کسی که اشک ها و لبخندها را با هم دارد

مصاحبه از :

شاهین یوسفی

شوشان – اشاره:

علیرضا زراعتکارزاده بازیگر، کارگردان و نویسنده بسیاری از نمایشنامه های کمدی و تلویزیونی، طراح برنامه های هنری مانند نماهنگ ها و برگزارکننده مراسمات ازدواج های بهزیستی شوشتر، فعالیت در رادیو، مدیریت تولید و مدیریت تدارکات، از تلاش هایش در این راه می گوید، که از دوران کودکی شیفته هنر نمایش بوده است و دهه هاست خسته و گله مند ولی همچنان استوار و پابرجا و علاقه مند، در این کار فرهنگی و این مسیر پرفراز و نشیب گام برمی دارد. 

زراعتکارزاده آینده و آتیه خود را در گروه همین راه متصور است و تلاش هایش را در این وادی مصروف داشته و می دارد، چرا که سرنوشت اینچنین او را بر سر این راه قرارداده است که از این بابت هم بسیار خرسند است.

او کارش نشاندن گل خنده بر لب های د یگران است، اما خودش دلی آکنده از رنج ها و غم های روزگار نه چندان دور در سینه دارد، به تعبیری در یک جمله می توان اینگونه در مورد او توصیف کرد که «او اشک ها و لبخندها را همزمان داراست»

گپ و گفتی دوستانه در منزل ایشان صورت دادم که پیش رویتان است:

علیرضا دربدو ورود به گرمی مرا پذیرا بود و لبخند خوش آمد گویی از چهره اش منقطع نمی شد،  اما بتدریج که بیشتر با او آشنا شدم دریافتم که درپس این خنده های نمکین، دلی غمگین و آزرده از زمانه نهفته است که فقط بخاطر مردم است که می خندد و می خنداند و شادی می آفریند. 

او متولد 1349 و زاده شهر باستانی و کهن شوشتر است، شهری که همان رودها و آبشارهایش کافیست برای ایجاد خلاقیت در روح لطیف علیرضا، شهر و دیاری که به اندازه سازه های آبی اش و به اوج عظمت و قدمت تمدن دیرنش خالق هنر و صنعت در عصر جدید هم بوده است.

علیرضا درسال 58 کار هنریش را در سنین کم با بازی در نمایش های فولکلور (محلی) در شوشتر آغاز کرد، از او درباره اولین بازی هایش می پرسم و او ابتدا با یک بیت شعر بدین سان آغاز سخن می کند: 

ز حق توفیق خدمت خواستم، دل گفت پنهانی

 چه توفیقی از این بهتر که خلقی را بخندانی 

و اینگونه ادامه می دهد که:

در همان سال ها (1358) در مسجد امامزاده قاسم زید در فلکه مرکزی شوشتر با دیگر دوستان، نمایشی را بازی کردیم که من نقش بچه مثبتی را داشتم که سعی داشت بچه های به اصطلاح بد را راهنمایی کند و بعد به جبهه می رود و شهید می شود و باعث ناراحتی بقیه بچه ها حتی نقش منفی ها هم می شود به طوری که یکی از آن ها در حالی که به سبک جاهل های قدیم کت بر شانه داشت می گوید که فلانی کجاست که به او می گویند شهید شده و ...

من در سال 1349 در خانواده ای از قشر زحمت کش جامعه چشم به جهان گشودم از همان دوران کودکی شیفته هنر نمایش شدم و خوشحال می شدم از خوشحال و شاد کردن دیگران، به یاد دارم که در همان دوران فیلم (خاک) ساخته مسعود کیمیایی را در سینمایی که در فلکه مرکزی شوشتر بود دیدم و صحنه و هنر سینما با آن جلوه های بصری و محیط سینما و استیژ و سن و دست و هورای مردم خیلی مرا تحت تاثیر قرار داد، این شد که کم کم خودم را در میانه این هنر یافتم .من در زندگی کارها و فعالیت های بدنی و حرفه ای فراوان و گوناگونی انجام داده ام که قراردادن دو مهره مصنوعی در ستون فقراتم در همین اواخر یادگار همان دوران است.

