شوشان : پيش از ساخت روستا ، زني بنام خُزَينَه در محل فعلي روستا اقامت داشته كه محل سكونت وي را دارالخُزَينِه مي ناميدند ، زمين هاي منطقه كلا جزو املاكي بود كه از سده هاي گذشته متعلق به طوايف گندزلو افشار بوده و بعنوان چراگاه مورد استفاده قرار مي گرفت.
كاوش ها و بررسي هاي باستان شناسي نشان مي دهد كه اين منطقه از هزاران سال پيش مورد توجه قبايل كوچرو و يكجانشين در ادوار پيش از تاريخ و تاريخي بوده است ؛ دكتر عباس عليزاده (باستان شناس و پژوهشگر ارشد دانشگاه شيكاگو) در سال ۸۰ با كاوش در قسمتهايي از "درخزينه” توانست به آثاري از قديمي ترين سكونتگاه هاي موقت در دشت كه متعلق به اقوام كوچرو در هزاره پنجم پيش از ميلاد بوده دست يابد ، همچنين وجود آثاري از تمدن ايلامي و دوره پارتي (اشكاني) در اين منطقه كاملا مشهود است.
گفته مي شود پرويز خان افشار اولين شخصي بود كه در اين روستا تعدادي از مردم را گرد آورده و به ساخت خانه مي پردازد ؛ با حضور شركت نفت ايران و انگليس در خوزستان ، در خزينه بعنوان محلي مناسب با قابليتهاي مورد نياز شركت نفت انتخاب شده و پرويز خان از آن زمان در كسوت رئيس حراست شركتي كه در بين مردم به ”روستوز” (محل استراحت ، كمپ) معروف بود در "درخزينه” بكارگرفته مي شود و در اين ميان ، بسياري از اهالي روستا نيز به استخدام شركت نفت ايران و انگليس در مي آيند ؛ در همين زمان بود كه پرويز خان شروع به ساخت عمارت مشهور خود در روستاي درخزينه مي نمايد.
استاد يدالله نظري كه در حدود ۷۸ سال سن دارد بعنوان دستياري جوان و تازه كار در ساخت عمارت پرويزخان بهمراه معمار عمارت حضور د اشته و بعدها خود شخصا به ساخت خانه هايي در روستا مي پردازد.
درخزينه پايگاه و محل پشتيباني كمپاني نفت ايران و انگليس
در ۲۶ مي ۱۹۰۸ ( پنجم خرداد ۱۲۸۷ ) وقتي حفاري چاه در مسجد سليمان به پايان رسيد نفت به ارتفاع ۵۰ فوت در هوا فوران كرد كه سطح توليد آن به ۲۳۰۰ بشكه در روز مي رسيد. براي تبديل اين ميدان نفتي به يكي از بزرگترين ميادين نفتي جهان و بهره برداري از آن احتياج به سرمايه گذاري زيادي بود كه براي تامين آن شركت انگليس- ايران ( ANGELO – PERSIAN OIL COMPANY) در سال ۱۹۰۹ تاسيس گرديد.
لزوم دسترسي آسان به نيرو ، خدمات و ابزار باعث گرديد كه انگليسي ها راه آبي كارون – شاخه گرگر را براي اين منظور انتخاب نمايند ؛ در اين ميان درخزينه بهترين محلي بود كه بدين منظور انتخاب گرديد .
كمپ بزرگي بوسيله انگليسيها در اين منطقه ايجاد گرديد و به تدريج تاسيساتي از قبيل پمپ هاي انتقال آب ، منبع آب ، تصفيه خانه آب آشاميدني ، كارخانه توليد يخ ، مزرعه هاي كشت گندم ، ذرت ، سيب زميني ، سبزي و صيفي ، گاوداري ، ژنراتورهاي توليد برق ، درمانگاه و بانك ، بارانداز و اسكله ، ايستگاه راه آهن و مجموعه اداري و مسكوني در آنجا تاسيس گرديد .
پيش از آنكه خط راه آهن در خزينه – مسجد سليمان ايجاد گردد ، تنها راه دسترسي راه آبي شاخه شمالي كارون( گرگر) بود . در ابتدا تجهيزات مورد نياز حفاري چاه نفت و به هنگام تاسيس شركت نفت ، تجهيزات شركت ، از طريق رودخانه و توسط مَركب هايي * كه بين درخزينه و اهواز در رفت و آمد بودند به درخزينه منتقل مي شد ؛ اين تجهيزات در بار انداز درخزينه ، بوسيله دو جرثقيل بزرگ و كوچك استيمي (بخار) از لنجها پياده مي شد و از آنجا بوسيله گاري و حيوانات باركش تا مسجد سليمان حمل مي شد ، تا اين زمان هيچ جاده آسفالته اي وجود نداشت .
(پایان قسمت اول)
دوما": اولین شرکت نفت در ایران با نام شرکت نفت انگلیس-بختیاری (Anglo-Bakhtiari Oil Company) بین انگلیس و خوانین بختیاری تاسیس شد که بعدها موجب اعتراض شاه قاجار بعلت بی تفاوتی انگلستان به تهران و بستن قرارداد با بختیاری بدون توجه به تهران شد و روابط قاجارها و انگلیس ها بهم خورد و... .
باسپاس.