شگفتي های مدیریتی در ایران

غفور قلی پور: این روزها دوباره بحث انتقال پایتخت مطرح شده است،شهري كه به گواه رسانه ها و كارشناسان، بالاترین رتبه رادرتعداد طلاق، کشفیات مشروبات الکلی،میزان مرگ ومیر ناشی ازآلودگی هوا،ترافيك وهزاران مشکل ريزو درشت دیگر دارد،اماهمچنان ميل مهاجرت به آنجا زیاد بوده و بسیاری ازاساتید دانشگاه،پزشکان،تجار، صاحبان سرمایه ومديران ارشد دولتي،محل زندگیشان درتهران وکارو درآمدشان ازدیگر نقاط کشوراست؟

البته بi دلیل تمرکز امکانات، هجوم به پايتخت ها براي رفاه بيشترخاص ايران نبوده و تقريبا درتمام كشورهاي توسعه نيافته مشترك است.مشکلات زیست محیطی که ظاهرا يكي ازعوامل مهم انتقال پایتخت می باشد،ناشي ازبی برنامگی وفقدان استراتژی روشن ومشخص درسالهاي گذشته وعدم برنامه ریزی درازمدت برای آينده کشوربوده است.

در دولت های گذشته گاهی ایده های جالب توجهی ارایه می شد که بررسی برخی از آنها خالی از لطف نمی باشد .از جمله آن می توان به  طرح انتقال وزارت خانه ها اشاره کردکه درعمل صورت نپذيرفت ونتیجه آن تنها گران شدن قیمت زمین دربرخی مناطق کشوروفشار شدید روحی و روانی بر کارمندان پایتخت نشین بود.تجربه سالهاي گذشته نشان مي دهدهر دولتی که سرکار آمده بجای نگاه واقع گرایانه، اصولاابتدا از پذیرش وجود مشکل سرباززده است.مثل بحث مواد مخدر، تعداد معتادین و بیماری ایدز ویا با ارایه ی راهکارهای احساسی و صرفا آماروارقام نجومی و غیرواقعی سعی دررفع مسولیت  و فرا فکنی داشته اند.

 بسیاری از مشکلات کشور زمانی سربازکردکه تحریم های نفتی شدت یافته ودر آمد دولتها کم شد.درحقیقت تحریم ها نشان دادند مشکلات کشورنه براساس مدیریت مشخص،شفاف و با چشم انداز مدون درحال گذار بود، بلکه با صله هاي هنگفت نفت پوشيده مانده بودند.نمونه آن صنعت خودرو سازی است که با افزایش تحریمهاتولید به حداقل و قیمت آن سربه فلک کشيد.

 درحالی که صنعت خودروسازی درکره جنوبی و ایران تقریبا هم زمان بود ولی امروزجایگاه ناامیدکننده ما قابل قیاس باآن کشور نمی باشدو یاژاپن از جمله كشورهايي است كه از لحاظ منابع طبيعي فقير به حساب مي آيد اما بدليل مدیریت دقیق ، برنامه ریزی و چشم انداز روشن، با وجود ويراني پس از جنگ جهاني دوم درمدت كوتاهي دوباره شكوفاشدوالبته آمارخودكشي دراين كشورنيز بالاست،اما نه بدليل افسردگي بلكه بخاطرحس مسوليتي كه باعث مي شود مديران آن كشورهرگاه خطايي عليه منافع مردم و كشورشان مرتكب مي شوند، به راحتي استعفا داده وحتی خودكشي كنند ولی تاریخ کشور ما خاطره استعفای هیچ مدیری رابه خاطر کم کاری به یاد ندارد.

اخیرا از معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور نقل شده که: "بر اساس اعلام بانک جهانی سالانه ۸ میلیارد دلار بابت آلودگی هوا به ایران ضرر وارد می شود" این مبلغ با نفت صد دلاري،معادل هدررفت 80.000.000بشکه می شود.نكته جالب توجه اين است كه نقل قولهاي متعددي اززبان مسولين وكارشناسان در مورد مشكلات كشور مطرح والبته اراده اي جهت رفع آن ديده نمي شودو تنهاحرف هاي ضد و نقيضي شنيده مي شود.

در پي تاكيد مديران ميراث فرهنگي مبني برجلب توريست،رسانه ها  به بهانه نامناسب بودن سرويس بهداشتي هاي بين جاده اي نظرجالبي مبني برتوزيع قرص ضد ادراربه گردشگران را منعكس كردند، توخود بخوان حديث مفصل بخوان از این مجمل....

يا در نمونه اي ديگر در ساخت سدكارون 4 وتاكيد برصرفه جويي در مصرف سيمان ،که نتيجه آن ترك خوردن بدنه سدبودویا دراحداث سد گتوند بدون در نظر گرفت مباحث جدی کارشناسی،هزاران تن نمك را به كارون واردکردند.

دورجدید آلودگی هوای تهران درست از زمانی شروع شدکه رییس جمهوری اسبق اعلام کرد:(درتولید بنزین به خودکفایی رسیده ایم )و چند وقت بعد ظاهرا بدلیل استفاده از سوخت بی کیفیت تولیدداخل ، مجبور شدندآسمان تهران را باهواپیمای سم پاش،آبشویی کنند.از این گونه ایده های ناب مدیریتی به موارد متعددی می توان اشاره کرد، چند سال پیش مدیری خوزستانی میگفت:دلیل کیفیت پایین آب اهواز بارندگی کم وکاهش دبی کارون درتابستان است و درزمستان همان سال گفتند: "کیفیت پایین آب اهواز اینباربه دلیل بارندگی زیادوافزایش دبی است " والبته به این فکرنکرد که نقش مدیریتی اش چیست؟

اما امروز لازم است مديران كشور به جای انتقال پایتخت واین قبیل ایده های پرهزینه و غیر کاربردی، برخورداری از امکانات دیگر شهرها و مناطق کشور را افزایش دهند تا در دراز مدت مهاجرت بی رویه کم شود و در عین حال ضمن شناخت مهمترين نيازهاي آينده، به اين نكته نیز توجه كنند كه كشور را به كجا مي برند؟