* از اکثر کارهای تان، که هم بازی کرده اید و هم نویسندگی و هم کارگردانی و غیره معلوم است که انسان خود ساخته ای هستید و همیشه سرپای خود ایستاده اید و می خواهید همه کارهای خود را خود بدست بگیرید و کنترل وبرنامه ریزی کنید، نظرتان را در این مورد بگویید.

بله تا حدی قبول داردم ولی بی انصافی است اگر بگویم خودم به تنهایی همه کارها را می کنم، در اینجا باید بگویم که من دوستانی دارم که همه جان و جهان من هستند و اگر این رفقای دوست داشتنی را نداشتم کارم اساسا پیش نمی رفت، بعضی از آنها سال هاست که مرا در امر هنر یاری می دهند.

من تاکنون هفت سریال تلویزیونی و حدود صد نمایش نامه و میان پرده با مضامین طنز اجتماعی داشتم که بیشتر آن ها را خود کارگردانی، نویسندگی و بازیگری کرده ام، که از آن ها می توانم به نمایشنامه های (اخلاق اسلامی)، (شهیدان زنده اند)، (اخبار سراسری) و مجموعه نمایش هایی با محوریتی شخصیتی طنز گونه با نام (مادر محمد) که شامل ماجراهای گوناگون بوده، اشاره کنم و از سریال های ساخته شده در سیمای خوزستان می توان به شو چراغ، چهل چراغ، با هم باشیم، قهوه خانه بهار، نیمدری فامیلی، رنگینک و غیره اشاره کرد که با استقبال خوبی از طرف هموطنان هم روبرو شدند. بنده بجز کارهای هنری فوق مدیریت تولید، مدیریت و دستیار تدارکات، طراح، نویسنده اشعار طنز و فکاهی عاشقانه و برگزار کننده مراسم ازدواج های جمعی ارگان های مختلف را هم تجربه کرده ام. همچنین 30 نمایش تلویزیونی داشتم که به طور شبانه روزی و روتین در برنامه شب های کارون از شبکه خوزستان پخش می شد و البته باید بگویم که بیشتر کارهایم با گویش محلی شوشتری بوده که این فولکلور و محلی بودن نمایش ها جذابیت و گیرایی آن ها را مضاعف می کرده و مسلماً کار را هم تخصصی و یونیک می کرد، البته خوانندگان همه می دانند که پرداختن به این گونه نمایش هایی که آمیخته با طنزهای خاص خودش است باعث ماندگاری فرهنگ آن مکان شده و گویش مورد نظر را پویا، مانا و زنده نگه می دارد و همانطور که دیگر هنرمندان در این رشته در جای جای کشورمان اینگونه کارهای فولکلور (محلی) را انجام می دهند، ماهم در خوزستان باید به این امر توجه و اهتمام ورزیم تا فرهنگ های مان در همه جای ایران چه به لحاظ گویشی و چه از نظر آداب و رسوم و سنن محفوظ  نگاهداشته شود و به نسل جدید منتقل شود.

بله، البته در آن زمان وظیفه بود که برویم و از وطن دفاع کنیم، این بود که حدود هفت ماه در جبهه بودم و در عملیات والفجر هم شرکت داشتم که رشادت ها و دلاوری های زیادی از جوانان پاک این مرز و بوم دیدم و همواره آن ها را سرلوحه زندگی ام قرار داده ام و همیشه یاد و خاطره شان را به یادگار در ذهن خواهم داشت.

