاده انسان از این موهبت الهی بوده است.
شکل ابتدایی گردشگری آبی را می توان در سفرهای اشراف زادگان رومی برای فرار از گرمای تابستان و سکونت در خانه های ییلاقی کنار دریا مشاهده کرد.
با انقلاب صنعتی و بهبود شرایط کاری مثل کم شدن ساعات کار، افزایش تعطیلات و بالا رفتن درآمد در کنار پیشرفت فناوری حمل و نقل، سطوح میانی و کارگر جامعه نیز امکان تجربه چنین تفریحاتی را یافتند.
با افزایش محبوبیت و دسترسی به این اماکن، مالکان و ساکنان مناطق مجاور آب و دریا برآن شدند تا با ارائه خدمات و امکانات خاصی چون اماکن اقامتی دریایی، امکانات پزشکی-درمانی، ورزش های خاص دریایی و غیره تجربه گردشگران را هرچه بیشتر خاطره انگیز کنند.
کم کم تفریحات ساحلی به خوبی جای خود را در میان تفریحات دیگر اقشار جامعه باز و جذابیت روزافزونی برای گردشگران نقاط مختلف جهان پیدا کرد که این روند تا به امروز ادامه داشته است.
به شکل رسمی، با آغاز قرن 21 شکل نوین و هیجان انگیزی از گردشگری به دنیا معرفی شد.
این نوع از گردشگری پاسخگوی نیازهای مختلف جامعه از جمله گردشگری، ورزش حرفه ای و تفننی، تفریح و گذراندن اوقات فراغت بوده است.
خدمات ارائه شده در زمینه گردشگری آبی در سطح وسیع، با قیمت های مختلف، با تجهیزات متنوع و در اماکن متفاوت به متقاضیان ارائه شده و هر ساله نیز به این تنوع و فناوری های به کار گرفته شده در آن افزوده می شود.
*فرصت های موجود کشور برای توسعه گردشگری آبی
قایق سواری(متفاوت از قایقرانی) و ماهیگیری از قدیمی ترین اشکال فعالیت های آبی به شمار می روند.
قایق سواری به زمان مصریان باستان بازمی گردد،در طول تاریخ، ساکنان کشورهای دنیا از قایق های مختلف برای اموری چون تجارت، حمل ونقل و کشف اماکن جدید بهره می جستند.
نخستین گام در جهت استفاده از قایق به عنوان وسیله ای تفریحی، برگزاری اولین مسابقات قایقرانی در سال 1800 میلادی بود.
با کم شدن استفاده مردم از قایق، علاقه آن ها به آموختن شیوه کنترل و استفاده از آن به عنوان وسیله ای تفریحی افزایش یافت. این نیاز در طول زمان خود را به شکل های مختلف مانند ایجاد قایق های اکتشافی، کشتی های بزرگ تفریحی مثل کروزها، قایق های تک نفره برای مسابقات نشان داد.
قایق سواری همچنان از محبوبیت زیادی در جهان برخوردار است. در ایران نیز با توجه به دسترسی به انواع منابع آبی می توان رونق فراوانی را با فروش یا کرایه قایق شاهد بود.
با وجود دسترسی به آب های آزاد، در ایران کمتر شاهد استفاده شخصی از قایق های مجهز مدرن تفریحی هستیم.
*ماهیگیری تفننی و مسابقات ماهیگیری
این رشته ریشه در زمانی دارد که انسان برای ادامه بقای خود به شکار ماهیان می پرداخت.
با روی کار آمدن قایق های موتوری و پیشرفته، این فعالیت در دهه های 1950 و 1960 میلادی به فعالیت تفریحی محبوبی مبدل شد.
البته هنوز نیز این رشته به دلیل گرانی لوازم ابتدایی آن محدود به اقشار خاصی از جامعه است.
در ایران، با وجود رونق ماهیگیری به عنوان وسیله ای برای امرار معاش در مناطق شمالی و جنوبی کشور، کمتر شاهد برگزاری مسابقات ماهیگیری بوده ایم که این مهم، برنامه ریزی را ضروری ساخته است.
