مهرماه سال 1330 خورشیدی که نخستین روز از محرم سال1371 هجری قمری نیز بود، مردم آبادان در حالی به نشانه ی آغاز ایام محرم حسینی، به نوای سنج و دمام هیئت های عزاداری محلات مختلف گوش می دادند که این نوای حزن انگیز در عین حال خبر غرور آفرینی نیز به همراه داشت!خبر اخراج کارشناسان انگلیسی از خاک ایران.

بعد از ملی شدن نفت در زمستان سال 1329 و اعلام حضور هیئت خلع ید در بهار 1330 خورشیدی، دهمین روز از پاییز آن سال موعد اخراج کارشناسان انگلیسی کمپانی نفت از ایران بود.

روز دهم مهرماه، یک ناوچه ی پنجاه تنی و دو قایق موتوری ده تنی متعلق به نیروی دریایی جنوب برای انتقال کارشناسان انگلیسی به کشتی جنگی"موریشس"تعیین شده بودند. این ناوچه و دو قایق از اول صبح در اسکله ی مقابل باشگاه"جیم خانه"متوقف شده بودند.کارشناسان انگلیسی نیز با جامه دان ها و اثاثیه ی خود در محوطه باشگاه اجتماع کرده بودند.ساعت نه(9)صبح اطلاع داده شد که قایق ها و ناوچه برای بردن آنها آماده است.

کارشناسان انگلیسی به دسته های مختلف تقسیم شده و در حال که آقایان سرتیپ زنگنه،فرماندار نظامی آبادان،سرتیپ کمال،فرماندار نظامی سابق،ناخدا دفتری فرمانده نیروی دریایی جنوب،مهندس مقدم رئیس اداره کشتی رانی و آذرسا رئیس گمرک آبادان به همراه مستر"راس"،مدیر فنی سابق پالایشگاه آبادان در اسکله حضور داشتند،دسته دسته سوار قایق ها می شدند.

مستر"راس"شخصاً روی قایق ها رفته و با یکایک کارمندان خداحافظی و جای آنها را معین می کرد.بعد از آنکه یک قایق به طرف ناو موریشس می رفت،قایق دیگر پیش می آمد و عده ی دیگری سوار آن می شدند.چون تقریباً هر قایق سی نفر گنجایش داشت،روی همرفته 9بار ناوچه و دو قایق نیروی دریایی از ساحل آبادان به کنار کشتی موریشس رفته و کارمندان انگلیسی را پیاده می کردند.

در تمام مدتی که انتقال کارشناسان از ساحل آبادان به کشتی جنگی انگلیسی صورت می گرفت،نظم و آرامش کامل حکمفرما بود و کوچکترین حادثه ی سوئی رخ نداد.مردم آبادان که در قسمت های دیگر ساحل جمع شده بودند با انظباط و آرامش و البته غرور ملی شاهد این جریان بودند.وابسته های دریایی و هوایی سفارت انگلیس نیز که روز قبل به آبادان رفته بودند در محل حضور داشتند.

خبرنگار رادیو لندن دستگاه ضبط صوت خود را جلوی اسکله آورده بود و از همانجا جریان عزیمت کارشناسان را ضیط می کرد.علاوه بر این حدود چهل نفر نیز که شانزده نفر آنان زن بودند با یک هواپیمای انگلیسی خاک ایران را ترک کردند.

آقای"کی.بی.راس"مدیر فنی سابق پالایشگاه در مصاحبه با"فرد زوسی"خبرنگار شهیر خبرگزاری آسویشتد پرس که برای پوشش خبری این اتفاق خود را به آبادان رسانده بود گفت:"بسیار متاسفم از اینکه ایران را ترک می کنیم.من هجده سال از عمر خود را در اینجا بوده ام و اکنون زحمت یک عمر را پشت سر می گذارم و از ایران می روم.امیدوارم توافقی حاصل شود که ما بتوانیم دوباره به اینجا برگردیم.در اینجا آثار بریتانیا فراوان است و با وجود اینکه می دانم اگر مراجعت کنیم وضع مانند سابق نخواهد بود ولی ایران و انگلستان می توانند با یکدیگر همکاری نموده و این دستگاه عظیم را بکار بیندازند."

دهم مهرماه1330خورشیدی برای ایرانیان غرور ملی اخراج کارشناسان انگلیسی کمپانی نفت را بهمراه داشت.کارشناسانی که البته دوسال بعد در قالب کارکنان کنسرسیوم نفت به جزیره ی آبادان بازگشتند....

پی نوشت:

- روزنامه اطلاعات شماره7632سال26چهارشنبه10/7/1330صفحات یک و هشت

- مشعل،نشریه داخلی کارکنان وزارت نفت شماره 803 شنبه دهم مهر1395

مطالب مرتبط

ظرفیتی برای توسعه خوزستان

خوزستان در شهریور 1320

بی توجهی دلواپسان به پشتوانه ی تاریخی قراردادهای جدید نفتی (IPC)

کودتای دلواپسان!

خوزستان ، مشروطه و نفت

ظرفیت ثبت دائمی در تقویم فرهنگی پایتخت

راه دشوار تَکرار دولت اعتدال

گفتمان دوم خرداد فراموش شدنی نیست