 

کار طنزپرداز این است که کنجکاوانه در لایه ها و گوشه و کنار اجتماع کنکاش و جستجو کند و موضوعاتی را که در واقع سرجای خود نیستند و به نظر می آید که سر جای خود قرار دارند را پیدا کرده و آن ها را با شیوه های گوناگون مانند مکتوب، نمایش، شفاهی و لطیفه گویی یا ایستخند، و با بهره گیری از ظرافت های خاص هنرمندانه و زیبا شناسانه بازگو و عرضه کند، که خود سبب شادی و نشاط می شود، ضمن اینکه، بیننده، شنونده و یا خواننده طنز را نسبت به جامعه خود آگاه تر می سازد. به عبارت دیگر کسی که کار طنز می کند باید بتواند با وارونه سازی و دیگر فنون هنری و با استفاده از نقص های جامعه و بکارگیری روش های زیبا شناختی، موضوع شعر یا متن نمایشی را تنظیم کند که آگاهی بخش، خنده دار و مسرت بخش باشد و نقش و هدف طنز در اجتماع نقش هشدار دهنده و بیدار کننده است و بالطبع در پشت این خنده ها می توان تلخی اموری را که قبلاً نمایان نبودند را آشکارا دید.

همانطور که می دانید هیچ امنیت شغلی برای کسانی مانند بنده آن هم در سطح استان وجود ندارد، شوربختانه همواره کمترین هزینه و کمترین تلاش در استان برای هنرمندان صورت گرفته است، خیلی های ما هنوز در خانه اجاره ای زندگی می کنیم، کاش مسئولین و متولیان امر هنر برای اشتغال هنرمندان تدیبری می اندیشیدند و شرایط مناسبی در نظر می گرفتند تا بدینوسیله ما هم با آرامش خاطر بیشتری به مقوله هنر می پرداختیم، نه اینکه مدام در فکر آینده خود و عدم ثبات زندگی مان باشیم، ما هیچ بیمه قابل توجه و مزایای خاصی از جایی نمی گیریم، و همیشه باید با دلی مملو از تشویش و نگرانی نسبت به آینده و البته با لبخند بر روی صحنه برویم و خلقی را شاد کنیم و باز از این بابت خوشحالیم که به دیگران شادی و نشاط می دهیم، زیرا که به این کار زیبا و خطیر ایمان داریم و به این باور رسیده ایم که خنداندن با وجود مشکلات بی شمار، دلی می خواهد به وسعت دریا.

 من در راه پرماجرای هنر دوستان و حامیان خوبی هم داشتم و همواره سپاس گزار الطاف شان هستم، بزرگانی مانند: جناب آقای علی زاهد زاده که دوستی ما مربوط است به سال های دور، و همچنین حاج آقا علی نظر ممبینی که در سال 1371 ریاست سازمان تبلیغات اسلامی شوشتر را عهده دار بود، و تنها مسئولی بود که در آن زمان  به بنده در امر هنر کمک شایانی کرد.

در سال های اخیر از مسئولین عزیزی که همواره ما را یاری گر بودند می توان از جناب آقایان تقی زاده، حسن آذریان، طالب شوشتری و علی بهرامی نام برد که بدینوسیله قدردان زحمات شان هستم.

 در بهمن ماه همین سال نمایش کمدی (عشق مجازی) را کار کردیم که مورد استقبال مردم عزیزقرار گرفت، البته نمایش کمدی جدیدی تحت عنوان (عیدی) تدارک دیده شده که در اسفند ماه به صورت عمومی به اجرا درخواهد آمد، و تم آن استفاده بی رویه از فضای مجازیست و اقتباسی هم از فیلم (خجالت نکش) شده است که در قالب طنز آمیخته با مفاهیم و مضامین اجتماعی و فرهنگ فلکلور (محلی) خوزستانی ارایه می شود که دیدن این نمایش را به همه هم استانی های عزیز و گرامی پیشنهاد می کنم .

 

تشکر می کنم از اینکه این افتخار را نصیب من کردید تا با هم استانی ها و همشهریانم از این طریق صحبت کنم و از اینکه زحمت این کار را می کشید سپاسگزارم و آرزوی موفقیت دارم.