*ورزش های آبی موتوری
قایق موتوری محصول سده 19میلادی است، ولی استفاده از این وسیله با هدف تفریح و سرگرمی از نیمه دوم سده 19 آغاز شد. ارتقاء فناوری در ساخت چنین قایق هایی رفته رفته باعث ایجاد کشتی های تجاری برگزارکننده تورهای یک روزه شد.
ورزش های آبی در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم محبوبیت یافت و معروف ترین اشکال این دسته ورزش ها استفاده از قایق های سرعتی، جت اسکی و جت بوت، موتورسیکلت های آبی، اسکوترهای آبی و پاراگلایدرهای آبی بوده است.در سال های اخیر این ورزش ها در مناطق شمالی و جنوبی کشور به وفور مشاهده می شود.البته اقداماتی که در جزایر قشم و کیش صورت گرفته به مراتب بیشتر از مناطق شمالی کشور است که با برنامه ریزی می توان از این پتانسیل ها به بهترین نحو استفاده کرد.
*تورهای یک روزه
عنوان این گروه گویای اساس این نوع فعالیت هاست و در مناطق آبی مختلف مانند رودخانه ها، دریاها؛ تالاب ها و دریاچه ها، خلیج ها و کانال های آبی شاهد برگزاری تورهای یک روزه ای هستیم که با وسایل مختلفی از جمله کروز و کشتی های تفریحی، مردم را از نقطه ای به نقطه ای دیگر برده و علاوه بر تجربه سفر روی آب، با ارائه امکانات تفریحی و سرگرمی جانبی، لحظات خوشی را برای گردشگران رقم می زنند.
از این نوع گردشگری می توان در جزیره کیش و قشم یاد کرد که به عنوان نمونه با کشتی هایی که دارای کف شیشه ای هستند، امکان رصد بستر دریا برای گردشگران فراهم شده است.
*آموزش قایقرانی
یکی از سرگرمی ها و تفریحات مولدی که گردشگران می توانند در طول سفر خود به مناطق آبی داشته باشند، یادگیری شیوه کنترل و استفاده از قایق ها و کشتی های مختلف است. این تجربه می تواند بعدها اولین گام در جهت سفرهای اکتشافی و ماجراجویانه افراد باشد.
برگزاری کلاس های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای گردشگران علاقه مند، می تواند منبع درآمد مناسبی برای مردم محلی به شمار آید.
*موج سواری، Wing Surfing، کایاک سواری و قایقرانی در آب های خروشان
تاریخ موج سواری به دهه اول میلادی بازمی گردد ولی دوران طلایی آن با دهه 1950 همزمان بود که بسیاری از مردم این ورزش را به عنوان راهی برای تفریح و سرگرمی خود انتخاب کردند. Wind Surfing نیز نوعی موج سواری محسوب می شود، با این تفاوت که روی تخته موج سواری یک بادبان تعبیه شده است.
کایاک سواری قدمت تاریخی بیشتری دارد. از قایق های کایاک در ابتدا برای سفر در آب های منطقه گرینلند استفاده می شد. ولی به دلیل شکل ساختاری مناسب آن، بعدها به وسیله ای تفریحی مبدل شد.
قایقرانی در آب های خروشان نیز در اواخر قرن 19 از سوی مردم غیربومی برای شکار و تجارت و همچنین کاوش در مناطق جدید مورد استفاده قرار می گرفت که بعدها به یک ورزش هیجان انگیز و پرطرفدار مبدل شد.
***
پتانسیل های گردشگری آبی ایران
ایران با توجه به موقعیت های خاص جغرافیایی و دسترسی به دریا از مزیتی نسبی در توسعه گردشگری دریایی برخوردار است. دریای خزر در شمال ایران و مجاورت با سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان موقعیت مناسبی را برای دسترسی به دریا فراهم کرده است و هر سال در فصل گرم سال چندین میلیون مسافر از شهرهای مختلف به این منطقه سفر می کنند.
آنچه در این منطقه بیشتر مورد توجه است گردشگری ساحلی است.
در جنوب کشور نیز، استان های ساحلی از خوزستان گرفته تا شهرستان های استان های هرمزگان و بوشهر، همه و همه ظرفیت های رونق این صنعت را دارند که می توان با توسعه این صنعت، اشتغال و ارزش افزوده ایجاد کرد.